ÇETİN ÖNER’İN “GÜLİBİK” ADLI ÇOCUK EDEBİYATI YAPITININ SÖZDİZİMSEL AÇIDAN İNCELENMESİ
Yıl: 2013 Cilt: 8 Sayı: 12 Sayfa Aralığı: 285 - 298 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
ÇETİN ÖNER’İN “GÜLİBİK” ADLI ÇOCUK EDEBİYATI YAPITININ SÖZDİZİMSEL AÇIDAN İNCELENMESİ
Öz: Bu araştırmanın amacı, "Gülibik" adlı yazınsal nitelikli çocuk edebiyatı yapıtındaki devrik tümcelerin varlığını belirlemektir. Bu amaç doğrultusunda, "Gülibik" adlı yapıttaki kurallı ve devrik tümceler, içerik çözümlemesi tekniği ile incelenmiştir. Yapıtta belirlenen tümce sayısı tam olarak 997'dir. Bulgular incelendiğinde, yapıttaki kurallı tümce sayısı 597 (% 60.12) olmasına karşın devrik tümce sayısının 400 (yaklaşık % 40) olduğu anlaşılmıştır. Bulgulara göre, "Gülibik" adlı yapıttaki devrik yapılarda eylemden sonra en fazla geçen tür, "ad" 262 (% 49.15)'tir. Bunu sırasıyla "adıl" 105, "belirteç" 86, "önad" 46, "ilgeç" 29, "ünlem" 5 izlemektedir. Aynı zamanda, eylemden sonra kullanılan öğe sayısına göre "bir öğenin bulunduğu tümce" en fazla 305 (% 76.25) olmak üzere sırasıyla "iki öğenin bulunduğu tümce" 67 (% 16.75), "üç öğenin bulunduğu tümce" 18 (% 4.5), "dört öğenin bulunduğu tümce" 10 (% 2.5) olduğu görülmüştür. Sonuçta, kurallı tümcelerle devrik tümcelerin iç içe verilmesi, anlatıma canlılık katmıştır. Yapıtın dili, devrik tümcelerle konuşma diline yakın bir biçimde kullanılmıştır. Başka bir söyleyişle devrik tümceler, anlatımın duygu değerini arttırarak metni etkili kılmıştır. Eylem sonrası getirilen sözcüklerle yeğlenen bir anlatım, metne farklı duygu durumları ve düşünceler katmıştır. Böylelikle anlatıma devrik tümcelerin katılmasıyla sezinletilmek istenen duygu ve düşünceler, anlatımı, sözdizimsel açıdan tekdüzelikten çıkarttığı söylenebilir. Bu durum, yapıtın anlatım gücünü daha çok etkilemiştir
Anahtar Kelime: INVESTIGATION OF A CHILDREN'S LITERATURE BOOK CALLED “GÜLİBİK” BY ÇETİN ÖNER FROM THE SYNTACTIC ASPECT
Öz: The purpose of this study is to determine the existence of inverted sentences in a child literature book called “Gülibik”, which has literary quality. For this reason, the sentences in the book called “Gülibik” were investigated with content analysis technique. The number of the sentences determined in the book is exactly 997. The findings revealed that the number of inverted sentences in the book is 400 (about 40 %) while the number of regular sentences in the book is 597 (60.12 %). According to the findings, the mostly mentioned genre in the inverted sentences in the book called “Gülibik” after the verbs is noun with 49.15 % (N=262). "Pronoun” 105, “adverb” 86, “adjective” 46, “particle” 29, “interjection” 5 follows this, respectively. Moreover, according to the number of items in the sentences, there are mostly “the sentence with one item” with 305 (%76.25). After that, there are mostly “the sentence with two item” with 67, “the sentence with three item” with 18, and “the sentence with four item” with 10, respectively. In conclusion, the use of regular sentences and inverted sentences together provides more effective expression. The language of the book is used approximate to oral language with inverted sentences. In other words, inverted sentences narration, text, effectively increasing the value of the feeling made it. An expression of preference after the action brought words, the text has added a different mood and thoughts. Thus, it can be concluded that the feelings and ideas that are desired to be sensed saved the expression from monotony from the syntactic aspect with the use of inverted sentences in the expression. This situation has greatly affected the structure of the narrative power
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- ACARLAR, Kevser (1969). Devrik Tümce. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi. C: XIX, S: 210, s. 755-758.
