KAZÂ VE KADER KAVRAMLARINA FELSEFİ BİR KATKI: MOLLA SADRÂ ÖRNEĞİ
Yıl: 2018 Cilt: 6 Sayı: 10 Sayfa Aralığı: 145 - 176 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 18-02-2019
KAZÂ VE KADER KAVRAMLARINA FELSEFİ BİR KATKI: MOLLA SADRÂ ÖRNEĞİ
Öz: İslam düşüncesinde Tanrı’nın bilgisinin kendi ilahi doğasına uygun olarakbirden fazla mertebesi vardır. Bahse konu olan bu mertebelerden biri kazâ birdiğeri ise kaderdir. Bu iki kavramla ilişkili olarak kalem ve levh mertebelerini dezikredebiliriz. Genel anlamda akademik çalışmalarda kazâ ve kaderkavramlarının felsefi bir tartışmanın konusu olmaktan ziyade daha çok kelamilmi bağlamında ele alındığını söyleyebiliriz. Bundan dolayı bu konuya felsefibir katkı sunabilmek niyetiyle biz de Molla Sadrâ düşüncesinde kazâ ve kaderkonusunu incelemeye çalıştık. Molla Sadrâ kazâ ve kader konusunu felsefi birzeminde metafizik boyutuyla ele almıştır. O, kazâ ve kader konusunu Tanrı’nınbilgisinin mahiyeti, nedensellik ve bilgi teorileri bağlamında tartışmıştır.Nitekim filozofumuz bu konuyu kendi bilgi modeli olan ittihad bilgi anlayışıüzerinden temellendirmeye çalışmıştır. Böylece Molla Sadrâ kazâ kavramınıTanrı’nın zatından ayrı düşünülmeyecek ilmî suretler olarak tanımlarken, kaderkavramını ise tikel (cüz’î) bir tarzda gök nefisleri âlemindeki varlıkların suretlerişeklinde tanımlamıştır.
Anahtar Kelime: Konular:
A Philosophical Contribution to the Concepts of Divine Decree and Predestination: Molla Sadrâ Sample
Öz: In Islam, the knowledge of God has more than one rank according to its divine nature. One of these ranks is divine decree (kazâ) and the other is a predestination (kader) concept. We can also add the concepts of pen and plate grades associated with these two concepts. Generally in academic works the concepts of divine decree and predestination are handled in the context of Islamic theology rather than a philosophical debate. Therefore, with the intention of offering a philosophical contribution to this issue, we tried to examine the concepts of divine decree and predestination in Molla Sadrâ's thought. Molla Sadrâ dealt with the concepts of divine decree and predestination on a philosophical ground in terms of metaphysics. He dealt with the concepts of divine decree and predestination in the context of the nature of God's knowledge, causality and theories of knowledge. As a matter of fact our philosopher tried to establish this subject on the basis of the understanding of unity knowledge which is his model of knowledge. Thus Molla Sadrâ defines the concept of divine decree as intelligible forms that can’t be thought of separately from God's person, while the concept of predestination is defined as the forms of beings in the world of spherical souls in a particular way.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Açıkgenç, Alparslan. ‚Molla Sadrâ‛. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Ankara: TDV Yayınları, 2005, 30: 259-265.
- Adıgüzel, Nuri. ‚İslam Felsefesinde ‚İllet‛ (Neden) Kavramı‛. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 6/2 (2002): 157-177.
- Aslan, İbrahim. ‚Levh-i Mahfûz’un Delâleti Sorunu‛. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 50/1 (2009): 25-47.
- Atay, Hüseyin. Farabi ve İbn Sina’ya Göre Yaratma. Ankara: AÜİF Yayınları, 1974.
- Atay, Hüseyin. İslam Felsefesinde Yaratma. Kelam Araştırmaları. 1/1 (2003): 3-10.
- Çelebi, İlyas. “Sıfat‛. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Ankara: TDV Yayınları, 2009, 37: 100-106.
- Demirkol, Murat. ‚İbn Sînâ ve Tûsî’ye Göre Tanrı’nın Bilgisi‛. Eskiyeni Anadolu İlahiyat Akademisi Araştırma Dergisi. 32 (2016): 29-54.
- Durusoy, Ali. İbn Sina Felsefesinde İnsan ve Âlemdeki Yeri. 2. bs. İstanbul: İFAV Yayınları, 2008.
- Düzgün, Şaban Ali. ‚Kader Meselesi‛. İnsan İradesi ve Kudret-i İlahiyye Bağlamında Kader Mes’elesi. İstanbul: Ensar, 2011.
- Erdoğan, İsmail. Hermetik İslam Düşüncesi’nde Türlerin Efendisi ve Kâmil Tabiat Anlayışı. Ankara: İlâhiyât/Avrasya Yayıncılık, 2004.
- Erdoğan, İsmail. Misal Âlemi İslam Düşüncesinde Metafizik Bir Evren. İstanbul: TBBD Yayınları, 2012.
- Fazlurrahman, ‚Mîr Dâmâd’ın Hudûs-i Dehrî Kavramı: Safeviler Dönemi İran’da Tanrı-Âlem İlişkisi İle İlgili Çalışmalara Bir Katkı‛. çev. M. Nesim Doru. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 27 (2012): 231-246.
- Güngör, Saim. ‚Sadreddin Şirazi’de Tanrı’nın Bilgisi Problemi‛. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 15/28 (2013/2): 125-141.
- İbn Manzûr, Lisânü’l-‘Arab. 15 Cilt. Beyrut: Daru’l-sâdr, 1993.
- İbn Sînâ. İşaretler ve Tembihler. çev. Muhittin Macit, Ali Durusoy ve Ekrem Demirli. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2013.
- İbn Sînâ. Kitâbu’ş-Şifâ: Metafizik I. çev. Ekrem Demirli ve Ömer Türker. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2013.
- İbn Sînâ, Kitâbu’ş-Şifâ: Metafizik II. çev. Ekrem Demirli ve Ömer Türker. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2005.
- İsfahânî, Râgıb. el-Müfredât. Dımeşk: Dâru’l-kalem, 1997.
- İzmirli, İsmail Hakkı. İslam Felsefesi Tarihi. haz. ve sad. Refik Ergin. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2008.
- Kalın, İbrahim. Varlık ve İdrak Molla Sadrâ’nın Bilgi Tasavvuru. çev. Nurullah Koltaş. İstanbul: Klasik Yayınları, 2015.
- Kuşpınar, Bilal. ‚Mulla Sadra’s Criticism of Ibn Sinā and Suhrawardī on the Problem of God’s Knowledge of Particulars‛. Journal of Islamic Research (İslami Araştırmalar Dergisi), 5/1 (1991): 45-55
- Kutluer, İlhan. İbn Sînâ Ontolojisinde Zorunlu Varlık. İstanbul: İz Yayıncılık, 2013.
- Lâhîcî, Abdürrezzâk. Şevâriku’l-ilhâm fi şerh-i tecrîdi’l-kelâm. 5 cilt. Kum: Müessesetü’l-İmâm Sâdık, 2009.
- Molla Sadrâ. el-Hikmetü'l-müte’âliye fi'l-esfâri'l-aklîyyeti'l-erbaa. 9 cilt. Beyrut: Dâru ihyâu’t-turâs, 1981.
- Molla Sadrâ. el-Mebde ve’l-meâd. Tahran: Müntedî’l-hikme ve’l-felsefe fi İran, 1975.
- Molla Sadrâ. el-Mezâhiru’l-ilâhiyye fî esrâri’l-ulûmi’l-kemâliyye. thk. Seyyid Celâlu’d-din el- Âştiyânî. Kum: Merkezi İntişârât Defteri Teblîğâti İslâmî, 1999.
- Nasr, Seyyid Hüseyin. ‚Hikmet-i İlahiyye ve Kelam‛. çev. Hikmet Çamur ve Sibel Kaya. Bilimname. XXX (2016/1): 581-590.
- Rufâî, Abdulcebbar. Mebâdiü’l-felsefeti’l-İslamiyye. 2 cilt. Bağdat: Matbaatu Kalem, 2007.
- Sebzevârî, Molla Hâdî. Şerhu Gureri’l-ferâid=Şerhu Manzume-i hikmet (fi’lİlâhiyyât bi’l-ma’na’l-ehassi min kitâbi şerhi Gureri'l-ferâid). thk. Mehdî Muhakkıkı. Tahran: Tahran Üniversitesi Yayınları, 1990.
- Tabâtabâî, Muhammed Hüseyin. Nihayetu’l-hikme. Kum: Müessesetü’nneşri’l-İslami, 1997.
- Topaloğlu, Bekir. ‚Allah‛. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Ankara: TDV Yayınları, 1989, 2: 471-498.
- Yavuz, Yusuf Şevkî. ‚Kader‛. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Ankara: TDV Yayınları, 2001, 24: 58-63
- Yezdî, Muhammed Taki Misbâh. Menhecü’l-cedîd fi ta’lîmi’l-felsefe. çev. Muhammed Abdu’l-Mün’im el-Hâkânî. 2 cilt. Beyrut: Dâru’l-teârif li’l-matbûât, Tarih, 1998.
- Ziyâî, Hüseyin. İslam Felsefesi Tarihi. ed. Seyyid Hüseyin Nasr ve Olıver Leaman. çev. Şamil Öçal ve Hasan Tuncay Başoğlu. 3 cilt. İstanbul: Açılım Kitap, 2007.
| APA | Pirinç A (2018). KAZÂ VE KADER KAVRAMLARINA FELSEFİ BİR KATKI: MOLLA SADRÂ ÖRNEĞİ. , 145 - 176. |
| Chicago | Pirinç Ahmet KAZÂ VE KADER KAVRAMLARINA FELSEFİ BİR KATKI: MOLLA SADRÂ ÖRNEĞİ. (2018): 145 - 176. |
| MLA | Pirinç Ahmet KAZÂ VE KADER KAVRAMLARINA FELSEFİ BİR KATKI: MOLLA SADRÂ ÖRNEĞİ. , 2018, ss.145 - 176. |
| AMA | Pirinç A KAZÂ VE KADER KAVRAMLARINA FELSEFİ BİR KATKI: MOLLA SADRÂ ÖRNEĞİ. . 2018; 145 - 176. |
| Vancouver | Pirinç A KAZÂ VE KADER KAVRAMLARINA FELSEFİ BİR KATKI: MOLLA SADRÂ ÖRNEĞİ. . 2018; 145 - 176. |
| IEEE | Pirinç A "KAZÂ VE KADER KAVRAMLARINA FELSEFİ BİR KATKI: MOLLA SADRÂ ÖRNEĞİ." , ss.145 - 176, 2018. |
| ISNAD | Pirinç, Ahmet. "KAZÂ VE KADER KAVRAMLARINA FELSEFİ BİR KATKI: MOLLA SADRÂ ÖRNEĞİ". (2018), 145-176. |
| APA | Pirinç A (2018). KAZÂ VE KADER KAVRAMLARINA FELSEFİ BİR KATKI: MOLLA SADRÂ ÖRNEĞİ. Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6(10), 145 - 176. |
| Chicago | Pirinç Ahmet KAZÂ VE KADER KAVRAMLARINA FELSEFİ BİR KATKI: MOLLA SADRÂ ÖRNEĞİ. Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6, no.10 (2018): 145 - 176. |
| MLA | Pirinç Ahmet KAZÂ VE KADER KAVRAMLARINA FELSEFİ BİR KATKI: MOLLA SADRÂ ÖRNEĞİ. Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, vol.6, no.10, 2018, ss.145 - 176. |
| AMA | Pirinç A KAZÂ VE KADER KAVRAMLARINA FELSEFİ BİR KATKI: MOLLA SADRÂ ÖRNEĞİ. Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2018; 6(10): 145 - 176. |
| Vancouver | Pirinç A KAZÂ VE KADER KAVRAMLARINA FELSEFİ BİR KATKI: MOLLA SADRÂ ÖRNEĞİ. Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2018; 6(10): 145 - 176. |
| IEEE | Pirinç A "KAZÂ VE KADER KAVRAMLARINA FELSEFİ BİR KATKI: MOLLA SADRÂ ÖRNEĞİ." Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6, ss.145 - 176, 2018. |
| ISNAD | Pirinç, Ahmet. "KAZÂ VE KADER KAVRAMLARINA FELSEFİ BİR KATKI: MOLLA SADRÂ ÖRNEĞİ". Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/10 (2018), 145-176. |
