KESİNLİK VE OLUMSUZLUK İLİŞKİSİNE KİPSEL YAKLAŞIM

Seçil HİRİK (** Okt. Dr. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Avanos MYO, El-mek: secilhirik@gmail.com)
Turkish Studies (Elektronik)
27 5
Yıl: 2014 Cilt: 9 Sayı: 12 Sayfa Aralığı: 349 - 367 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

KESİNLİK VE OLUMSUZLUK İLİŞKİSİNE KİPSEL YAKLAŞIM

Öz:
Gerçekleşmemiş/tamamlanmamış bir olay ya da duruma atıfta bulunan olumsuzluk kategorisi; konuşurun söz konusu olay ya da durumla ilgili emin olduğu ve güven duyduğu bilgisini yansıtan kesinlik kategorisi ile yakın ilişki içindedir. Paralellik gösteren bu ilişkinin varlığında derin yapının, önermelerde verilen bilgi arka planının ve olumsuzluğun üstdilsel kullanımının etkisi bulunmaktadır. Kipsel mantığın temelinde yer alan gerçeklik-gerçek dışılık ayrımı da olumsuzluk ve kesinlik anlam alanını şekillendirmekte ve aralarındaki ilişkiyi düzenlemektedir. Bahsi geçen kipsel ayrıma göre olumsuzluk gerçek dışılık tarafında yer almaktadır. Gerçek dışı ifadelerle henüz gerçekleşmemiş, karşılaşılmaktadır. Kesinliği olumsuzluğa yaklaştıransa gerçek dünyada (henüz) karşılığını bulmamış/bulamamış bir olay ya da durumla ilgili olarak konuşurun kesin bir bilgiye sahip olmasıdır. Bahsedilen bilgi konuşur açısından kesinlik taşımaktadır
Anahtar Kelime:

MODALITY APPROACH TO NEGATION AND CERTAINITY RELATIONSHIP

Öz:
Negation category that address to an unperformed/uncompleted event or case has a close relationship with certainty category which reflects information of the speaker’s sureness and trust with the mentioned event or case. In the existence of this relationship, there is the influence of deep structure, data background which is given in the clauses and metalinguistic usage of negation. The realis and irrealis discrimination which lies behind modality shapes certainty and negation semantic field and arranges the relationship between them. According to the mentioned modality discrimination, negation is situated in the irrealis side. Irreal expressions can be seen in the narration of uncompleted or unperformed event or case. Making the certainty close to negation is speaker’s having information on an event or case that hasn’t (yet) come true in real life. Mentioned information has certainty from the point of speaker. It is expected markers to be mutual which shows certainty and negation category in language. When considered from this point of view, the markers which encode negation and certainty in sentences can be organised in three groups: 1. The ones which seem negative and carry negation and certainty, 2. The ones which seem negative and carry affirmativeness and certainty, 3. The ones which seem positive and carry negation and certainty
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • AĞCA, Ferruh (2010), Budist Türk Çevresi Metinlerinde Olumsuzluk ve Yokluk Şekilleri, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları: Dil Araştırmaları, Ankara.
  • ARLI ÇİL, Dilek (2009), The Concept of Certainty and Implications of the View That Knowledge Does not Require Certainty, Boğaziçi Üniversitesi, Felsefe Bölümü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
  • ASLAN DEMİR, Sema (2007), “İstek Kipliği, Gerçeklik ve Gerçekleştirilebilirlik”, VII. Uluslararası Dil, Yazın ve Deyişbilim Sempozyumu, 2-5 Mayıs 2007, Konya, s. 1-12.
  • BANGUOĞLU, Tahsin (2007), Türkçenin Grameri, TDK Yayınları, Ankara.
  • BAŞDAŞ, Cahit (2006), “Türkçede Üçüncü Grup (Ara) Ekler”, I. Uluslararası Büyük Türk Dili Kurultayı Bildirileri, 26-27 Eylül 2006, Bilkent Üniversitesi Yayınları, Ankara, s. 400-406.