- ADALI, Oya (2003). Anlamak ve Anlatmak. Ġstanbul: Pan Yayıncılık.
- AĞCA, Hüseyin (2001). Türk Dili. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
- AKALIN, M., BĠRĠNCĠ, N., ERCĠLASUN, A. B., GÜLENSOY, T., KORKMAZ Z., PARLATIR,
- Ġ., ZÜLFĠKAR H. (1997). Yükseköğretim Öğrencileri Ġçin Türk Dili ve Kompozisyon Bilgileri. Ankara: YÖK Matbaası.
- AKARSU, Bedia (1998). Dil-Kültür ĠliĢkisi. Ġstanbul: Ġnkilap Kitapevi.
- AKSAN, Doğan (2006). ġiir Dili ve Türk ġiir Dili. Ankara: Engin Yayınevi.
- AKSAN, Doğan (2008). Türkçenin Gücü. Ankara: Bilgi Yayınevi.
- AKSAN, Doğan (2008). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 439.
- AKTAN, B. (2009). Türkiye Türkçesinin Söz Dizimi. Ankara: Gazi Kitapevi.
- AKTAġ, ġerif (1998). Edebiyatta Üslup ve Problemleri. Ankara: Akçağ Yayınları.
- AKTAġ, ġ., GÜNDÜZ, O. (2007). Yazılı ve Sözlü Anlatım. Ankara: Akçağ Yayınları.
- AKYOL, Hayati (2006). Yeni Programa Uygun Türkçe Öğretim Yöntemleri. Ankara: Kök Yayıncılık.
- ALPEREN, Nusret (1991). Türkçe (Güzel KonuĢma, Okuma ve Yazma) Öğretim Rehberi. Ġstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- BARTHES, Roland (2009). Yazı ve Yorum. Ġstanbul: Metis Yayınları.
- BANGUOĞLU, Tahsin (1998). Türkçenin Grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- BALCI, Ali (2010). Sosyal Bilimlerde AraĢtırma Yöntem, Teknik ve Ġlkeler. Ankara: Pegem Yayınları.
- BAġ, T., AKTURAN, U. (2008). Nitel AraĢtırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- BĠLGĠN, Muhittin (2006). Anlamdan Anlatıma Türkçemiz. Ankara: Anı Yayıncılık.
- BĠNYAZAR, A., ÖZDEMĠR, E. (1979). Yazmak Sanatı Kompozisyon. Ankara: Varlık Yayınları.
- BOZKURT, F. (2010). Türkçenin ABC‟si. Ġstanbul: Say Yayınları.
- CARNĠE, A. (2001). Syntax. Oxford: Blackwell Publishers.
- CHANCE, P. (1986). Thinking in The Classroom: A Survey of Programs. New York: Teachers College, Columbia University.
- CHOMSKY, Noam (1965). Aspects of The Theory of Syntax. Cambridge: The M.I.T. Press.
- CHOMSKY, Noam (2001). Dil ve Zihin (Çev. Ahmet Kocaman). Ankara: Ayraç Yayınevi.
- ÇOTUKSÖKEN, Yusuf (2010). Uygulamalı Türkçe Yazılı ve Sözlü Anlatım. Ġstanbul: Papatya Yayıncılık.
- DE BONO, E. (1993). Teach Your Child How to Think. London: Penguin.
- DEMĠREL, Özcan (1996). Türkçe Programı ve Öğretimi. Ankara: Usem Yayınları.
- DEMĠRCAN, Ömer (1991). “Devriklik DevĢirme mi?”, ÇağdaĢ Türk Dili, Sayı: 43, s. 303.
- DEMĠRCAN, Ömer (2001). Türkçenin Ses Dizimi, Sesler, Sesbirimler, Ayırıcı Özellikler, Ses DeğiĢimleri, Vurgu, Vurgulama, Ezgi, Ezgileme. Ġstanbul: Der Yayınları.
- DEMĠRCAN, Ömer (2008). „Devrik‟ten Birimsel-Alan-DıĢı Konumlama‟ya. ÇağdaĢ Türk Dili, Sayı: 249, s. 462.
- DEMĠRCAN, Ömer (2009). Devrik Tümce ve Odaklama, Dil Devrimi‟nin Öteki Yanı. Ġstanbul: Der Yayınları.
