SALÂHADDÎN-İ EYYÛBÎ ve RÂŞİDÜDDÎN SİNÂN: NİZÂRÎ FEDÂÎLER ve SUİKASTLAR
Yıl: 2017 Cilt: 9 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 747 - 770 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
SALÂHADDÎN-İ EYYÛBÎ ve RÂŞİDÜDDÎN SİNÂN: NİZÂRÎ FEDÂÎLER ve SUİKASTLAR
Öz: 1160'lı yılların başında Suriye'deki Nizârî İsmâilîlerin başına geçen İranlı dâî Râşidüddîn Sinân, Nizârî davetin merkezi olan Alamut'taki liderler karşısında bağımsız bir pozisyon elde etti. İsmâilî tarihinin en etkili isimlerinden biri olarak kabul edilen Râşidüddîn, Nizârîleri yeniden organize ederek savunma ve saldırı kabiliyetlilerini takviye etti. Fedâîleri aracılığıyla düşmanlarına karşı suikast girişimlerine başlayan Râşidüddîn'in hedef seçtiği simaların başında Eyyûbî Devleti'nin kurucusu Salâhaddîn-i Eyyûbî gelmektedir. Salâhaddîn, kendisine karşı iki başarısız suikast girişiminde bulunan Râşidüddîn'in ikâmet ettiği Misyaf Kalesi'ni kuşatarak Râşidüdîn'i bunaltmışsa da Hama meliki ve dayısı Şihâbeddîn Mahmûd b. Tekeş'in araya girmesiyle kuşatmayı kaldırmıştır. Misyaf kuşatmasından sonra Salâhaddîn'e karşı giriştiği suikast faaliyetlerine son vermek zorunda kalan Râşidüddîn, bundan sonra sultanla karşı karşıya gelmemeye dikkat etmiştir. Salâhaddîn ise, 1192'de İngiltere kralı Richard ile imzaladığı barış anlaşmasına Sinan'ın kontrolündeki Nizârî bölgeleri de dâhil ederek halefleri ile Nizârîler arasında dostluğa dayalı sürecek bir ilişkinin temelini atmıştır. Salâhaddîn'i Eyyûbî ile Suriye'deki Nizârî topluluğun ilişkisini incelediğimiz bu makalede Râşidüddîn Sinan liderliğindeki Nizârî davetin Suriye'deki örgütlenme biçimi ele alındıktan sonra Salâhaddîn'e yönelik girişilen suikast girişimlerinin nedenlerine ve Misyaf kuşatmasına dair tarihi ve mitolojik kayıtlar değerlendirilmiştir
Anahtar Kelime: Konular:
SALÂH al-DÎN al-AYYÛBÎ and RÂSHID al-DÎN SINÂN: NIZÂRÎ FIDÂÎS and ASSASSINATIONS
Öz: In the beginning of the 1160s, Iranian dai Râshid al-dîn Sinan became the leader of Nizârî Ismailis in Syria and achieved an independent position against the leaders in Alamut, the center of the Nizârî dawa. Recognized as one of the most influential names in Ismaili history, Râshid al-dîn reorganized the Nizârîs and reinforced their defensive and offensive capabilities. The founder of the Ayyubid dynasty, Salâh al-dîn al-Ayyûbî was one of the targets chosen by Râshid al-dîn, who started his assassination attempts against his enemies by assasins he selected from his fidâ’îs. Although Salâh al-dîn sieged the Misyaf Fortress, which was the residence of Râshid al-dîn, who had attempted two unsuccessful assassinations against him, and overwhelmed Râshîd al-din, he terminated the siege after the mediation initiatives of the Hama ruler and his uncle Shihâb al-dîn Mahmûd b. Takash. Râshid al-dîn Sinân, who had to end the assassination attempts against Salah al-dîn after the siege of Misyaf, was careful not to confront the Sultan. Salah al-dîn ensured for a relationship based on friendship between his successors and the Nizârîs, by including the Nizârî regions under Sinan's control to the peace agreement he signed with the Richard, king of England in 1192. In the present article on the association between Salâh al-dîn al-Ayyûbî and the Nizârî community in Syria, initially the organization of the Nizârî dawa in Syria under the leadership of Râshid al-dîn Sinân was discussed, and then the historical and mythological records about the reasons of assassination attempts to murder Salâh al-dîn and Misyaf siege were assessed
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- ANNE-MARIE, Eddé, “Ayyubids”, EI3 , Leiden-Boston 2007, ss. 191-204.
