Şer’iyye Sicillerinin Şehir Tarihi ve İdari Taksimat Çalışmalarında Kullanılması: Berat Kazası Örneği (1840-1913)

Yıl: 2018 Cilt: 0 Sayı: 61 Sayfa Aralığı: 313 - 332 Metin Dili: Türkçe DOI: http://dx.doi.org/10.14222/Turkiyat3800 İndeks Tarihi: 20-12-2018

Şer’iyye Sicillerinin Şehir Tarihi ve İdari Taksimat Çalışmalarında Kullanılması: Berat Kazası Örneği (1840-1913)

Öz:
Şer’iyye sicilleri muhtevasındaki bilgiler ile hukuki, idari, mali ve iktisadi tarih çalışmalarına kaynaklık etmektedir. Kadının önüne gelen meselelerle ilgili işlemleri ve verdiği kararlar içerisinde bu konularla alakalı bilgiler yer alır. Berat, fethi ardından uzun yıllar idari bir merkez olmuştur ve bu manada buraya kadılar atanarak sicil kayıtları tutulmuştur. Berat şer’iyye sicilleri Arnavutluk Devlet Arşivleri’nde bulunmaktadır. Arnavutluk’taki siciller içerisinde süreklilik arz etmesi bakımından Berat sicilleri dikkat çekmektedir. Bu siciller vasıtası ile Berat şehrinin mahalle isimleri tespit edilmekte ve bu mahalle isimlerinde zamanla meydana gelen değişiklikler izlenebilmektedir. Ayrıca idari bir birim olarak Berat kazası dâhilindeki köy isimlerinin tespiti de aynı siciller vasıtası ile mümkündür. Berat’ın merkezi olduğu sancak içerisindeki idari taksimatla alakalı işlemler de aynı sicillerden takip edilebilir. Sicillerden elde edilen bu verilerin diğer kaynaklarla mukayesesinin yapılması kaynakların tenkidi bakımından önemlidir. Nitekim bu şekilde idari birim dahilindeki değişikliklerden ne kadarının sicillerden izlenebilir olduğu da görülebilir. Bu çalışmada Berat şer’iyye sicilleri ile salname ve belgelerden takip edilen idari birimlerin mukayesesi yapılmaya çalışılmıştır.
Anahtar Kelime:

(Usage of Kadı Registers in City History and Administrative Division Studies: Berat Kaza Example (1840-1913)