  • BİLGEGİL, Kaya (2009), Türkçe Dilbilgisi, Salkımsöğüt Yayınevi, Erzurum.
  • BÖREKÇİ, Muhsine (2001), “Türkçe Öğretimi Bakımından Dil Bilgisi Terimi ve Kavram Olarak Olumluluk-Olumsuzluk”, TDAY Belleten, (2003) 2001, Cilt I-II, Sayı 44, s. 45-61.
  • CORNILLIE, Bert (2009), “Evidentiality and Epistemic Modality: On the Close Relationship Between Two Different”, Functions of Language, 16: 1, John Benjamins Publishing Company, Amsterdam/Philedelphia, pp. 44-62.
  • ÇÜRÜK, Selcen (2012), “Olumsuzluğun Anlatı Metinlerindeki İşlevleri Üzerine”, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, Cilt 9, Sayı 4, s. 147-175.
  • ÇÜRÜK, Selcen (2013), “Olumsuzluğun Üstdilsel Kullanımına Dair”, Türk Bilig, Sayı 26, s. 91- 106.
  • ÇÜRÜK, Selcen, (2010), “Olumsuzluk ve Kiplik Arasındaki İlişki: Bakış ve Yaklaşımlar”, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, Cilt 7, Sayı 2, s. 57-72.
  • DE HAAN, Ferdinand (2004), “Typological Approaches to Modality”, The Expression of Modality, Ed. William Frawley, Mouton de Gruyter, Berlin, pp. 26-71.
  • DELİCE, İbrahim (2000), “Türk Dilinde İşlevsel Ek Tasnifi Denemesi”, Sosyal Bilimler Dergisi, Cumhuriyet Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi, Sayı 24, s. 221-235.
  • DEMİREL, Özlem (2006), “Yapıca Olumlu Anlamca Olumsuz Cümleler Hakkında Bir Değerlendirme”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, Sayı 34, s. 43-57.
  • EDİSKUN, Haydar (2007), Türk Dil Bilgisi: Sesbilgisi-Biçimbilgisi-Cümlebilgisi, Remzi Kitabevi, İstanbul.
  • EMEKSİZ, Zeynep Erk (2010), “Negation in Turkish”, Dilbilim Araştırmaları, Sayı 2, s. 1-16.
  • ERGİN, Muharrem (2002), Türk Dil Bilgisi, Bayrak Yayınları, İstanbul.
  • ERTEN, Münir (2007), “+sız Eki Olumsuzluk Eki midir?”, Turkish Studies, Volume 2/4, Fall (2007), pp. 1168-1173.
  • GIVON, T. (1993), English Grammar: A Function-Based Introduction, Volume I, John Benjamins Publishing Company, Amsterdam/philadelphia.
  • GÖKSEL, Aslı; KERSLAKE, Celia (2005), Turkish: A Comprehensive Grammar, London and New York.
  • HİRİK, Erkan (2010), Türkiye Türkçesinde Olumsuzluk Eki, Kırıkkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale.
  • HOGEWEG, Lotte; HOOP, Helen de; MALCHUKOV, Andrej (2009), “The Semantics of Tense, Aspect and Modality in the Languages of the World”, Cross-linguistic Semantics of Tense, Aspect and Modality, Ed. Lotte Hogeweg, Helen de Hoop, Andrej Malchukov, John Benjamin Publishing Company, pp. 1-12, Amsterdam/Philedelphia.
  • HORN, Laurence (1989), A Natural History of Negation, The David Hume Series, CSLI Publications, USA.
  • HORN, Laurence R. (1978), “Some Aspects of Negation”, Universals of Human Language: Syntax, Ed. Joseph H. Greenberg, Stanford University Press, USA, pp. 127-211.
