Şanlıurfa ve Diyarbakır istasyonlarında sıcaklık tabanlı buharlaşma tahmininde YSA, ANFIS ve GEP yöntemlerinin karşılaştırılması

GUMUS, Veysel; YENİGÜN, KASIM; TOPRAK, Z.Fuat; ORUÇ BAÇİ, Nazife

Şanlıurfa ve Diyarbakır istasyonlarında sıcaklık tabanlı buharlaşma tahmininde YSA, ANFIS ve GEP yöntemlerinin karşılaştırılması

Veysel GÜMÜŞ, (Harran Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü, Şanlıurfa)

Kasım YENİGÜN, (Harran Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü, Şanlıurfa, Türkiye)

Z.Fuat TOPRAK, (Dicle Üniversitesi, Mühendislik Mimarlık. Fakültesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü, Diyarbakır, Türkiye)

Nazife ORUÇ BAÇİ (Harran Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü, Şanlıurfa)

Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Mühendislik Dergisi

1 0

Yıl: 2018 Cilt: 9 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 553 - 562 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 19-09-2019

Şanlıurfa ve Diyarbakır istasyonlarında sıcaklık tabanlı buharlaşma tahmininde YSA, ANFIS ve GEP yöntemlerinin karşılaştırılması

Öz:

Buharlaşma, hidrolojik çevrimin ana bileşenlerinden biri olarak su kaynaklarının etkin ve verimli yönetimindeönemli bir rol oynamaktadır. Buharlaşmanın tahmin edilmesi için literatürde önerilen ampirik yöntemlermevcut olmasına rağmen, buharlaşma sürecinin karmaşık yapısı ve ampirik formüller içerisinde kullanılacakverilerin bulunabilirliği nedeniyle performansları tatminkâr değildir. Bu nedenle bu çalışmada Şanlıurfa veDiyarbakır istasyonlarındaki tava buharlaşma değerleri Yapay Sinir Ağları (YSA), Uyarlamalı Ağ TabanlıBulanık Mantık Çıkarım Sistemi (ANFIS) ve Gen Ekspresyon Programlama (GEP) yöntemleri ile sadeceortalama sıcaklık değerleri kullanılarak tahmin edilmiştir. Buharlaşmanın tahmin edilmesinde kullanılan tümyöntemler kısıtlı veriye rağmen başarılı sonuçlar verdiği görülmüş, GEP yönteminin ise çok az da olsa dahaiyi sonuç verdiği görülmüştür. Çalışma sonucunda ele alınan istasyonlar için aylık buharlaşma değerlerinintahmin edilmesi için GEP yöntemi ile elde edilen formül sunulmuştur.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık

Abtew W. (2001). Evaporation estimation for Lake Okeechobee in south Florida, J Irrig Drain Eng. 127, 3, 140–7. Antonopoulos, V. Z., Gianniou, S. K. ve
Antonopoulos, A. V. (2016). Artificial neural networks and empirical equations to estimate daily evaporation: application to lake Vegoritis, Greece, Hydrological Sciences Journal, 61, 14, 2590- 2599.
Choudhury (1999). BJ. Evaluation of empirical equation for annual evaporation using field observations and results from a biophysica model. J Hydrol. 216, 1–2, 99–110.
Gümüş, V., Şimşek, O., Soydan N.G., Aköz, M.S. ve Yenigün, K. (2016) Adana İstasyonunda Buharlaşmanın Farklı Yapay Zeka Yöntemleri ile Tahmini. Dicle Üniversitesi Mühendislik Dergisi, 7, 2, 309-318.
Gümüş, V., Şimşek, O., Soydan, N. G. ve Kavşut M. E. (2014). Estimation of Monthly Pan Evaporation Using Different Artificial Intelligence Methods in Kahramanmaraş Station. Proceedings, 11th International Congress on Advances in Civil Engineering, İstanbul-Turkey.
Hanson CL. (1989). Prediction of Class A pan evaporation in southwest southwest Idaho. J Irrig Drain Eng. 115, 2, 166–71.
Knapp HV, Yu Y-S. ve Pogge EC. (1984). Monthly evaporation for Milford Lake in Kansas. J Irrig Drain Eng. 110, 2, 138–48.
McKenzie RS. ve Craig AR. (2001). Evaluation of river losses from the Orange River using hydraulic modelling. J Hydrol. 241, 1–2, 62–9.
Moghaddamnia, A., Gousheh, M. G., Piri, J., Amin, S. ve Han, D. (2009). Evaporation estimation using artificial neural networks and adaptive neuro-fuzzy inference system techniques. Advances in Water Resources, 32, 1, 88-97.
Penman HL. (1948). Natural evaporation from open water, bare soil, and grass. Proc Roy Soc London, 193, 120–45.
Romanenko, V. A. (1961). Computation of the autumn soil moisture using a universal relationship for a large area. Proc. of Ukrainian Hydrometeorological Research Institute, 3, 12-25.
Shiri, J., Dierickx, W. ve Baba, A. P. A., Neamati, S. ve Ghorbani, M. A. (2011). Estimating daily pan evaporation from climatic data of the State of Illinois, USA using adaptive neuro-fuzzy inference system (ANFIS) and artificial neural network (ANN). Hydrology Research, 42, 6, 491- 502.
Terzi, Ö. ve Keskin, M. E. (2010). Comparison of artificial neural networks and empirical equations to estimate daily pan evaporation. Irrigation and drainage, 59, 2, 215-225.
Terzi, Ö., Erol Keskin, M. ve Dilek Taylan, E. (2006). Estimating evaporation using ANFIS. Journal of irrigation and drainage engineering, 132, 5, 503- 507.
Thornthwaite CW. (1948). An approach toward a rational classification of climate. Geograph Rev, 38, 55–94.
Turc L. (1961). Estimation of irrigation water requirements, potential evapotranspiration: a simple climatic formula evolved up to date. Ann Agron 12, 13–49.
Warnaka, K. ve Pochop, L. (1988). Analyses of equations for free water evaporation estimates. Water Resources Research, 24, 7, 979-984.