- DENY, Jean (2004). Türk Dili Gramerinin Temel Kuralları. (Çev. Oytun ġahin). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- DĠZDAROĞLU, Hikmet (1976). Tümcebilgisi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- EDĠSKUN, Haydar (1967). “Devrik Cümle Üzerine Bir AraĢtırma”, Dilbilgisi Sorunları I, Türk Dil Kurumu Yayınları, s. 130-138.
- EDĠSKUN, Haydar (1996). Yeni Türk Dilbilgisi Sesbilgisi-Biçimbilgisi-Cümlebilgisi. Ankara: Remzi Kitapevi.
- EMRE, Ġsmet (Editör). (2008). Türk Dili ve Kompozisyon Bilgisi. Ankara: Anı Yayıncılık.
- ENNĠS, R. (1992). Critical Thinking: What is it? Proceedings of the Forty-Eighth Annual Meeting of the Philosophy of Education Society Denver, Colorado, March 27-30.
- ERDEN, Aysu (2009). ÇağdaĢ Türk Öykü ve Romanında Yaratıcılık. Ankara: Hayal Yayınları.
- ERGENÇ, Ġclal (1995). KonuĢma Dili ve Türkçenin SöyleyiĢ Sözlüğü. Ankara: Simurg Yayınevi.
- ERGĠN, Muharrem (2011). Türk Dil Bilgisi. Ġstanbul: Bayrak Yayım.
- ERKEKLĠ, Hasan (2001). Oyun Ġçinde Anlatı. Ankara: T. C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
- FĠSHER, A. (2001). An Introduction to Critical Thinking. Cambridge: Cambridge University Press.
- GENCAN, Tahir Nejat (2001). Dilbigisi. Ankara: Ayraç Yayınları.
- GÖKTÜRK, AkĢit (2002). Okuma UğraĢı. Ġstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- GÜLERYÜZ, Hasan (2003). Yaratıcı Çocuk Edebiyatı. Ankara: PegemA Yayıncılık.
- GÜNEġ, Firdevs (2007). Türkçe Öğretimi ve Zihinsel Yapılandırma. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
- GÜNEġ, Sezai (2003). Türk Dili Bilgisi, Tarihi GeliĢim, Ses, Ek, Kelime ve Cümle Bilgisi. Ġzmir: DEÜ Rektörlük Matbaası.
- HALADYNA, T. M. (1997). Writing Test Items to Evaluate Higher Order Thinking. London: Allyn & Bacon.
- HEĠDEGGER, Martin (2009). DüĢünmek Ne Demektir? Ġstanbul: Paradigma Yayıncılık.
- HENGĠRMEN, Mehmet (1999). Dilbilgisi ve Dilbilim Terimleri Sözlüğü. Ankara: Engin Yayınları.
- ĠNCE, Özdemir (1993). Yazınsal Söylem Üzerine. Ġstanbul: Can Yayıncılık.
- ĠPġĠROĞLU, Nazan (1991). Niçin Yazılır?, J. Baysal, N. ĠpĢiroğlu, Z. ĠpĢiroğlu ve ġ. Özil (Editörler). Yazma UğraĢı. Birinci Baskı. Ġstanbul. Cem Yayınevi, ss. 21-31.
- KARAAĞAÇ, G., YAVUZER, H. (2011). Yükseköğretimde Türk Dili ve Kompozisyon. Ankara: Okutman Yayıncılık.
- KARAHAN, Leyla (1999). Türkçede Söz Dizimi, Cümle Tahlilleri. Ankara: Akçağ Yayınları.
- KARASAR, Niyazi (2011). Bilimsel AraĢtırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları.
- KAVCAR, C., OĞUZKAN, F. (Editörler). (1987). Türkçe Öğretimi. Ankara: T. C. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
- KAVCAR, C., OĞUZKAN, F., SEVER, S. (2005). Türkçe Öğretimi. Ankara: Engin Yayınevi.
- KAVCAR, Cahit (2009). Yazılı ve Sözlü Anlatım. Ankara: Anı Yayıncılık.
- KOÇ, Nurettin (1996). Yeni Dilbilgisi. Ġstanbul: Ġnkilap Yayınevi.
- KORKMAZ, Zeynep (1995). Türk Dili Üzerine AraĢtırmalar. (Birinci Cilt). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- KORKMAZ, Türkay (2006). “Türkçenin Sözdizimi”, ÇağdaĢ Türk Dili, Sayı: 219, s. 140-146.