- BUNDÂRÎ, Kıvâmüddîn, Sena’l-Berki’ş-Şâmî, thk. Ramazan Şeşen, Ircica, İstanbul 2004.
- CHAMBERLAIN, Michael, “The Crusader Era and the Ayyûbid Dynasty”, (ed. Carl F. Petry), The Cambridge History of Egypt, Cambridge University Press, New York, 1998.
- DAFTARY Farhad, Ismailis in Medieval Muslim Societies, I.B. Publishers, London 2005.
- ------------, The İsmâ‘îlîs Their History and Doctrines, Cambridge University Press, Newyork 2007.
- ------------, Alamut Efsaneleri, çev. Özgür Çelebi,Yurt Kitap-Yayın, Ankara 2008.
- ------------, “Assassins”, Encyclopedia Islamica, Leiden 2011, III, ss. 911-912.
- ------------, “Rashid al-Dîn Sinân”, EI2 , Leiden 1995, VIII, ss. 442-443.
- ------------, “Gazzâlî ve İsmâiliyye”, çev. Naim Döner, e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 8 (1), 2016, s. 526-544.
- DİHHUDÂ, Ali Ekber, Lüğatnâme-i Dihhudâ, Müessese-i İntişârat ve Çap-i Dânişgâh-i Tahran, Tahran 1377.
- EBÛ ŞÂME, Şihâbüddîn, er-Ravzateyn fî Ahbâri’d-Devleteyn: en-Nûriyye ve’sSalâhiyye, thk. İbrahim Şemseddîn, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 2002.
- el-CÜVEYNÎ, ‘Atâ Melik, Târîh-i Cihângüşâ, Dünya-yı Kitâb, Tahran 1382.
- el-İSFAHÂNÎ, İmâdeddîn, el-Fethü’l-Kussî fi’l-Fethi’l-Kudsî, Dârü’l-Menâr, Kahire 2004.
- FAZLULLAH, Reşidüddîn, Câmi‘u’t-Tevârîh: İsmâîliyân, Mîrâs-ı Mektûb, Tahran 1386.
- GÂLİB, Mustafa, Târîhü’d-Da‘veti’l-İsmâîliye, Dârü’l-Endülüs, Beyrut 1965.
- GUILLAUME de Tyre, “Histoire des Croisades”, Collection es Memoires Relatifs a l’Histoire de France, (ed. M. Guizot), Depot Central de la Librairie, Paris 1825.
- HODGSON, Marshall G. S., The Order of Assassins The Struggle of the Early Nizârî İsmâ‘îlîs Against the İslamic World, Mouton&Co., The Hague 1955.
- HUART, Cl., “Fidâ’î”, EI² , Leiden 1991, II, ss. 882.
- HUMPHREYS, R. Stephen, From Saladin to the Mongols: The Ayyubids of Damascus, 1193-1260, Suny Press, Albany 1977.
- İBN HALLİKÂN, Şemseddîn, Vefeyâtü’l-A‘yân ve Enbâ’ü Ebnâi’z-Zamân, thk. İhsân Abbas, Dâru Sadr, Beyrut 1968.
- İBN ŞEDDÂD, Bahâeddîn, en-Nevâdirü’s-Sultâniyye ve’l-Mehâsinü’l-Yûsufiyye, Mektebetü’l-Hancî, Kahire 1375.
- İBN VÂSIL, Cemâleddîn, Müferricü’l-Kürûb fî Ahbâri Benî Eyyûb, thk. Cemâleddîn eş-Şeyyâl, Kahire 1953.
- İBNÜ’L-‘ADÎM, Kemâleddîn, Zübdetü’l-Haleb min Târîhi Haleb, thk. Sâmî edDehhân, el-Ma‘hedü’l-Frensî bi-Dımaşk, Dımaşk 1968.
- İBNÜ’L-CEVZÎ, Sıbt, Mir’âtü’z-Zamân fî Tevârihi’l-A‘yân, thk. İbrahim ezZeybek, Dârü’-Risâleti’l-‘Âlemiyye, Dımaşk 2009.
- İBNÜ’L-ESÎR, İzzeddîn, el-Kâmil fi’t-Târîh, thk. M. Yusuf ed-Dekâke, Dârü’lKütübil-İlmiyye, Beyrut 2003.
- ------------, et-Târîhu’l-Bâhir fi’d-Devleti’l-Atâbekiyye, thk. Abdülkâdir Ahmed Telîmât, Kâhire 1963.
- LEV, Yaacov, “Saladin in Egypt”, (Ed. M. Whitby-P. Magdalino-D. Abulafia-B. Arbel), The Medieval Mediterranean: Peoples, Economies and Cultures 400- 1453, XXI, Brill 1999.
- LEWIS, Bernard, Haşhaşîler İslâm’da Radikal Bir Tarikat, çev. Kemal Sarısözen, Kapı Yayınları, İstanbul 2014.
- ---------------, “Hashîshiyya”, EI2 , Leiden 1986, III, ss. 267-268.
- ---------------, “Kamâl al-Din’s Biography of Râsaid al-Dîn Sinân”, Arabica, XIII, ss. 225-267.
- ---------------, “Saladin and the Assassins”, Bulletin of the School of Oriental and African Studies, XV, ss. 239-245.
- ---------------, “The İsmailities and the Assassins”, (ed. K. M. Setton-Marshall W. Baldwin), A History of the Crusades, University of Wisconsin Press, Madison 1969.
- MAKRÎZÎ, Takıyyüddîn, es-Sülûk li-Ma‘rifeti Düveli’l-Mülûk, thk. M. Abdülkadir ‘Atâ, Dârü’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, Beyrut 1997.
- MARGOLIOUTH, D. S., “Assassins”, Encylopaedia of Religion and Ethics, Edinburgh 1910, II, ss. 138-141.
- MICHAUD, Joseph F., Michaud’s History of the Crusades, Trans. W. Robson, London 1852.
- MIRZA, Nasseh Ahmed, Syrian Ismailism: The Ever Living Line of the Imamate, Curzon Press, Richmond 1997.
- NÂSIRÎ, Abdullah, “Râşidüddîn Sinân: Pîşevâ-yi Buzurg-i İsmâîliyân-i Şâm der ‘Asr-i Salîbî”, Târîh-i İslâm”, VII, ss. 137-167.
- NOWELL, Charles E., “The Old Man of the Mountain”, Speculum, XXII, ss. 497- 519.
- O’NEAL, J., Michael, The Crusades Almanac, Thomson Gale Publishing, USA 2005.
- POLO, Marco, The Book of Ser Marco Polo, Trans. and Ed. Henri Cordier, London 1903.
- RUNCIMAN, Steven, A History of the Crusades: The Kingdom of Acre and The Later Crusades, Cambridge University Press, New York 1995.
- SLACK, Corliss K., Historical Dictionary of the Crusades, The Scarecrow Press, Lanham 2003.
- ŞEŞEN, Ramazan, Salâhaddîn Eyyûbî ve Devri, İsar Vakfı Yayınları, İstanbul 2000.
- -------, “Eyyûbîler”, DİA, İstanbul 1995, XII, ss. 20-31. TRITTON, A.S., “Sidelights on Muslim History”, Bulletin of the School of Oriental and African Studies, XXI, ss. 464-471.
- WILLEY, Peter, Eagle’s Nest Ismaili Castles in Iran and Syria, I. B. Tauris& Co Ltd., London 2005.
- WILLIAMS, Patrick A., “The Assassination of Conrad of Montferrat: Another Suspect?”, Traditio, XXVI, ss. 381-389.
