Hastanelerde Özel Hastalar İçin Hedef Programlama İle Menü Planlamasını Etkileyen Unsurlar
Yıl: 2018 Cilt: 21 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 393 - 422 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 13-05-2019
Hastanelerde Özel Hastalar İçin Hedef Programlama İle Menü Planlamasını Etkileyen Unsurlar
Öz: Menü planlama, yiyecek ve içeceklerin bir arada uyumlu bir şekilde sunulması olaraktanımlanabilir. Toplu beslenme alanlarında bu planın önemi daha da artmaktadır. Menü planlaması;maliyet, enerji gereksinimi, çeşitlilik, tat, mevsim durumu, depolama gibi etkenlerin dikkate alındığıkarmaşık bir yapıya sahiptir. Bu sebeple toplu beslenme sistemlerinde gerekli enerji ve besin ögelerinikarşılayacak şekilde bir menü planlaması yapılması gereklidir. Bu çalışmada ilk olarak toplu hizmetveren kuruluşların yemek menüleri ve hastaların sağlık sorunları incelenmiştir. Daha sonra hastanepersoneli ve özel bir sağlık sorunu olmayan yatan hastalar için bir aylık menü planlaması yapılmıştır.Bu menüden özel sağlık sorunu olan hastalar faydalanamayacağı için bu hastalara özel olarak uygunmenüler planlanmıştır. Diyabet hastaları, karaciğer hastaları ve mide hastalığı olan kişiler dikkatealınmıştır. Menüler planlanırken kalori, karbonhidrat, protein, yağ, lif, kolesterol, sodyum, potasyum,kalsiyum, A vitamini, C vitamini ve demir kısıtları dikkate alınmıştır. 0-1 Hedef Programlama ilematematiksel model oluşturulmuştur. Oluşturulan matematiksel model ILOG 12.6.2 sürümüçözülmüştür. Çözüm sonucunda sabah kahvaltısı ve öğle, akşam öğünü için 15 yemek grubu içinden 4kaplı menüler planlanmıştır. Hastanelerde menü planlaması el ile yapılmaktadır. Bu planlama, büyükbir zaman kaybına neden olmaktadır. Kurulan matematiksel model sayesinde zaman kaybı azalmaktave sistematik bir yapı ortaya çıkmaktadır. Ayrıca dengeli bir yemek planı da oluşmaktadır.
Anahtar Kelime: Menu Planning with Goal Programming for Specific Patients in Hospitals
Öz: Combined food and beverages can be brought together in harmony. In the area of bulk nutrition, this plan is much more important. Menu planning; cost, energy need, diversity, taste, season, storage, such as factors such as the beginning is a complex structure. Therefore, to meet the necessary energy and nutrition knowledge in nutrition systems. It should create a menu plan. In this study, firstly the catering menu of the institutions serving the community and the health problems of the patients were examined. Later on, one month's menu was planned for hospital staff and patients who were not a special health problem. From this menu, patients with special health problems will not be able to benefit from this disease, specially adapted men were planned. People with diabetes, liver disease and people with the disease. Calorie, carbohydrate, protein, fat, fiber, cholesterol, sodium, potassium, calcium, vitamins and vitamin C and iron restrictions were considered when meninges were planned. 0-1 Mathematical model with goal programming. The generated mathematical model has been solved with ILOG 12.6.2. As a result of the solution, 4 coated menus were planned out of 15 food groups. Menu planning is done manually in hospitals. This is causing a great loss of time. Established modeling results in a systematic structure by reducing time loss.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Açık M. (2002) Türk Silahlı Kuvvetleri’nde Birliklerin Yeniden Yapılandırılmasında Hedef Programlama Yönteminin Uygulanması. İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
- Akay A. ve Sarıışık M. (2015) Restoran Yöneticilerinin Menü Planlaması ve Analizi Konusuna Yaklaşımları Üzerine Bir Araştırma. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 6(12): 211-230.
- Atılan M. (2008) Adana’da Toplu Beslenme Yapılan Bazı Kurumların Menülerinin Değerlendirilmesi ve Tüketici Görüşlerinin Belirlenmesi. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Adana.
- Aydoğdu S. Kronik Karaciğer Hastalıklarında Beslenme http://www.semaaydogdu.com/saglikkosesi/detay/kronik-karaciger-hastaliklarindabeslenme/ Erişim Tarihi: 24.12.2017.
- Baykasoğlu A., Taşkıran D. ve Akkoyun H. G. (2016) Toplu Beslenme İçin Menü Planlama Karar Destek Sistemi Geliştirilmesi ve Uygulanması. Gazi Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Dergisi 31(1):191-200.
- Baysal, A. (2015). Diyetisyen El Kitabı. Hatiboğlu Basım ve Yayım, Ankara.