- LĠPMAN, M. (1991). Thinking in Education. Cambridge: Cambridge University Press.
- MAYER, R., GOODCHĠLD, F. (1990). The Critical Thinker. New York: Wm. C. Brown.
- NAS, Recep (2003). Türkçe Öğretimi. Bursa: Ezgi Kitapevi Yayınları.
- NAS, Recep (2004). Çocuk Edebiyatı. Bursa: Ezgi Kitapevi Yayınları.
- OĞUZKAN, A. Ferhan (2006). Çocuk Edebiyatı. Ankara: Anı Yayıncılık.
- ÖNER, Çetin (2005). Gülibik. Ġstanbul: Can Yayıncılık.
- ÖZ, M. Feyzi (2011). Uygulamalı Türkçe Öğretimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
- ÖZBAY, Murat (2005). Bir Dil Becerisi Olarak Dinleme Eğitimi. Ankara: Akçağ Yayıncılık.
- ÖZDEMĠR, Emin (1994). “Nazım Hikmet‟in ġiirlerinde Anlatım”, ÇağdaĢ Türk Dili, Sayı: 73, s. 3.
- ÖZDEMĠR, Emin (2007). Yazınsal Türler. Ankara: Bilgi Yayınevi.
- ÖZDEMĠR, Emin (2011). EleĢtirel Okuma. Ankara: Bilgi Yayınevi.
- ÖZKAN, M., SEVĠNÇLĠ, V. (2009). Türkiye Türkçesi Söz Dizimi (Kelime Çözümlemeli). Ġstanbul: Akademik Kitaplar.
- ROBĠNSON, K. (2001). Out of Our Minds: Learning to be Creative. Oxford: Capstone.
- RUHĠ, ġükriye (1992). Yazılı Metin OluĢturmada Devrik Tümcenin ĠĢlevi Üzerine Bir Gözlem. Dilbilim AraĢtırmaları, s. 53-58.
- SARTRE, Jean-Paul (2008). Edebiyat Nedir. Ġstanbul: Can Sanat Yayınları.
- SEVER, Sedat (2002). Öğretim Dili Olarak Türkçenin Sorunları ve Öğretme-Öğrenme Sürecindeki Etkili YaklaĢımlar. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. Ankara: AÜ Basımevi, Cilt: 34, Sayı: 1-2, Ayrı Baskı, s.11-12.
- SEVER, Sedat (2004). “Anadili Öğretiminin Temel Bir Aracı: Yazınsal Nitelikli Çocuk Kitapları”
- Disiplinlerarası BakıĢla Türkiye‟de Çocuk “4. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi”. Ankara: AÜ Çocuk Kültürü AraĢtırma ve Uygulama Merkezi Yayınları No: 11, s.223-236.
- SEVER, Sedat (2008). Çocuk ve Edebiyat. Ġzmir: Tudem Yay.
- SEVER, S., KAYA, Z., ASLAN, C. (2008). Etkinliklerle Türkçe Öğretimi. Ġstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
- SEVER, Sedat (2011). Türkçe Öğretimi ve Tam Öğrenme. Ankara: Anı Yayıncılık.
- STERNBERG, R. (2003). Wisdom, Inteligence and Creativity Synthesized. Cambridge: Cambridge University Press.
- TAVġANCIL, Ezel ve A. E. ASLAN (2001). Sözel, Yazılı ve Diğer Materyaller için Ġçerik Analizi ve Uygulama Örnekleri. Ġstanbul: Epsilon Yayıncılık.
- UYGUR, Nermi (2011). Dilin Gücü. Ġstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- ÜSTÜNOVA, Kerime (2007). Türkiye Türkçesinde Önemsenen Bilgiyi Vurgulama Yolları. Akademik AraĢtırmalar Dergisi. Sayı: 33, s. 123-141.
- ÜNLÜ, Mahir (1997). Türkçede Yazınsal EleĢtiri. Ġstanbul: Ġnkilap Kitapevi.
- VALĠN, Van Robert D. (2001). An Introduction to Syntax. Cambridge: Cambridge University Press.
- VARDAR, Berke (1998). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü. Ġstanbul: ABC Kitapevi.
- VYGOTSKY, L.S. (1985). DüĢünce ve Dil (Çev. S. Koray). Ġstanbul: Sistem Yay.
