İktidar ve Beden: Cumhuriyet Döneminde Çukurova ve Çevresinde Şalvar Yasağı

Yıl: 2018 Cilt: 10 Sayı: 5 Sayfa Aralığı: 43 - 54 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.9737/hist.2018.620 İndeks Tarihi: 25-07-2019

İktidar ve Beden: Cumhuriyet Döneminde Çukurova ve Çevresinde Şalvar Yasağı

Öz:
Tarihsel süreçte iktidarlar, dinler ve toplumsal düzenler ceza, eğitme, damgalama, kıyafetbelirleme, yargılama vb. gibi müdahale araçları ile insan bedenini şekillendirmişler, disiplineetmişlerdir. Bu şekilde yürüyen iktidar beden ilişkisinin Cumhuriyetin ilk yıllarında Türkiye’de kılıkkıyafet alanında önemli etkileri olduğu bir gerçektir. Şapka Kanunu ile başlayan bu etki, çarşafyasakları ile bu makalenin de ana eksenini oluşturan şalvar yasakları ile devam etmiştir. Potur,zıpka, karadon gibi bölgeden bölgeye farklı isimlerle adlandırılan ve geleneksel erkek giyimininönemli bileşenlerinden olan şalvar Şapka Kanunun hemen akabinde bazı yerlerde yasaklanmayaçalışılmıştır. Ancak söz konusu yasak esas olarak 1930’ların ortalarında Çukurova ve çevresindetatbik edilmiştir. Şalvar yasağı şapkada olduğu gibi bir kanun üzerinden değil, yerel idaremeclislerince alınan kararlar üzerinden uygulanmaya çalışılmıştır. Yasak Adana özelinde zamanzaman unutulmuşsa da yerel basının da etkisi ile 1940’larda ve hatta Demokrat Parti iktidarıyıllarında da uygulanmıştır.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih

Power and Human Body: Shalwar Ban on Çukurova and Around in Republic Era

Öz:
Historically, powers, religions and social orders have shaped and disciplined the human body through means of intervention such as punishment, training, stigmatization, dressing, judging and so on. In this way the ruling body relationship in the early years of the Republic of marching in dress in Turkey is the fact that there is a significant effect. This effect, which started with the Hat Law, continued with the prohibitions on sheets and the shalwar bans that are the main axis of this article. It was tried to be banned in some places immediately following the Hat Law, which is named as different names for the regions such as potur, zıpka, karadon and which is one of the important components of traditional men's wear. However, the prohibition was mainly applied around Cukurova and around the mid-1930s. It was tried to be applied through the decisions taken by the local administrative councils, not by a law like the shalwar ban is in the hat. Although forbidden from time to time in Adana was forgotten, the local press was also influenced by the influence in the 1940s and even during the Democratic Party's ruling years.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi
  • 1. Resmi Süreli Yayınlar
  • T.C. Resmî Gazete
  • Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi
  • 2. Gazete ve Dergiler
  • Ahali
  • Akşam
  • Cumhuriyet
  • Samsun
  • Son Posta
  • Turan
  • Türk Sözü
  • Ulus
  • Vakit
  • AKGÜNDÜZ, Gülay Özdemir, “Foucault’ta İktidar ve Beden İlişkisi”, Akademik Bakış Dergisi, S: 38 (Eylül-Ekim 2013).
  • AYSAL, Necdet, “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Giyim ve Kuşamda Çağdaşlaşma Hareketleri”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, X/22 (Bahar 2011).
  • AKTAŞ, Cihan, Tanzimat’tan 12 Mart’a Kılık-Kıyafet ve İktidar, İz Yayıncılık, İstanbul 2018.
  • AKTAY, Yasin, “İktidarın Nesnesi ve Kaynağı Olarak Beden ve Kimlik Politikaları”, Sivil Toplum Dergisi, S: 2, Mayıs- Haziran 2003.
  • ATAY, Falih Rıfkı, Çankaya Mustafa Kemal’in Çankayası, Bateş Atatürk Dizisi, İstanbul 1998.
  • BERKES, Niyazi, Türkiye’de Çağdaşlaşma, Yapı Kredi Kültür Yayınları, İstanbul 2004.
  • BORA, Tanıl, Cereyanlar Türkiye’de Siyasi İdeolojiler, İletişim Yayınları, İstanbul 2017.
  • GÖLE, Nilüfer, Modern Mahrem Medeniyet ve Örtünme, Metis Yayınları, İstanbul 2011.
  • İNSEL, Ahmet, “Giriş”, Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce Kemalizm, c: 2, İletişim Yayınları, İstanbul 2002.
  • KEYMAN, Fuat, “Şerif Mardin’i Okumak: Modernleşme, Yorumbilgisel Yaklaşım ve Türkiye”, Şerif Mardin’e Armağan, İletişim Yayınları, İstanbul 2009.
  • KILIÇ, Selâmi, “Şapka Meselesi ve Kılık Kıyafet İnkılâbı”, Atatürk Yolu Dergisi, c: 4, S: 16 (1995).
  • MAVİ, İbrahim, İktidar ve Beden: Türkiye’de Başörtüsü Sorunu, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Karahisar 2012.
  • OKUMUŞ, Ejder, “Bedene Müdahalenin Sosyolojisi”, Beden Sosyolojisi, Editör: Kadir Canatan, Açılım Kitap, İstanbul 2011.
  • ÖZER, İlbeyi, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Yaşam ve Moda, Truva Yayınları, İstanbul 2009.
  • SAFA, Peyami, Türk İnkılabına Bakışlar, Ötüken Yayınları, İstanbul 1999.
  • SAKAL, Fahri, “Şapka İnkılâbının Sosyal ve Ekonomik Yönü Destekler ve Köstekler”, Turkish Studies, 2/4 (2007).
APA DUMAN O (2018). İktidar ve Beden: Cumhuriyet Döneminde Çukurova ve Çevresinde Şalvar Yasağı. , 43 - 54. 10.9737/hist.2018.620
Chicago DUMAN ONDER İktidar ve Beden: Cumhuriyet Döneminde Çukurova ve Çevresinde Şalvar Yasağı. (2018): 43 - 54. 10.9737/hist.2018.620
MLA DUMAN ONDER İktidar ve Beden: Cumhuriyet Döneminde Çukurova ve Çevresinde Şalvar Yasağı. , 2018, ss.43 - 54. 10.9737/hist.2018.620
AMA DUMAN O İktidar ve Beden: Cumhuriyet Döneminde Çukurova ve Çevresinde Şalvar Yasağı. . 2018; 43 - 54. 10.9737/hist.2018.620
Vancouver DUMAN O İktidar ve Beden: Cumhuriyet Döneminde Çukurova ve Çevresinde Şalvar Yasağı. . 2018; 43 - 54. 10.9737/hist.2018.620
IEEE DUMAN O "İktidar ve Beden: Cumhuriyet Döneminde Çukurova ve Çevresinde Şalvar Yasağı." , ss.43 - 54, 2018. 10.9737/hist.2018.620
ISNAD DUMAN, ONDER. "İktidar ve Beden: Cumhuriyet Döneminde Çukurova ve Çevresinde Şalvar Yasağı". (2018), 43-54. https://doi.org/10.9737/hist.2018.620
APA DUMAN O (2018). İktidar ve Beden: Cumhuriyet Döneminde Çukurova ve Çevresinde Şalvar Yasağı. History Studies, 10(5), 43 - 54. 10.9737/hist.2018.620
Chicago DUMAN ONDER İktidar ve Beden: Cumhuriyet Döneminde Çukurova ve Çevresinde Şalvar Yasağı. History Studies 10, no.5 (2018): 43 - 54. 10.9737/hist.2018.620
MLA DUMAN ONDER İktidar ve Beden: Cumhuriyet Döneminde Çukurova ve Çevresinde Şalvar Yasağı. History Studies, vol.10, no.5, 2018, ss.43 - 54. 10.9737/hist.2018.620
AMA DUMAN O İktidar ve Beden: Cumhuriyet Döneminde Çukurova ve Çevresinde Şalvar Yasağı. History Studies. 2018; 10(5): 43 - 54. 10.9737/hist.2018.620
Vancouver DUMAN O İktidar ve Beden: Cumhuriyet Döneminde Çukurova ve Çevresinde Şalvar Yasağı. History Studies. 2018; 10(5): 43 - 54. 10.9737/hist.2018.620
IEEE DUMAN O "İktidar ve Beden: Cumhuriyet Döneminde Çukurova ve Çevresinde Şalvar Yasağı." History Studies, 10, ss.43 - 54, 2018. 10.9737/hist.2018.620
ISNAD DUMAN, ONDER. "İktidar ve Beden: Cumhuriyet Döneminde Çukurova ve Çevresinde Şalvar Yasağı". History Studies 10/5 (2018), 43-54. https://doi.org/10.9737/hist.2018.620