  • HORN, Laurence R. (1985), “Metalinguistic Negation and Pragmatic Ambiguity”, Linguistic Society of America, Volume 61, No. 1, USA, pp. 121-174.
  • İLHAN, Nadir (2005), “Türkçede Olumsuzluk”, Karaman Dil Kültür ve Sanat Dergisi, T.C. Karaman Valiliği Yayınları, TBBM Basımevi, Ankara, s. 271-279.
  • KARADEMİR, Fevzi (2009), “-mA Olumsuzluk Biçimbiriminin ‘Kip’le İlgisi ve Olumsuz Fiil Çekimlerinin Adlandırılma Sorunu”, Turkish Studies, Sayı 4/3, Bahar 2009, s. 1343-1374.
  • KERİMOĞLU, Caner (2010), “On Epistemic Modality Markers in Turkey Turkish: Uncertainty”, Turkish Studies, Vol. 5/4, Fall 2010, Ankara, pp. 434-478.
  • KERİMOĞLU, Caner (2011), Kiplik İncelemeleri ve Türkçe, Dinozor Kitabevi, İzmir.
  • KIEFER, Ferenc (2009), Modality, Grammar, Meaning and Pragmatics, Ed. Frank Brisard, Jan Ola Östman, Jef Verschueren, John Benjamins Publishing Company, Amsterdam/Philedelphia.
  • KIRAN, Zeynel (2002), Dilbilime Giriş, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
  • KOCAMAN, Ahmet (1971), “Türkçede Kip Olgusu Üzerine Görüşler”, TDAY Belleten, Ankara, s. 81-85.
  • KORKMAZ, Zeynep (2007), Türkiye Türkçesi Grameri, TDK Yayınları, Ankara.
  • KORNFILT, Jaklin (1997), Turkish, Routledge, London.
  • MENABİT, Ciden Sena (2004), “Ne…ne’li veya Ne…ne de’li Bağlama Edatlarında Olumsuzluk Sorunu”, TDAY Belleten, Cilt I, s. 71-92
  • MORANTE, Roser; SPORLEDER, Caroline (2012), “Modality and Negation: An Introduction to the Special Issue”, Computational Linguistic, June 2012, Vol. 38, No. 2, pp. 223-260.
  • ÖZ ÖZCAN, Aynur (2008), “Özbek ve Türkiye Türkçesinde ‘Kesinlik’ Bildiren Modal Sözler”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Sayı 9, Ankara, ss. 447-459.
  • ÖZKAN, Bülent (2006), “Türkçede Dilbilgisel Terim Olarak ‘Olumlama’ ve ‘Olumsuzlama’”, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 15, Sayı 1, s. 269-282.
  • PALMER, F. R. (2001), Mood and Modality, Cambridge University Press, United Kingdom.
  • RADDEN, Günter (2009), “Affirmative and Negated Modality”, New Perspectives in Cognitive Linguistics, Universitat de Valencia, pp. 169-192.
  • RUBIN, Victoria L. (2007), “Stating with Certainty or Stating with Doubt: Intercoder Reliability Results for Manual Annotation of Epistemically Modalized Statements”, Proceedings of NAACL HLT, Companian Vol., pp. 141-144.
  • RUBIN, Victoria L. (2010), “Epistemic Modality: From Uncertainty to Certainty in the Context of Information Seeking as Interactions with Texts”, Information Processing and Management, 46 (2010), pp. 533-540.
  • RUHİ, Şükriye (2002), “The Modal Adverbs mutlaka and kesinlikle in the Context of Directives and Deontic Modality in Turkish”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi/Anadolu University Journal of Social Sciences, Cilt 2, s. 19-38.
  • RUHİ, Şükriye; ZEYREK, Deniz; OSAM, Necdet (1997), “Türkçede Kiplik Belirteçleri ve Çekim Ekleri İlişkisi Üzerine Bazı Gözlemler”, Dilbilim Araştırmaları, Bizim Büro, Ankara, s.105-111.
