ZİHİN ENGELLİ ÇOCUĞU OLAN AİLELERİN YAŞAM DOYUMLARI, İYİMSERLİK VE PSİKOLOJİK BELİRTİ DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ

OKUTAN, Hülya; AVŞAROĞLU, Selahattin

ZİHİN ENGELLİ ÇOCUĞU OLAN AİLELERİN YAŞAM DOYUMLARI, İYİMSERLİK VE PSİKOLOJİK BELİRTİ DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ

Selahattin AVŞAROĞLU, (Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesi, Bişkek, Kırgızistan)

Hülya OKUTAN (Milli Eğitim Bakanlığı, Türkiye)

Manas Journal of Social Studies

7 0

Yıl: 2018 Cilt: 7 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 59 - 76 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 21-02-2020

ZİHİN ENGELLİ ÇOCUĞU OLAN AİLELERİN YAŞAM DOYUMLARI, İYİMSERLİK VE PSİKOLOJİK BELİRTİ DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ

Öz:

Bu araştırmada, zihin engelli çocuğu olan anne babaların yaşam doyumları, iyimserlik vepsikolojik belirti düzeyleri incelenmiş, iyimserlik ve psikolojik belirtilerinin, yaşam doyumunuyordayıp yordamadığı incelenmiştir. Araştırmanın bağımsız değişkenleri iyimserlik düzeyidir.Bağımlı değişkeni ise yaşam doyumdur. Araştırma, 2015-2016 yılları arasında Afyonkarahisarilindeki engelli çocuk sahibi aileler ile Rehberlik ve Araştırma Merkezine (RAM) başvuranebeveynler üzerinde gerçekleşmiştir. Bu süreçte toplam 600 veri kaynağına ulaşılmasınarağmen ölçme araçlarındaki ifadeleri eksik cevaplamalardan dolayı toplam 496 ebeveyndenalınan veriler analiz edilmiştir. Ebeveynlerin, iyimserlik ve psikolojik belirti düzeylerinin yaşamdoyum düzeyini açıklama ve yordama gücünü belirlemek için regresyon analizi yapılmıştır.Araştırmada zihin engelli çocuğa sahip ebeveynlerin iyimserlik ve yaşam doyumu puanortalamaları arasında anlamlı bir ilişkinin olduğu bulunmuştur. Diğer önemli bir bulgu iseebeveynlerin psikolojik belirti ve iyimserlik düzeylerinin, yaşam doyumlarını anlamlı düzeydeaçıklandığı ve önemli düzeyde yordadığı belirlenmiştir. Ebeveynlerin yaşam doyumlarınıartırmaya dönük öncelikli olarak psikolojik belirti düzeylerine ve iyimser olup olmamalarınagöre grup rehberliği ve psiko-eğitim programları düzenlenmesi gerektiği önerilmiştir.

Anahtar Kelime:

Konular: İş Tarih İşletme Coğrafya Edebiyat Felsefe İktisat İşletme Finans Psikoloji

INVESTIGATION OF LIFE SATISFACTION OPTIMISM AND PSYCHOLOGICAL SYMPTOM LEVELS OF PARENTS WITH DISABLED CHILDREN

Öz:

In this study, life satisfaction, optimism and psychological symptom levels of parents with disabled children were examined and it was investigated whether optimism and psychological symptoms predicted life satisfaction or not. Independent variable of the research is optimism level. Dependent variable is life-satisfaction. The study was conducted on parents who have children with disabilities in Afyonkarahisar in 2015-2016, as well as parents who had applied to the Guidance and Research Center (RAM). Despite reaching 600 data sources in total in this process, data gained from 496 parents in total were analyzed because of the lack of answers in the measurement tools. Regression analysis was conducted to explain the level of life satisfaction of the parents' levels of optimism and psychological symptoms, and to determine the predictive power. In this research it was found that parents with mentally handicapped children had a meaningful relationship between optimism and average life satisfaction scores. Another important finding is that psychological symptoms and optimism levels of parents significantly explain and predict the life satisfaction. It has been suggested that group guidance and psycho-education programs should be organized according to the level of psychological symptoms and whether they are optimistic or not in order to increase the life satisfaction of parents.

Anahtar Kelime:

Konular: İş Tarih İşletme Coğrafya Edebiyat Felsefe İktisat İşletme Finans Psikoloji

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Abraham, W.T. (2007). Dispositional optimism and pessimism: stability, change, and adaptative recovery following life event experience. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Iowa State University, Iowa.
Akandere M., Acar M. ve Baştuğ G. (2009). Zihinsel Ve Fiziksel Engelli Çocuğa Sahip Anne ve Babaların Yaşam Doyumu ve Umutsuzluk Düzeylerinin İncelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (22).
Akkök, F. (2003). Bayan Perşembeler, Farklı Özelliği Olan Çocuk Anneleri ile Yapılan Psikolojik Danışma Gruplarının Ardından. İstanbul: Özgür Yayın Dağıtım.
Alver B. (2003). Çeşitli Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Çalışanların Empatik Becerileri, Karar Stratejileri Ve Psikolojik Belirtileri Arasındaki İlişkiler. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri ABD. Erzurum.
Avşaroğlu S., Deniz E. M. ve Kahraman A. (2005). Teknik Öğretmenlerde Yaşam Doyumu İş Doyumu Ve Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 116-129
Aydogan, A.A. (1999). Özürlü Çocuğu Sahip Olan Anne Babaların Umutsuzluk Düzeylerinin Belirlenmesi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Balcı, S. ve Yılmaz, M. (2002). İyimserlik Ölçeğinin Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması. On Dokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 14, 54-60.
Benson, H.P. (2007). Children’s Dispositional Optimism And Pessimism: Social And Emotional Outcomes. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Seattle Pacific University, Seattle
Brülde, B. (2007). Happiness And The Good Life İntroduction And Conceptual Framework. Journal of Happiness Studies, 8, 1-14.
Budak, S. (2000). Psikoloji Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
Burant, C. J. (2006). Optimism/Pessimism As A Mediator of Social Structural Disparities Effects On Physical Health And Psychological Well-Being: A Longitudinal Study of Hospitalized Elders. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Case Western Reserve University, Cleveland.
Cantez, E., İyidoğan, Z. (1990). Oligofren Çocuğa Sahip Ailelerin Psikolojik Sorunları. 5. Ulusal Psikoloji Kongresi Psikoloji Seminer Dergisi Özel Sayısı. İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
Chow, H. P. H. (2005). Life Satisfaction Among University Students in A Canadian Prairie City: A Multivariate Analysis. Social Indicators Research, 70, 139-150.
Çiftçi, C. (2001). 12-16 Yaş Eğitilebilir Düzeyde Zihinsel Engelli Çocuklarda Beden Eğitimi Ve Spor Derslerinin Bazı Motorik Özelliklere Etkisi. (Yüksek Lisans Tezi), Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Dağ, İ. (1990). Kontrol Odağı, Stresle Başa Çıkma Stratejileri Ve Psikolojik Belirti Gösterme İlişkileri. (Doktora Tezi), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Dağ, İ. (1991). Belirti Tarama Listesi (SCL–90-R)'nin Üniversite Öğrencileri İçin Güvenirliği ve Geçerliliği. Ankara: Türk Psikiyatri Dergisi, (2). 5–11.
Deniz E., Avşaroğlu S. ve Hamarta E. (2004). Psikolojik Danışma Servisine Başvuran Üniversite Öğrencilerinin Psikolojik Belirti Düzeyleri. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı 1-12
Derogatis, L.P. Clearly. (1977). Confirmation of The Dimensional Structure of The SCL–90: A Study İn Construct Validation. Journal of Clinical Psychology, (33). 981–989.
Diener, E. & Emmons, R. (1985). The İndependence of Positive and Negative Affect. Journal of Personality and Social Psychology, (47), 71-75
Diener, E. & Lucas, R.E. (2000). Explaining Differences in Societal Levels of Happines: Relative Standarts, Need Fullfillment, Culture And Evaluation Theory. Journal of Happiness Studies, (1), 41-78
Diener, E. & Seligman, M.E.P. (2002). Very Happy People. Psychological Science, 13 (1), 81-84.
Ellis, A. & Harper, R.A. (2005). Akılcı Yaşam Kılavuzu: Bakış Açınızı Değiştirin, Gördükleriniz ve Hissettikleriniz Değişecektir. Ankara: HYB.
Eripek, S. (2005). Zekâ Geriliği. Ankara: Kök Yayıncılık.
Ersoy, Ö, ve Avcı, N. (2000). Özel Gereksinimi Olan Çocuklar ve Eğitimleri-Özel Eğitim. Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi Çocuk Gelişimi ve Okul Öncesi Eğitimi Ana Bilim Dalı, İstanbul: Ya-Pa Yayınları.
Frish, M. B. (2006). Quality of life therapy: Applying a life satisfaction approach to positive psychology and cognitive therapy. New Jersey: John Wiley & Sons.
Gillham J. ve Reivich, K. (2004). Cultivating Optimism in Childhood and Adolescence. Annals of the American Academy of Political and Social Science, (591), 146-163.
Güleç, C. (2009). Pozitif ruh Sağlığı. Ankara: Arkadaş Yayıncılık.
Gültekin, B. (2010). Ruhsal Bozuklukların Önlenmesi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar,2 (4), 583-594.
Hart, E. ve Hittner B. (1995). Optimism and Pessimism Associations to Coping and Anger Reactivity. Personality and Individual Differences, (6), 827-839.
Hocaoğlu, C; Tanrıöver, S;Bilici, M. (2001). “Çıraklık Eğitim Merkezi Öğrencileri ile Ortaöğrenim Öğrencilerinin Ruhsal Durumları Üzerine Karşılaştırmalı Bir Çalışma”. Ankara: İbni Sina Dergisi. Sayı, 6.
Işıkhan, V. (2005). Türkiye’de Zihinsel Engelli Çocuğa Sahip Annelerin Sorunları, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
Jackson, T., Weiss, K. ve Soderlind, A. (2002). The Perception of Goal-Directed Activities of Optimists And Pessimists: A Personal Projects Analysis. Journal of Psychology, 136 (5), 521-532.