Öz:
It is a source of information on the contents of the şer'iyye registers, as well as on judicial, administrative, financial and economic history studies. Relevant information on these topics is included in the proceedings and decisions made by the kadı. Berat, became an administrative center for many years after the conquest, and kadıs were appointed here and kadı registers were kept. Berat kadı registers is in the Albanian State Archives. Berat registrations are remarkable in terms of continuity within the registers in Albania. By means of these registers, neighborhood names of the Berat city are determined and the changes in the name of these neighborhoods can be followed with time. In addition, the identification of village names within the Berat kazas as an administrative unit is possible through the same registers. Operations related to the administrative division in the sanjak where Berat is the center can also be followed from the same registers. The comparison of these data obtained from the registers with other sources is important for the criticize of sources. Thus, it can also be seen how much of the changes in the administrative unit can be monitored from the registers. In this study, it was tried to make a comparison between the administrative units seen in Berat registers, salnames and the documents.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Yücekaya, Hüsnü; “Şer’iyye Sicillerine Göre: 19. Yüzyılda Amasya, Kayseri, Tokat ve Trabzon Şehirlerinde Dokumacılık”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2011.
  • Uran, Fatih; “Mevleviyet”, DİA, C. 29, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2004, ss. 467-468.
  • Uğur, Yunus; “Şer’iyye Sicilleri”, DİA, C. 39, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2010, ss. 8-11.
  • Taş, Yasin; “ Kadı Sicillerine Göre XIX. Asrın İkinci Yarısında Urfa’da Sosyal Hayat”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2013.
  • Şemseddin Sami, Kamus’ul A’lâm, C. II. , Mihran Matbaası, İstanbul 1889.
  • Sezer, Musa; “78/2 Numaralı Kayseri Şer’iyye Sicili (H. 1078-1079/M. 1668) Transkripsiyon ve Değerlendirme”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri 2008.
  • Kütükoğlu, S. “ Ferman”, DİA, C. 12, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 1995, ss. 400-406.
  • Kütükoğlu, S. Mübahat; “ Berat”, DİA, C. 5, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 1992, ss. 472-473.
  • Pınar, Batuhan; “İstanbul Müftülüğü Seriyye Sicilleri Arşivi Evkaf-ı Hümayun Müfettişliği’ne Ait 673 Numaralı Hüccet-i Şeriyye Defterinin Çeviriyazısı ve Kısa Değerlendirilmesi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilimdalı, İstanbul 2014.
  • Ortaylı, İlber; “Kadı (Osmanlı Devleti’nde Kadı)”, DİA, C. 24, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2001, ss. 69-73.
  • Oğuz-Akgündüz, Mustafa ve Ahmet; “Hüccet”, DİA, C. 18, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 1998, ss. 446-450.
  • Nuro, Kujtim; “The Signifinance Of The Kadı Registers (Ser’iyye Sicilleri) Of The Ioannina, Manastır And Shkoder Provinces For Studies Of The Ottoman Period”, Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi (OMAD), C. 3, S. 5, Mart 2016, ss. 82-91.
  • Kara, Tuğba; “III. Ahmed Devrinde İstanbul’da Sosyal ve Kültürel Hayat”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun 2014.
  • İskender, Pelin; “Bir Yerel Tarih Araştırması: 17. Yüzyıl Şer’iyye Siciline Göre Kastamonu”, Kastamonu Eğitim Dergisi, C. 13, S. 2, Ekim 2005, ss. 565-582.
  • Günay, Vehbi; “Balkan Şehir Tarihleri Kaynağı Olarak Şer’iye Sicillerinin Envanter ve Kataloglarının Tespiti Hakkında”, Tarih İncelemeleri Dergisi, C. 18, S. 2, Aralık 2003, ss. 71-82.
  • Giray, Muhteşem; “Berat”, DİA, C. 5, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 1992, ss. 473-475.
  • Gedikli, Fatih “Osmanlı Hukuk Tarihi Kaynağı Olarak Şer’iyye Sicilleri”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, C. 3, S. 5, 2005, ss. 187-213.
  • Gedikli, Fatih “ Kaza (Osmanlı Devleti’nde Kaza)”, DİA, C. 25, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2002, ss. 117-119.
  • Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi, Haz. Seyit Ali Kahraman-Yücel Dağlı-Robert Dankoff, VIII. Kitap, İstanbul; Yapı Kredi Yayınları, 2003.
  • Esiroğlu, Gülseren; “H. 1283-1284/M. 1866-1868 (34 Nolu) Antakya Şer’iyye Sicili (Transkripsiyon ve Değerlendirme), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mustafa Kemal Ünversitesi Sosyal Bilimler Ensititüsü, Hatay 2015.
  • Erkan, Nevzat; “18. YY’ın İlk Yarısında Üsküdar’da Müslim-Gayrimüslim İlişkileriŞeriyye Sicilleri ve Müdevvel Kaynaklar Işığında-“, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2012.
  • Beşirli, Mehmet; “385 Numaralı Harput Şer’iye Sicili’nin Tanıtımı ve Osmanlı Şehir Tarihi Açısından Önemi”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi (OTAM), S.10, Ankara 1999, ss. 3-25.
