TÜRK GIDA SEKTÖRÜNÜN FİNANSAL PERFORMANS ANALİZİNİN ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE YAPILMASI

MAYA, Rıdvan; Eren, Tamer

TÜRK GIDA SEKTÖRÜNÜN FİNANSAL PERFORMANS ANALİZİNİN ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE YAPILMASI

Rıdvan MAYA, (Kırıkkale Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliği Bölümü, Kırıkkale, Türkiye)

Tamer EREN (Kırıkkale Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliği Bölümü, Kırıkkale, Türkiye)

Verimlilik Dergisi

3 0

Yıl: 2018 Cilt: 3 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 31 - 60 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 09-11-2018

TÜRK GIDA SEKTÖRÜNÜN FİNANSAL PERFORMANS ANALİZİNİN ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE YAPILMASI

Öz:

İşletmelerin finansal performansının doğru bir biçimde değerlendirilebilmesi yoğun bir rekabetin yaşandığı gıda endüstrisinde büyük önem taşımaktadır. Finansal oranlar, işletmelerde performansın değerlendirilmesi amacıyla uzun yıllardır kullanılmaktadır. İşletmelerin finansal performans ölçümleri genellikle Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV ) yöntemleri ile yapılmaktadır. Bu yöntemler birbirinden farklı alternatif karar birimlerinden kriterlere ve ağırlıklara göre en iyi sonucu bulmayı amaçlamaktadır. Bu çalışmada, ülkelerin ekonomilerinde önemli yer tutan gıda sektörünün, finansal performansları açısından 20112015 yıllarına ait verileri ile performans analizleri yapılmıştır. Çalışmanın uygulaması, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda (İMKB) kayıtlı gıda sektöründe bulunan ve de İstanbul Sanayi Odası’nda (İSO) 2014 yılında en büyük 1000 sanayi kuruluşu içine giren 12 işletmenin 10 tane kriter ile finansal performansları karşılaştırılmıştır. Analizi yürütmek için 10 tane kriter kullanılmıştır bu kriterler; likidite oran, faaliyet oranı ve kârlılık oranlarıdır. Çalışmada kriter ağırlıkları Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) ile bulunmuştur. TOPSIS ve VIKOR ile bu alternatif karşılaştırılmıştır.

Anahtar Kelime:

Konular: İş İşletme İktisat İşletme Finans

ANALYSIS ON THE FINANCIAL PERFORMANCE OF TURKISH FOOD SECTOR WITH MULTI-CRITERIA DECISION MAKING METHODS

Öz:

The evaluation of the financial performance of the business in the right manner is of paramount importance in the food industry, where there is intense competition. Financial ratios are used to evaluate the performance of the company for many years. Financial performance measurement of business is usually done with a multi-criteria decision-making methods. These methods aim to find the best results among alternative decision units according to their criteria and weight. The financial performance of food industry, which holds an important role in Turkish economy, is analyzed with data for 2011-2105. The financial performance of 12 ISO registered companies in food sector, which are among the largest 1000 industrial enterprises, were compared according to 10 criteria. Analytic Hierarchy Process (AHP) was used in the study and the findings were compared with TOPSIS and VIKOR.

Anahtar Kelime:

Konular: İş İşletme İktisat İşletme Finans

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik

UYGURTÜRK, H., KORKMAZ, T., (2012), “Finansal Performansın TOPSIS ÇKKV Yöntemi İle Belirlenmesi: Ana Metal Sanayi İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 7 (2), s.95-115.
TAYYAR, N., ARSLAN, P., (2013), “Hazır Giyim Sektöründe En İyi Fason İşletme Seçimi İçin AHP ve VIKOR Yöntemlerinin Kullanılması”, CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 11, Sayı: 1, s. 341-358.
SALDANLI, A., SIRMA, İ., (2014), “TOPSIS Yönteminin Finansal Performans Göstergesi Olarak Kullanılabilirliği”, Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, Cilt: 11, Sayı: 41, s. 185-202.
ÖZGÜVEN, N., (2011), “Kriz Döneminde Küresel Perakendeci Aktörlerin Performanslarının TOPSIS Yöntemi İle Değerlendirilmesi”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 25, Sayı: 2, s. 151-162.
ÖZER, A., ÖZTÜRK, M., KAYA, A., (2010), “İşletmelerde Etkinlik ve Performans Ölçmede VZA, Kümeleme ve TOPSIS Analizlerinin Kullanımı: İMKB İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (1), s.233-260.
ÖZEN, Ü., ORÇANLI, K., (2013), “ÇKKV Yöntemlerinden AHP ve TOPSIS’ in E-Kitap Okuyucu Seçiminde Uygulanması”, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 15, s. 282-310.
ÖZDEMİR, F., AR, İ., M., BAKİ, B., (2014), “Öncelikli Sektörlerin Belirlenmesinde AHS-TOPSIS ve AHS-VIKOR Yaklaşımlarının Kullanımı: Rize Organize Sanayi Bölgesi Örneği”, Journal of Yasar University, 9(35), 6099-60.
ÖMÜRBEK, V., KINAY, B., (2013), “Havayolu Taşımacılığı Sektöründe TOPSIS Yöntemiyle Finansal Performans Değerlendirmesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C.18, S.3, s.343-363.
KARAMAN, B., ÇERÇİOĞLU, H., (2015), “0-1 Hedef Programlama Destekli Bütünleşik AHP– VIKOR Yöntemi: Hastane Yatırımı Projeleri Seçimi”, Gazi Üniversite Mühendislik Fakültesi Dergisi, Cilt: 30, Sayı: 4, s. 567-576.
KARAKAŞOĞLU, N., ERTUĞRUL, İ., (2008), “Banka Şube Performanslarının VIKOR Yöntemi İle Değerlendirilmesi”, YA/EM Endüstri Mühendisliği Dergisi, Cilt: 20, Sayı: 1, s. 19-28.
https://www.kap.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 20.04.2016).
http://www.istekobi.com.tr/sektorler/gida-s14/sektore-bakis/gida-b14.aspx (Erişim Tarihi: 01.05.2016).
http://www.iso.org.tr/projeler/turkiyenin-500-buyuk-sanayi-kurulusu (Erişim Tarihi: 20.04.2016).
GÜNDÜZ, H., GÜLER M. E., (2015), “Termal Turizm İşletmelerinde ÇKKV Teknikleri Kullanılarak Uygun Tedarikçinin Seçilmesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:30, Sayı:1, s. 203-222.
GÖRENER, A., (2013), “Tedarik Zinciri Stratejisi Seçimi: Bulanık VIKOR Yöntemiyle İmalat Sektöründe Bir Uygulama”, Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, C:5, S:3, s. 47-62.
EREN, T., ABALI, Y., A., KUTLU B., S., (2012), “Çok Ölçütlü Karar Verme Yöntemleri ile Bursiyer Seçimi: Bir Öğretim Kurumunda Uygulama”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 26, Sayı: 3-4, s. 259-272.
EKREN, N., FINDIKÇI, M., (2016), “AHP Ve VIKOR Yöntemleri İle Avrupa Birliği’ne Üye Ülkeler ve Türkiye’nin Ekonomik Performanslarının Değerlendirilmesi”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Bahar 2016/1, Sayı:29, s.1-17.
ERASLAN, İ., H., BULU, M., BARCA, M., (2007), “Türk Gıda Sektörünün Uluslararası Rekabetçilik Düzeyinin Analizi”, Afyon Kocatepe Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt 9, s. 311-335.
DİNÇER, H., GÖRENER, A., (2011), “AHP Ve VIKOR Tekniği İle Dinamik Performans Analizi: Bankacılık Sektöründe Bir Uygulama”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl:10 Sayı:19, s.109-127.
DEMİR, M., TUNCAY, M., (2012), “Türk Gıda Sektörünün Faaliyet ve Kârlılık Oranları Açısından Analizi: İMKB Gıda Sektöründe İşlem Gören İşletmeler Üzerinde Bir Araştırma”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C.17, S.2, s.367-392.
BÜLBÜL, S., KÖSE, A., (2011), “Türk Gıda Şirketlerinin Finansal Performansının Çok Amaçlı Karar Verme Yöntemleriyle Değerlendirilmesi”, Atatürk Ü. İİBF Dergisi, 10. Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu Özel Sayısı, s.71-97.
AYTEKİN, S., SAKARYA, Ş., (2013), “BIST’de İşlem Gören Gıda İşletmelerinin TOPSIS Yöntemi ile Finansal Performanslarının Değerlendirilmesi”, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, Sayı: 21, s. 30-47.
ARIBAŞ, M., ÖZCAN, U., (2016), “Akademik Araştırma Projelerinin AHP ve TOPSIS Yöntemleri Kullanılarak Değerlendirilmesi”, Gazi Üniversitesi Politeknik dergisi, Cilt:19, sayı:2, s. 163-173.
AKTEPE, A., ERSÖZ, S., (2014), “AHP, VIKOR ve MOORA Yöntemlerinin Depo Yeri Seçim Probleminde Uygulanması”, Endüstri Mühendisliği Dergisi, Cilt: 25, Sayı:1-2, s. 2-15.
AKSAKAL, E., DAĞDEVİREN, M., (2015), “Yetenek Yönetimi Temelli Personel Atama Modeli Ve Çözüm Önerisi”, Gazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, Cilt 30, No 2.
AKBULUT, R., RENÇBER, Ö., F., (2015), “BİST’te İmalat Sektöründeki İşletmelerin Finansal Performansları Üzerine Bir Araştırma”, Muhasebe ve Finansman Dergisi D79, G19, G30.