Karaırmak, Ö. (2007). Investigation of Personal Qualities Contributing to Psyhological Resilience Among Earthquake Survivors: A Model Testing Study. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Karslıoğlu, E. H. ve N. Yüksel (2007). Obsesif Kompulsif Bozukluğun Nörobiyolojisi. Klinik Psikiyatri, 10 (3), 3-13.
Kılıç, B. G. (2007). Zekâ Geriliği, Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları. İstanbul: Golden Print.
Kılıç, M. (1987). Değişik Psikolojik Arazlara Sahip Olan ve Olmayan Öğrencilerin Sorunları. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara: H.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Küçüker, S. (1993). Özürlü çocuk ailelerine yönelik psikolojik danışma hizmetleri. Özel Eğitim Dergisi, 1 (3), 23-29.
Lucas, R. E., Diener, E., & Suh, E. (1996). Discriminant Validity of Well-Being Measures. Journal of Personality and Social Psychology, 71 (3), 616-62
Lyubomirsky, S., King, L., & Diener, E. (2005). The Benefits Of Frequent Positive Effect: Does Happiness Lead To Success. Psychological Bulletin, (131), 803-855.
Naftali, A. & Vella-Brobrick, D. A. (2008). Studying happiness: Wellbeing interventions and individual differences. Proceedings of the 10th Australian Conference on Quality of Life, Deaken University, 20 Nov 2008. Retrieved at 10 January 2010 from: http://www.deakin.edu.au/research/ acql/conferences/ abstracts-papers/2008/index.phc
Norrish, J. & Vella-Brodrick, D. A. (2008). Is The Study Of Happiness A Worthy Scientific Pursuit? Social Indicators Research, (87), 393-407.
Okanlı, A., Ekinci, M., Gözüağca, D., Sezgin, S. (2004). Zihinsel Engelli Çocuğa Sahip Ailelerin Yaşadıkları Psikososyal Sorunlar. Uluslarararası İnsan Bilimleri Dergisi, 1-8
Özcan, B. (2007), OKB’de Hasta Ve Ailesinin Değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü
Özdevecioğlu M. (2003). İş Tatmini ve Yaşam Tatmini Arasındaki İlişkinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma, 11.Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, Afyon.
Özer, D. S. (2001). Engelliler İçin Beden Eğitimi ve Spor. Ankara: Nobel.
Özer, M., Karabulut, Ö. (2003). Yaşlılarda Yaşam Doyumu. Geriatri, 6 (2), 72-74.
Özşenol F., Işıkhan V., Ünay B., Aydın, İ. (2003). Engelli Çocuğa Sahip Ailelerin Aile İşlevlerinin Değerlendirilmesi. Gülhane Tıp Dergisi 45 (2), 156-164.
Parmaksız İ., Avşaroğlu S. (2012). Öğretmen Adaylarının Benlik Saygısı Düzeylerine Göre İyimserlik Ve Stresle Başaçıkma Stillerinin İncelenmesi. İlköğretim Online, 11 (2), 543-555.
Prieto,, C. K., Diener, E., Tamir, M., Scollon, C., & Diener, M. (2005). Integrating The Diverse Definitions of Happiness: A Time-Sequentel Framework of Subjective Well-Being. Journal of Happiness Studies, (6), 261-300.
Proctor, C. L., Linley P. A., & Maltby J. (2008). Youth Life Satisfaction: A Review of The Literature. Journal of Happiness Studies, DOI 10.1007/s10902-008-9110-9
Scheier, M. F. ve Carver, C. S. (2003). Self-Regulatory Processes and Responses to Health Threats: Effects of Optimism on Well-Being. In J. Suls ve K. Wallston.
Scheier, M. F., Carver, S. C. ve Bridges, M. W. (1994). Distinguishing Optimism From Neuroticism (and trait anxiety, delf-mastery and self-esteem): A Reevaluation of The Life Orientation Test. Journal of Personality and SocialPsychology, 67 (6), 1063 – 1078.
Selçukoğlu, Z. (2001). Araştırma görevlilerinde tükenmişlik düzeyi ile yalnızlık düzeyi ve yaşam doyumu arasındaki ilişkinin bazı değişkenler açısından değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Seligman, M. E. P. (2007). Gerçek Mutluluk, Kalıcı Doyum Potansiyelinizi Geliştirmek İçin Yeni Olumlu Psikolojinin Kullanılması. Ankara: HYB.
Seligman, M.E. & Csikszentmihalyi, M. (2000). Positive Psychology: An Introduction. American Psychologist, 55 (1), 5-14
Sirgy, J. M. & Wu, J. (2007). The Pleasant Life, The Engaged Life and The Meaningful Life: What About The Balanced Life. Journal of Happiness Studies, DOI 10.1007/s10902-007-9074-1.
Şimşek, A. (2006). Kavramların Öğretimi, İçerik Türlerine Dayalı Öğretim. Ankara: Nobel Yayıncılık.
Telman N, Ünsal P. (2004). Çalışan Memnuniyeti. (1. Baskı), İstanbul: Epsilon Yayınevi.
Tufan, B. (1987). Türkiye'ye Dönen İkinci Kuşak Göçmen İşçi Çocuklarının Psikososyal Durumları. Ankara: D.P.T Sosyal Planlama Başkanlığı Planlama Dairesi.
Veenhoven. R. (2000). The four qualities of life, ordering concepts and measures of the good life. Journal Of Happiness Studies, (1), 1-39
Vergili, A; Ebru, O. (1998). Yetiştirme Yurdunda Barınan 13–15 Yaş Grubu Ergenler ile Aileleri Yanında Yaşayan Aynı Yaş Grubu Ergenlerin Psikolojik Belirtilerinin Karşılaştırılması. Gaziantep Erkek Yetiştirme Yurdu Örneği. Konya: 7. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi.
Yanardağ, M. (2001). Zihinsel özürlü ve sağlıklı kadınlarda fiziksel uygunluk düzeylerinin karşılaştırılması. (Yüksek Lisans Tezi), Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
Yavuzer, H. (1994). Ana-Baba ve Çocuk. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Yetim, Ü. (1991) Yaşam Doyumu. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Yetim, Ü. (2001). Toplumdan Bireye Mutluluk Resimleri. İstanbul: Bağlam.
Yılmaz, Ş.Y. (2011). Zihinsel engelli çocuklarda salya kontrolünün sağlanmasında oral motor terapinin etkililiği. (Yüksek Lisans Tezi), Konya: Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Yörükoğlu, A. (2002). Çocuk Ruh Sağlığı. İstanbul: Özgür Yayınları.
Yüksel, N. (2001). Ruhsal Hastalıklar. (5.Basım), Ankara: Çizgi Tıp Yayınevi

