Lise Gençliğinde Madde Bağımlılığının Çok Kriterli Karar Modeli ile Değerlendirilmesi

Yıl: 2017 Cilt: 5 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 55 - 70 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Lise Gençliğinde Madde Bağımlılığının Çok Kriterli Karar Modeli ile Değerlendirilmesi

Öz:
Çok kriterli karar verme yöntemleri, niceliksel ve niteliksel yapılarda olan çok sayıda kriteri optimize ederek karar vericinin en iyi alternatifi seçmesine ya da bu alternatiflerin sıralanmasına imkân veren metodolojik bir araçtır. Çalışmada, günümüzde özellikle gençler arasında yaygınlaşan, insan sağlığını ve toplum huzurunu tehdit eden madde bağımlılığı sorununun öğretim kurumlarındaki yarattığı riski belirlemek amacıyla bulanık çok kriterli karar verme yöntemleri kullanılmıştır. Bu kapsamda ilk olarak gençlerde bağımlılık konusunda hazırlanan ve Ankara'nın Keçiören ilçesinde öğretimini sürdürmekte olan lise öğrencilerine uygulanan anket verileri üzerinden gençleri madde bağımlılığına yönelten faktörler ve bu faktörlerin göreli önem ağırlıkları uzman görüşleri doğrultusunda belirlenerek bulanık analitik network yöntemi (bulanık ANP) ile analiz yapılmıştır. İkinci olarak ise belirsizliği ve karmaşıklığı barındıran verileri modele dâhil edebilen ve bulanık yöntemlerden olan bulanık VIKOR yöntemi ile ilçedeki okullar karşılaştırmalı olarak değerlendirilerek madde bağımlılığı konusunda risk taşıyan ve öncelikli olarak destek verilmesi gereken gençlerin yoğun olarak bulundukları okullar tespit edilmiştir. Elde edilen analiz sonucundaki sıralamalar ile hem risk analizi gerektiren alanlarda bu yöntemlerin uygulanabilirliği gösterilmiştir hem de sübjektif görüşlere dayalı önemli ve hassas kararların verildiği uygulamalarda, karar vericilerin daha etkin ve gerçekçi sonuçlar almalarına destek olunmuştur.
Anahtar Kelime:

Konular: Endüstri Mühendisliği

The Evaluation With Multi Criteria Decision Model of Substance Abuse in High School Youth

Öz:
Multi criteria decision making methods is a methodological tool that allows decision maker to choose the best alternative or sequence of these alternatives by optimizing the quantitative and qualitative criteria. In the study, classical and fuzzy multi criteria decision making methods are used for the purpose of identifying the risks in educational institutions posed by substance abuse, which is particularly widespread among today's teenagers, threatens human health and public welfare. In this context, the factors that affect the substance abuse and relative importance weights of these factors is specified according to expert choices by way of a survey that was prepared on substance abuse among young people is applied to high school students who are currently studying in Ankara's Keçiören district and analysis is made with using fuzzy ANP. In the second phase of the study, a comparative evaluate of the schools in the district that have a high density of students who are under the risk of substance abuse and need support in this regard, is identified with using fuzzy VIKOR methods of classical methods. Obtained results of this analysis used in substance abuse with a particular fiction shows that these methods can be used in areas requiring risk analysis and also in applications where delivery of important and sensitive decisions based on subjective opinion, decision makers are proposed more effective and realistic results.
Anahtar Kelime:

Konular: Endüstri Mühendisliği
Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık
  • Asan, U. Soyer, A. & Seyda, S. (2012). "A Fuzzy Analytic Network Process Approach", Atlantis Press Book, s. 159 - 183.
  • Chang, D. Y. (1992). "Extent Analysis and Synthetic Decision Optimization Techniques and Application", World Scientific, S: 1, s. 352.
  • Chang, D. Y. (1996). "Applications of the Extent Analysis Method on Fuzzy AHP. European Journal of Operational Research", S: 95(3), s. 649 - 655.
  • Chen L. Y. & Wang T. C. (2009). "Optimizing Partners' Choice in IS/IT Outsourcing Projects: The Strategic Decision of Fuzzy VIKOR", International Journal of Production Economics, S: 120(1), s. 235-236.
  • Chung, S. H., Lee, A. H. I. & Pearn, W. L. (2005). "Analytic Network Process Approach for Product Mix Planning in Semiconductor Fabricator", International Journal of Production Economics, S: 96(1), s. 15 - 36.
  • Fıgueire, J., Greco, S. & Ehrgott, M. (2005). "Multiple Criteria Decision Analysis: State of the Art Surveys", United States of America: Springer Science, Business Media, s. 382 - 406.
  • Gu, X. & Zhu, Q. (2006). "Fuzzy Multi - Attribute Decision Making Method based on Eigenvector of Fuzzy Attribute Evaluation Space", Decision Support Systems, S: 41(2) s. 400 - 410.
  • Hsieh, T. Y., Lu, S. T. & Tzeng, G. H. (2004). "Fuzzy MCDM Approach for Planning and Design Tenders Selection in Public Office Buildings", International Journal of Project Management, S: 22(7), s. 573-584.
  • Kahraman C. (2008). "Fuzzy Multi-Criteria Decision-Making, Theory and Applications with Recent Developments. Springer Optimization and Its Application", Springer Science and Business Media. s. 53 - 83.
  • Koçak, D. (2016). "Klasik ve Bulanık Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ve Uygulama", Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
  • Kulak, O. & Kahraman, C. (2005). "Fuzzy Multi-Attribute Selection among Transportation Companies Using Axiomatic Design and Analytic Hierarchy Process", Information Sciences, S: 170(2-4), s. 192.
  • Meade, L. M. & Sarkis, J. (1999). "Analyzing Organizational Project Alternatives for Agile Manufacturing Processes: An Analytical Network Approach", International Journal of Production Research, S: 37(2), s. 241 - 261.
  • Moeinzadeh, P. & Hajfathaliha, A. (2009). "A Combined Fuzzy Decision Making Approach to Supply Chain Risk Assessment", World Academy of Science, Engineering and Technology, S: 60, s. 519 - 535.
  • Saaty, T. J, (1996). "Decision making in Complex Environments, The Analytical Hierarchy Process for decision Making with Dependence and Feedback", USA, RWS Publications.
  • Saaty, T. L. & Vargas, L. G. (2013). "Decision Making with The Analytic Network Process Economic, Political, Social and Technological Applications with Benefits, Opportunities, Costs and Risks (Second Edition)", New York Heidelberg Dordrecht London: Springer.
  • Şen, Z. (2001). "Bulanık Mantık ve Modelleme İlkeleri", İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
  • Wang, J. W., Cheng, C. H. & Cheng, H. K. (2009). "Fuzzy Hierarchical TOPSIS for Supplier Selection", Applied Soft Computing, S: 9(1), s. 377 - 386.
APA Koçak D, Atan M (2017). Lise Gençliğinde Madde Bağımlılığının Çok Kriterli Karar Modeli ile Değerlendirilmesi. , 55 - 70.
Chicago Koçak Deniz,Atan Murat Lise Gençliğinde Madde Bağımlılığının Çok Kriterli Karar Modeli ile Değerlendirilmesi. (2017): 55 - 70.
MLA Koçak Deniz,Atan Murat Lise Gençliğinde Madde Bağımlılığının Çok Kriterli Karar Modeli ile Değerlendirilmesi. , 2017, ss.55 - 70.
AMA Koçak D,Atan M Lise Gençliğinde Madde Bağımlılığının Çok Kriterli Karar Modeli ile Değerlendirilmesi. . 2017; 55 - 70.
Vancouver Koçak D,Atan M Lise Gençliğinde Madde Bağımlılığının Çok Kriterli Karar Modeli ile Değerlendirilmesi. . 2017; 55 - 70.
IEEE Koçak D,Atan M "Lise Gençliğinde Madde Bağımlılığının Çok Kriterli Karar Modeli ile Değerlendirilmesi." , ss.55 - 70, 2017.
ISNAD Koçak, Deniz - Atan, Murat. "Lise Gençliğinde Madde Bağımlılığının Çok Kriterli Karar Modeli ile Değerlendirilmesi". (2017), 55-70.
APA Koçak D, Atan M (2017). Lise Gençliğinde Madde Bağımlılığının Çok Kriterli Karar Modeli ile Değerlendirilmesi. Alphanumeric Journal, 5(1), 55 - 70.
Chicago Koçak Deniz,Atan Murat Lise Gençliğinde Madde Bağımlılığının Çok Kriterli Karar Modeli ile Değerlendirilmesi. Alphanumeric Journal 5, no.1 (2017): 55 - 70.
MLA Koçak Deniz,Atan Murat Lise Gençliğinde Madde Bağımlılığının Çok Kriterli Karar Modeli ile Değerlendirilmesi. Alphanumeric Journal, vol.5, no.1, 2017, ss.55 - 70.
AMA Koçak D,Atan M Lise Gençliğinde Madde Bağımlılığının Çok Kriterli Karar Modeli ile Değerlendirilmesi. Alphanumeric Journal. 2017; 5(1): 55 - 70.
Vancouver Koçak D,Atan M Lise Gençliğinde Madde Bağımlılığının Çok Kriterli Karar Modeli ile Değerlendirilmesi. Alphanumeric Journal. 2017; 5(1): 55 - 70.
IEEE Koçak D,Atan M "Lise Gençliğinde Madde Bağımlılığının Çok Kriterli Karar Modeli ile Değerlendirilmesi." Alphanumeric Journal, 5, ss.55 - 70, 2017.
ISNAD Koçak, Deniz - Atan, Murat. "Lise Gençliğinde Madde Bağımlılığının Çok Kriterli Karar Modeli ile Değerlendirilmesi". Alphanumeric Journal 5/1 (2017), 55-70.