APA	GUMUS V, YENİGÜN K, TOPRAK Z, ORUÇ BAÇİ N (2018). Şanlıurfa ve Diyarbakır istasyonlarında sıcaklık tabanlı buharlaşma tahmininde YSA, ANFIS ve GEP yöntemlerinin karşılaştırılması. , 553 - 562.
Chicago	GUMUS Veysel,YENİGÜN KASIM,TOPRAK Z.Fuat,ORUÇ BAÇİ Nazife Şanlıurfa ve Diyarbakır istasyonlarında sıcaklık tabanlı buharlaşma tahmininde YSA, ANFIS ve GEP yöntemlerinin karşılaştırılması. (2018): 553 - 562.
MLA	GUMUS Veysel,YENİGÜN KASIM,TOPRAK Z.Fuat,ORUÇ BAÇİ Nazife Şanlıurfa ve Diyarbakır istasyonlarında sıcaklık tabanlı buharlaşma tahmininde YSA, ANFIS ve GEP yöntemlerinin karşılaştırılması. , 2018, ss.553 - 562.
AMA	GUMUS V,YENİGÜN K,TOPRAK Z,ORUÇ BAÇİ N Şanlıurfa ve Diyarbakır istasyonlarında sıcaklık tabanlı buharlaşma tahmininde YSA, ANFIS ve GEP yöntemlerinin karşılaştırılması. . 2018; 553 - 562.
Vancouver	GUMUS V,YENİGÜN K,TOPRAK Z,ORUÇ BAÇİ N Şanlıurfa ve Diyarbakır istasyonlarında sıcaklık tabanlı buharlaşma tahmininde YSA, ANFIS ve GEP yöntemlerinin karşılaştırılması. . 2018; 553 - 562.
IEEE	GUMUS V,YENİGÜN K,TOPRAK Z,ORUÇ BAÇİ N "Şanlıurfa ve Diyarbakır istasyonlarında sıcaklık tabanlı buharlaşma tahmininde YSA, ANFIS ve GEP yöntemlerinin karşılaştırılması." , ss.553 - 562, 2018.
ISNAD	GUMUS, Veysel vd. "Şanlıurfa ve Diyarbakır istasyonlarında sıcaklık tabanlı buharlaşma tahmininde YSA, ANFIS ve GEP yöntemlerinin karşılaştırılması". (2018), 553-562.

APA	GUMUS V, YENİGÜN K, TOPRAK Z, ORUÇ BAÇİ N (2018). Şanlıurfa ve Diyarbakır istasyonlarında sıcaklık tabanlı buharlaşma tahmininde YSA, ANFIS ve GEP yöntemlerinin karşılaştırılması. Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Mühendislik Dergisi, 9(1), 553 - 562.
Chicago	GUMUS Veysel,YENİGÜN KASIM,TOPRAK Z.Fuat,ORUÇ BAÇİ Nazife Şanlıurfa ve Diyarbakır istasyonlarında sıcaklık tabanlı buharlaşma tahmininde YSA, ANFIS ve GEP yöntemlerinin karşılaştırılması. Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Mühendislik Dergisi 9, no.1 (2018): 553 - 562.
MLA	GUMUS Veysel,YENİGÜN KASIM,TOPRAK Z.Fuat,ORUÇ BAÇİ Nazife Şanlıurfa ve Diyarbakır istasyonlarında sıcaklık tabanlı buharlaşma tahmininde YSA, ANFIS ve GEP yöntemlerinin karşılaştırılması. Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Mühendislik Dergisi, vol.9, no.1, 2018, ss.553 - 562.
AMA	GUMUS V,YENİGÜN K,TOPRAK Z,ORUÇ BAÇİ N Şanlıurfa ve Diyarbakır istasyonlarında sıcaklık tabanlı buharlaşma tahmininde YSA, ANFIS ve GEP yöntemlerinin karşılaştırılması. Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Mühendislik Dergisi. 2018; 9(1): 553 - 562.
Vancouver	GUMUS V,YENİGÜN K,TOPRAK Z,ORUÇ BAÇİ N Şanlıurfa ve Diyarbakır istasyonlarında sıcaklık tabanlı buharlaşma tahmininde YSA, ANFIS ve GEP yöntemlerinin karşılaştırılması. Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Mühendislik Dergisi. 2018; 9(1): 553 - 562.
IEEE	GUMUS V,YENİGÜN K,TOPRAK Z,ORUÇ BAÇİ N "Şanlıurfa ve Diyarbakır istasyonlarında sıcaklık tabanlı buharlaşma tahmininde YSA, ANFIS ve GEP yöntemlerinin karşılaştırılması." Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Mühendislik Dergisi, 9, ss.553 - 562, 2018.
ISNAD	GUMUS, Veysel vd. "Şanlıurfa ve Diyarbakır istasyonlarında sıcaklık tabanlı buharlaşma tahmininde YSA, ANFIS ve GEP yöntemlerinin karşılaştırılması". Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Mühendislik Dergisi 9/1 (2018), 553-562.