- YALTKAYA, M. Şerefettin, “Karâmita ve Sinân Râşidüddîn”, DİFM, II, ss. 45- 80. YAZICI, Tahsin, “Fidâî”, DİA, İstanbul 1996, XIII, ss. 53.
| APA | Basuğuy B (2017). SALÂHADDÎN-İ EYYÛBÎ ve RÂŞİDÜDDÎN SİNÂN: NİZÂRÎ FEDÂÎLER ve SUİKASTLAR. , 747 - 770. |
| Chicago | Basuğuy Bedrettin SALÂHADDÎN-İ EYYÛBÎ ve RÂŞİDÜDDÎN SİNÂN: NİZÂRÎ FEDÂÎLER ve SUİKASTLAR. (2017): 747 - 770. |
| MLA | Basuğuy Bedrettin SALÂHADDÎN-İ EYYÛBÎ ve RÂŞİDÜDDÎN SİNÂN: NİZÂRÎ FEDÂÎLER ve SUİKASTLAR. , 2017, ss.747 - 770. |
| AMA | Basuğuy B SALÂHADDÎN-İ EYYÛBÎ ve RÂŞİDÜDDÎN SİNÂN: NİZÂRÎ FEDÂÎLER ve SUİKASTLAR. . 2017; 747 - 770. |
| Vancouver | Basuğuy B SALÂHADDÎN-İ EYYÛBÎ ve RÂŞİDÜDDÎN SİNÂN: NİZÂRÎ FEDÂÎLER ve SUİKASTLAR. . 2017; 747 - 770. |
| IEEE | Basuğuy B "SALÂHADDÎN-İ EYYÛBÎ ve RÂŞİDÜDDÎN SİNÂN: NİZÂRÎ FEDÂÎLER ve SUİKASTLAR." , ss.747 - 770, 2017. |
| ISNAD | Basuğuy, Bedrettin. "SALÂHADDÎN-İ EYYÛBÎ ve RÂŞİDÜDDÎN SİNÂN: NİZÂRÎ FEDÂÎLER ve SUİKASTLAR". (2017), 747-770. |
| APA | Basuğuy B (2017). SALÂHADDÎN-İ EYYÛBÎ ve RÂŞİDÜDDÎN SİNÂN: NİZÂRÎ FEDÂÎLER ve SUİKASTLAR. e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 9(2), 747 - 770. |
| Chicago | Basuğuy Bedrettin SALÂHADDÎN-İ EYYÛBÎ ve RÂŞİDÜDDÎN SİNÂN: NİZÂRÎ FEDÂÎLER ve SUİKASTLAR. e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi 9, no.2 (2017): 747 - 770. |
| MLA | Basuğuy Bedrettin SALÂHADDÎN-İ EYYÛBÎ ve RÂŞİDÜDDÎN SİNÂN: NİZÂRÎ FEDÂÎLER ve SUİKASTLAR. e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi, vol.9, no.2, 2017, ss.747 - 770. |
| AMA | Basuğuy B SALÂHADDÎN-İ EYYÛBÎ ve RÂŞİDÜDDÎN SİNÂN: NİZÂRÎ FEDÂÎLER ve SUİKASTLAR. e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi. 2017; 9(2): 747 - 770. |
| Vancouver | Basuğuy B SALÂHADDÎN-İ EYYÛBÎ ve RÂŞİDÜDDÎN SİNÂN: NİZÂRÎ FEDÂÎLER ve SUİKASTLAR. e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi. 2017; 9(2): 747 - 770. |
| IEEE | Basuğuy B "SALÂHADDÎN-İ EYYÛBÎ ve RÂŞİDÜDDÎN SİNÂN: NİZÂRÎ FEDÂÎLER ve SUİKASTLAR." e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 9, ss.747 - 770, 2017. |
| ISNAD | Basuğuy, Bedrettin. "SALÂHADDÎN-İ EYYÛBÎ ve RÂŞİDÜDDÎN SİNÂN: NİZÂRÎ FEDÂÎLER ve SUİKASTLAR". e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi 9/2 (2017), 747-770. |