- Bilge E. (2009) Bir İşletmede Çalışanların Beslenme Durumları ve Enerji Harcamalarının Değerlendirilmesi. Trakya Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Edirne.
- Charnes A. and Cooper W. W. (1977) Goal Programming and Multiple Objective Optimizations: Part 1. European Journal of Operational Research 1 (1): 39-54.
- Dağdeviren M., Akay D. ve Kurt M. (2004) İş Değerlendirme, Faktör Derece Puanlarının Belirlenmesinde Hedef Programlama Yönteminin Kullanılması. Gazi Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Dergisi 19(1): 89-95.
- Dağdeviren M. ve Eren T. (2001) Tedarikçi Firma Seçiminde Analitik Hiyerarşi Prosesi ve 0-1 Hedef Programlama Yöntemlerinin Kullanılması. Gazi Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Dergisi 16(2):41-52.
- Demir G. (2017) İnsülin Direnci, Diyabet (Şeker Hastalığı) ve Diyet Tedavisi. https://www.dytguldendemir.com/hastalik/insulin-direnci-diyabet-diyet/ Erişim Tarihi: 24.12.2017.
- Ediz A. ve Yağdıran Y. (2009) Hedef Programlama Tekniği ile Menü Planlaması. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 11(1):45-74.
- Ekinci N. (2010) Otel İşletmelerinde Menü Planlaması, Menü Fiyatlandırma Yöntemleri ve İstanbul Sürmeli Otel Uygulaması. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
- Erdoğmuş Ş., Koç E. ve Öğütlü A. S. (2005) Diyet Probleminin Çözümünde Kullanılabilecek Bazı Eniyileme Tekniklerinin Yaklaşım Farklılıklarının Değerlendirilmesi. AKÜ-Fen Bilimleri Dergisi 5(1-2), 77-90.
- Girginer N. ve Kaygısız Z. (2009) İstatistiksel Yazılım Seçiminde Analitik Hiyerarşi Süreci ve 0-1 Hedef Programlama Yöntemlerinin Birlikte Kullanımı. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 10(1):211-233.
- Gülenç İ. F. ve Karabulut B. (2005) Doğrusal Hedef Programlama ile Bir Üretim Planlama Probleminin Çözümü. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 9(1): 55-68.
- Gürtuna A. (2017) Gastrit Reflü ve Ülser Diyeti. https://www.aligurtuna.com/gastritreflu-mide-ulseri-diyeti-503.html Erişim Tarihi: 24.12.2017.
- Kağnıcıoğlu C. H. ve Yıldız A. (2006) 0-1 Tam Sayılı Bulanık Hedef Programlama Yaklaşımı İle Sınav Görevi Atama Probleminin Çözümü. Anadolu Üniversitesi Bilim Ve Teknoloji Dergisi 7(2):413-429.
- Koç E. (2001) Etkileşimli 0-1 Tamsayılı Doğrusal Hedef Programlama ve Bir Diyet Probleminin Çözümüne Uygulanması. Osmangazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir.
- Kaçmaz Ö.S., Şengül N. ve Eren T.(2018) Hastanelerde Özel Hastalar İçin Bulanık Hedef Programlama İle Menü Planlaması. Beykent Üniversitesi Fen Ve Mühendislik Bilimleri Dergisi 11(1):1-37.
- Koşan L. (2013) Menü Analizinde Geleneksel ve Çağdaş Yöntemlerin Karşılaştırılması. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 6(1):203-219.
- Körpeli S., Şahin B. ve Eren T. (2012) Hedef Programlama ile Menü Planlaması: Bir Örnek Uygulama. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2(1):121-142.
- Leung M. T., Daouk H. and Chen A. (2001) Using Investment Portfolio Return to Combine Forecasts: A Multiobjective Approach. European Journal of Operational Research 134: 84 -102.
- Orhan İ., Kapanoğlu M. ve Karakoç T. H. (2012) Hedef Programlama ile Bütünleşik Uçak Rotalama ve Bakım Çizelgeleme. Gazi Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Dergisi 27(1): 11-26.
- Oruç K. O. (2014) Bulanık Hedef Programlama ile Menü Planlama. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi 12(23): 33-51.
- Özkan H. (2017) http://www.hasanozkan.com/files/diyet/karaciger-hastaliklarindadiyet.pdf Erişim Tarihi: 23.12.2017.
- Öztürk Y. (2017) Diyabette Yasak Besinler. http://diyetisyenyusuf.com/diyabetteseker-hastaliginda-yasak-besinler/ Erişim Tarihi: 24.12.2017.
- Sarıoğlu H. (2017) Diyabet ve Beslenme. http://bursaobm.ogm.gov.tr/Lists/Haberler /Attachments/171/Diyabet%20ve%20Beslenme.pdf Erişim Tarihi: 23.12.2017.