  • Bektaş, İrfan; “86 No’lu Kütahya Şer’iyye Sicili Defterinin (1. Bölüm) Transkripsiyonu ve Edisyon Kritiği”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya 2011.
  • Baykara, Tuncer; “ Kaza (Osmanlılar’da Kadının Yetki Alanını İfade Eden İdari Birim)”, DİA, C. 25, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2002, s. 119-120.
  • Akyıldız, Ali; “Şer’iyye ve Evkaf Vekâleti”, DİA, C. 39, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2010, ss. 7-8.
  • Akgündüz, Ahmet; “İslâm Hukukunun Osmanlı Devleti’nde Tatbiki: Şer’iye Mahkemeleri ve Şer’iye Sicilleri”, Türkler Ansiklopedisi, C. 10, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002, ss. 54-68
  • Akgündüz, Ahmet; “İ’lâm”, DİA, C. 22, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2000, ss. 72-73.
  • Yanya Vilayet Salnamesi, R. 1311/M. 1895-1896.
  • H. 1319- H. 1320.
  • H. 1316- H. 1317.
  • H. 1312- H. 1314.
  • H. 1294.
  • H. 1294.
  • H. 1284-H. 1285.
  • H. 1275.
  • H. 1270- H. 1273.
  • H. 1263- H. 1268.
  • A. D. A. ,Fon. 128/Dos. 121-147.
  • A. D. A. ,Fon. 128/Dos. 112-116.
  • A. D. A. ,Fon. 128/Dos. 65, 71, 72, 91.
  • A. D. A. ,Fon. 128/Dos. 51, 52, 55, 57, 58.
  • A. D. A. ,Fon. 128/Dos. 41.
  • A. D. A. ,Fon. 128/Dos. 30-38.
  • A. D. A. ,Fon. 128/Dos. 26, 27.
  • A. D. A. ,Fon. 128/Dos. 20,21, 24.
  • A. D. A. ,Fon. 128/Dos. 10, 13, 16.
  • A. D. A. ,Fon. 128/Dos. 3-8.
  • Koleksione te Sherijeve te Vilajetit te Janines, Fondit 128, Dosjes Nr. (Yanya Vilayeti Şer’iyye Sicilleri, Fon 128, Dosya No)
  • Şurayı Devlet Evrakı (ŞD.)
  • İrade Meclis-i Vala (I.MVL.)
  • İrade Dahiliye (İ. DH.)
  • Dahiliye Muhaberat-ı Umumiye İdaresi Evrakı (DH.MUİ.)
  • Dahiliye Nezareti Dahiliye Muktubi Kalemi (DH.MKT.)
  • Dahiliye Nezareti İdare Evrakı (DH. İD.)
  • Cerîde Odası Defterleri (ML. CRD. d.)
  • Babıali Evrak Odası Evrakı (BEO.)
APA ERKEN İ (2018). Şer’iyye Sicillerinin Şehir Tarihi ve İdari Taksimat Çalışmalarında Kullanılması: Berat Kazası Örneği (1840-1913). , 313 - 332. http://dx.doi.org/10.14222/Turkiyat3800
Chicago ERKEN İLKAY Şer’iyye Sicillerinin Şehir Tarihi ve İdari Taksimat Çalışmalarında Kullanılması: Berat Kazası Örneği (1840-1913). (2018): 313 - 332. http://dx.doi.org/10.14222/Turkiyat3800
MLA ERKEN İLKAY Şer’iyye Sicillerinin Şehir Tarihi ve İdari Taksimat Çalışmalarında Kullanılması: Berat Kazası Örneği (1840-1913). , 2018, ss.313 - 332. http://dx.doi.org/10.14222/Turkiyat3800
AMA ERKEN İ Şer’iyye Sicillerinin Şehir Tarihi ve İdari Taksimat Çalışmalarında Kullanılması: Berat Kazası Örneği (1840-1913). . 2018; 313 - 332. http://dx.doi.org/10.14222/Turkiyat3800
Vancouver ERKEN İ Şer’iyye Sicillerinin Şehir Tarihi ve İdari Taksimat Çalışmalarında Kullanılması: Berat Kazası Örneği (1840-1913). . 2018; 313 - 332. http://dx.doi.org/10.14222/Turkiyat3800
IEEE ERKEN İ "Şer’iyye Sicillerinin Şehir Tarihi ve İdari Taksimat Çalışmalarında Kullanılması: Berat Kazası Örneği (1840-1913)." , ss.313 - 332, 2018. http://dx.doi.org/10.14222/Turkiyat3800
ISNAD ERKEN, İLKAY. "Şer’iyye Sicillerinin Şehir Tarihi ve İdari Taksimat Çalışmalarında Kullanılması: Berat Kazası Örneği (1840-1913)". (2018), 313-332. https://doi.org/http://dx.doi.org/10.14222/Turkiyat3800
APA ERKEN İ (2018). Şer’iyye Sicillerinin Şehir Tarihi ve İdari Taksimat Çalışmalarında Kullanılması: Berat Kazası Örneği (1840-1913). Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 0(61), 313 - 332. http://dx.doi.org/10.14222/Turkiyat3800
Chicago ERKEN İLKAY Şer’iyye Sicillerinin Şehir Tarihi ve İdari Taksimat Çalışmalarında Kullanılması: Berat Kazası Örneği (1840-1913). Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 0, no.61 (2018): 313 - 332. http://dx.doi.org/10.14222/Turkiyat3800
MLA ERKEN İLKAY Şer’iyye Sicillerinin Şehir Tarihi ve İdari Taksimat Çalışmalarında Kullanılması: Berat Kazası Örneği (1840-1913). Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, vol.0, no.61, 2018, ss.313 - 332. http://dx.doi.org/10.14222/Turkiyat3800
AMA ERKEN İ Şer’iyye Sicillerinin Şehir Tarihi ve İdari Taksimat Çalışmalarında Kullanılması: Berat Kazası Örneği (1840-1913). Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. 2018; 0(61): 313 - 332. http://dx.doi.org/10.14222/Turkiyat3800
Vancouver ERKEN İ Şer’iyye Sicillerinin Şehir Tarihi ve İdari Taksimat Çalışmalarında Kullanılması: Berat Kazası Örneği (1840-1913). Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. 2018; 0(61): 313 - 332. http://dx.doi.org/10.14222/Turkiyat3800
IEEE ERKEN İ "Şer’iyye Sicillerinin Şehir Tarihi ve İdari Taksimat Çalışmalarında Kullanılması: Berat Kazası Örneği (1840-1913)." Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 0, ss.313 - 332, 2018. http://dx.doi.org/10.14222/Turkiyat3800
ISNAD ERKEN, İLKAY. "Şer’iyye Sicillerinin Şehir Tarihi ve İdari Taksimat Çalışmalarında Kullanılması: Berat Kazası Örneği (1840-1913)". Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 61 (2018), 313-332. https://doi.org/http://dx.doi.org/10.14222/Turkiyat3800