APA	AVŞAROĞLU S, OKUTAN H (2018). ZİHİN ENGELLİ ÇOCUĞU OLAN AİLELERİN YAŞAM DOYUMLARI, İYİMSERLİK VE PSİKOLOJİK BELİRTİ DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ. , 59 - 76.
Chicago	AVŞAROĞLU Selahattin,OKUTAN Hülya ZİHİN ENGELLİ ÇOCUĞU OLAN AİLELERİN YAŞAM DOYUMLARI, İYİMSERLİK VE PSİKOLOJİK BELİRTİ DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ. (2018): 59 - 76.
MLA	AVŞAROĞLU Selahattin,OKUTAN Hülya ZİHİN ENGELLİ ÇOCUĞU OLAN AİLELERİN YAŞAM DOYUMLARI, İYİMSERLİK VE PSİKOLOJİK BELİRTİ DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ. , 2018, ss.59 - 76.
AMA	AVŞAROĞLU S,OKUTAN H ZİHİN ENGELLİ ÇOCUĞU OLAN AİLELERİN YAŞAM DOYUMLARI, İYİMSERLİK VE PSİKOLOJİK BELİRTİ DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ. . 2018; 59 - 76.
Vancouver	AVŞAROĞLU S,OKUTAN H ZİHİN ENGELLİ ÇOCUĞU OLAN AİLELERİN YAŞAM DOYUMLARI, İYİMSERLİK VE PSİKOLOJİK BELİRTİ DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ. . 2018; 59 - 76.
IEEE	AVŞAROĞLU S,OKUTAN H "ZİHİN ENGELLİ ÇOCUĞU OLAN AİLELERİN YAŞAM DOYUMLARI, İYİMSERLİK VE PSİKOLOJİK BELİRTİ DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ." , ss.59 - 76, 2018.
ISNAD	AVŞAROĞLU, Selahattin - OKUTAN, Hülya. "ZİHİN ENGELLİ ÇOCUĞU OLAN AİLELERİN YAŞAM DOYUMLARI, İYİMSERLİK VE PSİKOLOJİK BELİRTİ DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ". (2018), 59-76.