- YALÇIN, A., AytaĢ, G. (2005). Çocuk Edebiyatı. Ankara: Akçağ Yayıncılık.
- YALÇIN, Alemdar (2002). Türkçe Öğretim Yöntemleri. Ankara: Akçağ Yayıncılık.
- YILDIRIM, A., ġimĢek, H. (2011). Nitel AraĢtırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
| APA | ÇER E (2013). ÇETİN ÖNER’İN “GÜLİBİK” ADLI ÇOCUK EDEBİYATI YAPITININ SÖZDİZİMSEL AÇIDAN İNCELENMESİ. , 285 - 298. |
| Chicago | ÇER ERKAN ÇETİN ÖNER’İN “GÜLİBİK” ADLI ÇOCUK EDEBİYATI YAPITININ SÖZDİZİMSEL AÇIDAN İNCELENMESİ. (2013): 285 - 298. |
| MLA | ÇER ERKAN ÇETİN ÖNER’İN “GÜLİBİK” ADLI ÇOCUK EDEBİYATI YAPITININ SÖZDİZİMSEL AÇIDAN İNCELENMESİ. , 2013, ss.285 - 298. |
| AMA | ÇER E ÇETİN ÖNER’İN “GÜLİBİK” ADLI ÇOCUK EDEBİYATI YAPITININ SÖZDİZİMSEL AÇIDAN İNCELENMESİ. . 2013; 285 - 298. |
| Vancouver | ÇER E ÇETİN ÖNER’İN “GÜLİBİK” ADLI ÇOCUK EDEBİYATI YAPITININ SÖZDİZİMSEL AÇIDAN İNCELENMESİ. . 2013; 285 - 298. |
| IEEE | ÇER E "ÇETİN ÖNER’İN “GÜLİBİK” ADLI ÇOCUK EDEBİYATI YAPITININ SÖZDİZİMSEL AÇIDAN İNCELENMESİ." , ss.285 - 298, 2013. |
| ISNAD | ÇER, ERKAN. "ÇETİN ÖNER’İN “GÜLİBİK” ADLI ÇOCUK EDEBİYATI YAPITININ SÖZDİZİMSEL AÇIDAN İNCELENMESİ". (2013), 285-298. |
| APA | ÇER E (2013). ÇETİN ÖNER’İN “GÜLİBİK” ADLI ÇOCUK EDEBİYATI YAPITININ SÖZDİZİMSEL AÇIDAN İNCELENMESİ. Turkish Studies (Elektronik), 8(12), 285 - 298. |
| Chicago | ÇER ERKAN ÇETİN ÖNER’İN “GÜLİBİK” ADLI ÇOCUK EDEBİYATI YAPITININ SÖZDİZİMSEL AÇIDAN İNCELENMESİ. Turkish Studies (Elektronik) 8, no.12 (2013): 285 - 298. |
| MLA | ÇER ERKAN ÇETİN ÖNER’İN “GÜLİBİK” ADLI ÇOCUK EDEBİYATI YAPITININ SÖZDİZİMSEL AÇIDAN İNCELENMESİ. Turkish Studies (Elektronik), vol.8, no.12, 2013, ss.285 - 298. |
| AMA | ÇER E ÇETİN ÖNER’İN “GÜLİBİK” ADLI ÇOCUK EDEBİYATI YAPITININ SÖZDİZİMSEL AÇIDAN İNCELENMESİ. Turkish Studies (Elektronik). 2013; 8(12): 285 - 298. |
| Vancouver | ÇER E ÇETİN ÖNER’İN “GÜLİBİK” ADLI ÇOCUK EDEBİYATI YAPITININ SÖZDİZİMSEL AÇIDAN İNCELENMESİ. Turkish Studies (Elektronik). 2013; 8(12): 285 - 298. |
| IEEE | ÇER E "ÇETİN ÖNER’İN “GÜLİBİK” ADLI ÇOCUK EDEBİYATI YAPITININ SÖZDİZİMSEL AÇIDAN İNCELENMESİ." Turkish Studies (Elektronik), 8, ss.285 - 298, 2013. |
| ISNAD | ÇER, ERKAN. "ÇETİN ÖNER’İN “GÜLİBİK” ADLI ÇOCUK EDEBİYATI YAPITININ SÖZDİZİMSEL AÇIDAN İNCELENMESİ". Turkish Studies (Elektronik) 8/12 (2013), 285-298. |