APA	MAYA R, Eren T (2018). TÜRK GIDA SEKTÖRÜNÜN FİNANSAL PERFORMANS ANALİZİNİN ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE YAPILMASI. , 31 - 60.
Chicago	MAYA Rıdvan,Eren Tamer TÜRK GIDA SEKTÖRÜNÜN FİNANSAL PERFORMANS ANALİZİNİN ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE YAPILMASI. (2018): 31 - 60.
MLA	MAYA Rıdvan,Eren Tamer TÜRK GIDA SEKTÖRÜNÜN FİNANSAL PERFORMANS ANALİZİNİN ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE YAPILMASI. , 2018, ss.31 - 60.
AMA	MAYA R,Eren T TÜRK GIDA SEKTÖRÜNÜN FİNANSAL PERFORMANS ANALİZİNİN ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE YAPILMASI. . 2018; 31 - 60.
Vancouver	MAYA R,Eren T TÜRK GIDA SEKTÖRÜNÜN FİNANSAL PERFORMANS ANALİZİNİN ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE YAPILMASI. . 2018; 31 - 60.
IEEE	MAYA R,Eren T "TÜRK GIDA SEKTÖRÜNÜN FİNANSAL PERFORMANS ANALİZİNİN ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE YAPILMASI." , ss.31 - 60, 2018.
ISNAD	MAYA, Rıdvan - Eren, Tamer. "TÜRK GIDA SEKTÖRÜNÜN FİNANSAL PERFORMANS ANALİZİNİN ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE YAPILMASI". (2018), 31-60.

APA	MAYA R, Eren T (2018). TÜRK GIDA SEKTÖRÜNÜN FİNANSAL PERFORMANS ANALİZİNİN ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE YAPILMASI. Verimlilik Dergisi, 3(3), 31 - 60.
Chicago	MAYA Rıdvan,Eren Tamer TÜRK GIDA SEKTÖRÜNÜN FİNANSAL PERFORMANS ANALİZİNİN ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE YAPILMASI. Verimlilik Dergisi 3, no.3 (2018): 31 - 60.
MLA	MAYA Rıdvan,Eren Tamer TÜRK GIDA SEKTÖRÜNÜN FİNANSAL PERFORMANS ANALİZİNİN ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE YAPILMASI. Verimlilik Dergisi, vol.3, no.3, 2018, ss.31 - 60.
AMA	MAYA R,Eren T TÜRK GIDA SEKTÖRÜNÜN FİNANSAL PERFORMANS ANALİZİNİN ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE YAPILMASI. Verimlilik Dergisi. 2018; 3(3): 31 - 60.
Vancouver	MAYA R,Eren T TÜRK GIDA SEKTÖRÜNÜN FİNANSAL PERFORMANS ANALİZİNİN ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE YAPILMASI. Verimlilik Dergisi. 2018; 3(3): 31 - 60.
IEEE	MAYA R,Eren T "TÜRK GIDA SEKTÖRÜNÜN FİNANSAL PERFORMANS ANALİZİNİN ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE YAPILMASI." Verimlilik Dergisi, 3, ss.31 - 60, 2018.
ISNAD	MAYA, Rıdvan - Eren, Tamer. "TÜRK GIDA SEKTÖRÜNÜN FİNANSAL PERFORMANS ANALİZİNİN ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE YAPILMASI". Verimlilik Dergisi 3/3 (2018), 31-60.