APA	AVŞAROĞLU S, OKUTAN H (2018). ZİHİN ENGELLİ ÇOCUĞU OLAN AİLELERİN YAŞAM DOYUMLARI, İYİMSERLİK VE PSİKOLOJİK BELİRTİ DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ. Manas Journal of Social Studies, 7(1), 59 - 76.
Chicago	AVŞAROĞLU Selahattin,OKUTAN Hülya ZİHİN ENGELLİ ÇOCUĞU OLAN AİLELERİN YAŞAM DOYUMLARI, İYİMSERLİK VE PSİKOLOJİK BELİRTİ DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ. Manas Journal of Social Studies 7, no.1 (2018): 59 - 76.
MLA	AVŞAROĞLU Selahattin,OKUTAN Hülya ZİHİN ENGELLİ ÇOCUĞU OLAN AİLELERİN YAŞAM DOYUMLARI, İYİMSERLİK VE PSİKOLOJİK BELİRTİ DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ. Manas Journal of Social Studies, vol.7, no.1, 2018, ss.59 - 76.
AMA	AVŞAROĞLU S,OKUTAN H ZİHİN ENGELLİ ÇOCUĞU OLAN AİLELERİN YAŞAM DOYUMLARI, İYİMSERLİK VE PSİKOLOJİK BELİRTİ DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ. Manas Journal of Social Studies. 2018; 7(1): 59 - 76.
Vancouver	AVŞAROĞLU S,OKUTAN H ZİHİN ENGELLİ ÇOCUĞU OLAN AİLELERİN YAŞAM DOYUMLARI, İYİMSERLİK VE PSİKOLOJİK BELİRTİ DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ. Manas Journal of Social Studies. 2018; 7(1): 59 - 76.
IEEE	AVŞAROĞLU S,OKUTAN H "ZİHİN ENGELLİ ÇOCUĞU OLAN AİLELERİN YAŞAM DOYUMLARI, İYİMSERLİK VE PSİKOLOJİK BELİRTİ DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ." Manas Journal of Social Studies, 7, ss.59 - 76, 2018.
ISNAD	AVŞAROĞLU, Selahattin - OKUTAN, Hülya. "ZİHİN ENGELLİ ÇOCUĞU OLAN AİLELERİN YAŞAM DOYUMLARI, İYİMSERLİK VE PSİKOLOJİK BELİRTİ DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ". Manas Journal of Social Studies 7/1 (2018), 59-76.