- Şenman S. (2017) Diyabette Beslenme Nasıl Olmalıdır? http://www.ekolkbb.com /beslenme-ve-diyet/diyabette-beslenme-nasil-olmalidir Erişim Tarihi: 23.12.2017.
- Şenol S. (2011) Menü Planlama Sorununa Karma Tamsayılı Programlama Modeli ile Çözüm Önerisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Isparta.
- Taha H. (1997) Operations Research: An Introduction. Prentice Hall, USA.
- Türkiye Diyabet Vakfı (2017) Diyabet Hakkında Herşey. http://www.turkdiab.org/diyabet-hakkinda-hersey.asp?lang=TR&id=51 Erişim Tarihi: 23.12.2017.
- Uçakcıoğlu, B. ve Eren, T. (2017) Hava Savunma Sanayinde Yatırım Projelerinin Çok Ölçütlü Karar Verme ve Hedef Programlama ile Seçimi. Journal of Aviation, 1(2), 39-63.
APA | KAÇMAZ S, ŞENGÜL N, EREN T, Özder E (2018). Hastanelerde Özel Hastalar İçin Hedef Programlama İle Menü Planlamasını Etkileyen Unsurlar. , 393 - 422. |
Chicago | KAÇMAZ Safiye Özlem,ŞENGÜL Nesrin,EREN Tamer,Özder Emir Hüseyin Hastanelerde Özel Hastalar İçin Hedef Programlama İle Menü Planlamasını Etkileyen Unsurlar. (2018): 393 - 422. |
MLA | KAÇMAZ Safiye Özlem,ŞENGÜL Nesrin,EREN Tamer,Özder Emir Hüseyin Hastanelerde Özel Hastalar İçin Hedef Programlama İle Menü Planlamasını Etkileyen Unsurlar. , 2018, ss.393 - 422. |
AMA | KAÇMAZ S,ŞENGÜL N,EREN T,Özder E Hastanelerde Özel Hastalar İçin Hedef Programlama İle Menü Planlamasını Etkileyen Unsurlar. . 2018; 393 - 422. |
Vancouver | KAÇMAZ S,ŞENGÜL N,EREN T,Özder E Hastanelerde Özel Hastalar İçin Hedef Programlama İle Menü Planlamasını Etkileyen Unsurlar. . 2018; 393 - 422. |
IEEE | KAÇMAZ S,ŞENGÜL N,EREN T,Özder E "Hastanelerde Özel Hastalar İçin Hedef Programlama İle Menü Planlamasını Etkileyen Unsurlar." , ss.393 - 422, 2018. |
ISNAD | KAÇMAZ, Safiye Özlem vd. "Hastanelerde Özel Hastalar İçin Hedef Programlama İle Menü Planlamasını Etkileyen Unsurlar". (2018), 393-422. |
APA | KAÇMAZ S, ŞENGÜL N, EREN T, Özder E (2018). Hastanelerde Özel Hastalar İçin Hedef Programlama İle Menü Planlamasını Etkileyen Unsurlar. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 21(3), 393 - 422. |
Chicago | KAÇMAZ Safiye Özlem,ŞENGÜL Nesrin,EREN Tamer,Özder Emir Hüseyin Hastanelerde Özel Hastalar İçin Hedef Programlama İle Menü Planlamasını Etkileyen Unsurlar. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi 21, no.3 (2018): 393 - 422. |
MLA | KAÇMAZ Safiye Özlem,ŞENGÜL Nesrin,EREN Tamer,Özder Emir Hüseyin Hastanelerde Özel Hastalar İçin Hedef Programlama İle Menü Planlamasını Etkileyen Unsurlar. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, vol.21, no.3, 2018, ss.393 - 422. |
AMA | KAÇMAZ S,ŞENGÜL N,EREN T,Özder E Hastanelerde Özel Hastalar İçin Hedef Programlama İle Menü Planlamasını Etkileyen Unsurlar. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi. 2018; 21(3): 393 - 422. |
Vancouver | KAÇMAZ S,ŞENGÜL N,EREN T,Özder E Hastanelerde Özel Hastalar İçin Hedef Programlama İle Menü Planlamasını Etkileyen Unsurlar. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi. 2018; 21(3): 393 - 422. |
IEEE | KAÇMAZ S,ŞENGÜL N,EREN T,Özder E "Hastanelerde Özel Hastalar İçin Hedef Programlama İle Menü Planlamasını Etkileyen Unsurlar." Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 21, ss.393 - 422, 2018. |
ISNAD | KAÇMAZ, Safiye Özlem vd. "Hastanelerde Özel Hastalar İçin Hedef Programlama İle Menü Planlamasını Etkileyen Unsurlar". Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi 21/3 (2018), 393-422. |