  • RUHİ, Şükriye; ZEYREK, Deniz; TURAN, Ümit Deniz (2000), “Koşul Tümcelerinde Varsayımsallık ve Gerçek Karşıtlığı”, XIII. Dilbilim Kurultayı Bildirileri, 13-15 Mayıs 1999, Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul, s. 19-29.
  • USTA, Çiğdem (2014), “‘-sAnIzA’ Ekinin ve Olumsuzluğun Emir Kipliğine Katkısı”, A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED], 51, s. 35-46.
  • ÜSTÜNOVA, Kerime; AKKÖK, Meral (2009), “‘Hiç’in Yer Aldığı Yapılar ve Yüklendiği Anlamsal İşlevler”, Dil Araştırmaları, Sayı 4, s. 25-35.
  • VAN SCHAAIK, Gerjan (2001), “Periphrastic Tense/Aspect/Mood”, The Verb in Turkish, Ed. Eser Erguvanlı Taylan, John Benjamins Publishing, Amsterdam/Philadelphia, pp. 61-95.
APA Hirik S (2014). KESİNLİK VE OLUMSUZLUK İLİŞKİSİNE KİPSEL YAKLAŞIM. , 349 - 367.
Chicago Hirik Seçil KESİNLİK VE OLUMSUZLUK İLİŞKİSİNE KİPSEL YAKLAŞIM. (2014): 349 - 367.
MLA Hirik Seçil KESİNLİK VE OLUMSUZLUK İLİŞKİSİNE KİPSEL YAKLAŞIM. , 2014, ss.349 - 367.
AMA Hirik S KESİNLİK VE OLUMSUZLUK İLİŞKİSİNE KİPSEL YAKLAŞIM. . 2014; 349 - 367.
Vancouver Hirik S KESİNLİK VE OLUMSUZLUK İLİŞKİSİNE KİPSEL YAKLAŞIM. . 2014; 349 - 367.
IEEE Hirik S "KESİNLİK VE OLUMSUZLUK İLİŞKİSİNE KİPSEL YAKLAŞIM." , ss.349 - 367, 2014.
ISNAD Hirik, Seçil. "KESİNLİK VE OLUMSUZLUK İLİŞKİSİNE KİPSEL YAKLAŞIM". (2014), 349-367.
APA Hirik S (2014). KESİNLİK VE OLUMSUZLUK İLİŞKİSİNE KİPSEL YAKLAŞIM. Turkish Studies (Elektronik), 9(12), 349 - 367.
Chicago Hirik Seçil KESİNLİK VE OLUMSUZLUK İLİŞKİSİNE KİPSEL YAKLAŞIM. Turkish Studies (Elektronik) 9, no.12 (2014): 349 - 367.
MLA Hirik Seçil KESİNLİK VE OLUMSUZLUK İLİŞKİSİNE KİPSEL YAKLAŞIM. Turkish Studies (Elektronik), vol.9, no.12, 2014, ss.349 - 367.
AMA Hirik S KESİNLİK VE OLUMSUZLUK İLİŞKİSİNE KİPSEL YAKLAŞIM. Turkish Studies (Elektronik). 2014; 9(12): 349 - 367.
Vancouver Hirik S KESİNLİK VE OLUMSUZLUK İLİŞKİSİNE KİPSEL YAKLAŞIM. Turkish Studies (Elektronik). 2014; 9(12): 349 - 367.
IEEE Hirik S "KESİNLİK VE OLUMSUZLUK İLİŞKİSİNE KİPSEL YAKLAŞIM." Turkish Studies (Elektronik), 9, ss.349 - 367, 2014.
ISNAD Hirik, Seçil. "KESİNLİK VE OLUMSUZLUK İLİŞKİSİNE KİPSEL YAKLAŞIM". Turkish Studies (Elektronik) 9/12 (2014), 349-367.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
23-04-2024 6:8

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları