Amerikan Board ve Bitlis’teki Çalışmaları (Amerikan Board Belgeleri Işığında)

Yıl: 2019 Cilt: 11 Sayı: 5 Sayfa Aralığı: 1405 - 1431 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.9737/hist.2019.771 İndeks Tarihi: 12-03-2020

Amerikan Board ve Bitlis’teki Çalışmaları (Amerikan Board Belgeleri Işığında)

Öz:
Amerikan Board, Osmanlı ülkesindeki faaliyetlerini, o zamanki siyasi şartlar nedeniyle bu topraklarınherhangi bir noktasında teşkilatlanma gerçekleştirmeleri mümkün olmadığından 1819 yılındaMalta’da matbaa çalışmaları yürütmek için bir merkez oluşturarak başlatmıştır. Ancak çok geçmedenOsmanlın ülkesinde ilk istasyonlarını Beyrut’ta kurmuştur. Daha sonra bunu, ilerleyen dönemlerdeTürkiye’de yürütülecek olan çalışmaların merkezi olacak olan ve 1831 yılında İstanbul’da kurulanistasyon takip etmiştir. Osmanlı ülkesindeki çalışmalar ilerledikçe Suriye Misyonu, Ermeni Misyonu,Türkiye Misyonu, Nasturi Misyonu, Asur Misyonu gibi farklı isimlerde, farklı tarihlerde, farklımisyon bölgeleri oluşturulmuştur. Daha sonra, Osmanlı ülkesindeki çalışmaların daha sistematik halegetirilmesi amacıyla bu misyon bölgelerinin hepsi oluşturulan 4 misyon bölgesi içerisindebirleştirilmiştir: merkezi İstanbul olan Batı Türkiye Misyonu, merkezi kurumları Harput’ta bulunanDoğu Türkiye Misyonu, merkezi kurumları Antep ve Maraş’ta olan Merkezi Türkiye Misyonu vemerkezi kurumları Samokov’da faaliyet gösteren Avrupa Türkiyesi Misyonu.Bitlis bu teşkilatlanma yapısında önce Asur Misyonu ardından da Doğu Türkiye Misyonu sınırlarıiçerisinde bir merkez istasyon olarak yer almıştır. Bu noktada Bitlis, Amerikan Board örgütünemensup misyonerlerin doğrudan çalışmalar yürüttükleri ve ikamet ettikleri bir yerleşim yeri olarakkaydedilmiştir. Bu durum bize göstermektedir ki Bitlis Amerikan Board örgütünün Osmanlıülkesindeki faaliyetleri çerçevesinde önemli bir yerleşim merkezi olarak yer almıştır. Bu bilgilerışığında makalede, özellikle Amerikan Board belgeleri esas alınarak Bitlis istasyonunun AsurMisyonu sınırları içerisinde kuruluşundan itibaren, Amerikan Board örgütünün çalışmaları hakkındaayrıntılı bilgiler verilmeye çalışılacaktır.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Coğrafya

American Board and Its Works in Bitlis (In the Light of American Board Documents)

Öz:
The American Board initiated its activities in the Ottoman territory in 1819 as a center for conducting printing studies in Malta, since it was impossible to organize at any point in these lands due to the political conditions at the time. However, not long before, it established its first station in the country of the Ottoman in Beirut. Later, it followed the station which will be the center of the work to be carried out in Turkey and established in Istanbul in 1831. As the studies in the Ottoman country progressed different mission regions established in different names, different dates such as Syria, Armenian, Turkey, Nestorian, Assyrian Mission… Later, in order to make the workings in the regions: Western Turkey Mission which was established in Istanbul; Eastern Turkey Mission which central institutions was established in Harput; Central Turkey Mission, which central institutions was established in Antep and Maraş; European Turkey Mission which central institutions was established in Samokov. In this organizational structure, Bitlis took its place as a central station firstly in the Assyrian Mission, then in the Eastern Turkey Mission. At this point, Bitlis was recorded as a settlement where the American Board missionaries directly worked and reside. This shows us that Bitlis is an important settlement center in the activities of the American Board in the Ottoman territory. In light of this information, we will try to give detailed information about the work of the American Board in Bitlis since its foundation as a station within the borders of the Assyrian Mission, especially on the basis of the American Board documents.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Coğrafya
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Reel 552, No:14,
  • Reel 676, No:4, 5, 13, 14, 17, 21, 24, 27, 30, 33, 36, 39, 54, 58, 62, 68, 73, 79,
  • 85, 92, 100, 108, 114, 120, 129, 130-146, 187, 302,
  • Reel 680, No:7, 16, 25, 32, 45, 54, 58, 59, 69, 79-80, 88-89, 105, 107, 129, 130, 152, 155, 180,
  • Reel 685, No: 115, 117-118, 120, 138, 147-148, 180, 185, 204, 205, 214, 218- 219, 222-223, 245-246, 251-253, 256, 258, 273, 275, 277, 279, 296, 316;
  • Reel 694, No:28, 58, 72, 102, 116, 122, 140, 142, 155, 157, 236-237, 277-278, 300-301;
  • Reel 703, No:327, 330, 334, 339, 341, 344, 350-351, 352, 358;
  • Reel 712, No:32, 651, 652-653, 655, 656, 1078.
  • Report of the American Board of Commissioners for Foreign Missions, Boston 1842.
  • Report of the American Board, 1846.
  • Report of the American Board, 1850.
  • Report of the American Board, 1853.
  • Report of the American Board, 1854.
  • Report of the American Board, 1856.
  • Report of the American Board, 1859.
  • Report of the American Board, 1860.
  • Report of the American Board, 1861.
  • Report of the American Board, 1862.
  • Report of the American Board, 1963.
  • Report of the American Board, 1864.
  • Report of the American Board, 1865.
  • Report of the American Board, 1866.
  • Report of the American Board, 1867.
  • Report of the American Board, 1868.
  • Report of the American Board, 1869.
  • Report of the American Board, 1870.
  • Report of the American Board, 1871.
  • Report of the American Board, 1872.
  • Report of the American Board, 1873.
  • Report of the American Board, 1874.
  • Report of the American Board, 1883.
  • Report of the American Board, 1886.
  • Report of the American Board, 1887.
  • Report of the American Board, 1888.
  • Report of the American Board, 1889.
  • Report of the American Board, 1900.
  • Report of the American Board, 1909.
  • Report of the American Board, 1910.
  • The Missionary Herald, Vol.XXXVII, No:11, November 1841.
  • The Missionary Herald, Vol.XXXVII, No:12, December 1841.
  • The Missionary Herald, Vol.XL, No:7, July 1844.
  • The Missionary Herald, Vol.XLIX, No:2, February 1853.
  • The Missionary Herald, Vol.L, No:4, April 1854.
  • The Missionary Herald, Vol.L, No:9, September 1854.
  • The Missionary Herald, Vol:L, No:12, December 1854.
  • The Missionary Herald, Vol.LI, No: 8, August 1855.
  • The Missionary Herald, Vol.LIV, No:1, January 1858.
  • The Missionary Herald, Vol.LIV, No:4, April 1858.
  • The Missionary Herald, Vol.LIV, No:7, July 1858.
  • The Missionary Herald, Vol.LIV, No:10, October 1858.
  • The Missionary Herald, Vol.LV, No:2, February 1859.
  • The Missionary Herald, Vol.LV, No:6, June 1859.
  • The Missionary Herald, Vol.LVI, No:3, March 1860.
  • The Missionary Herald, Vol.LVI, No:7, July 1860.
  • The Missionary Herald, Vol.LVI, No:11, November 1860.
  • The Missionary Herald, Vol.LVII, No:1, January 1861.
  • The Missionary Herald, Vol.XVII, No:2, February 1861.
  • The Missioinary Herald, Vol.LVII, No:11, November 1861.
  • The Missionary Herald, Vol.LXIX, No:7, July 1873.
  • The Missionary Herald, Vol.LXX, No:1, January 1874.
  • ADGER, John B., My Life and times 1810-1899, Printed by Whittet & Shepperson, Richmond, VA. 1899.
  • ALAN, Gülbadi, “Osmanlı Ülkesinde Amerikan Board Kadınları”, V. Uluslararası Canik Sempozyumu – Geçmişten Günümüze Şehir ve Kadın Sempozyumu Bildiri Kitabı (1-3 Nisan 2016), C.I, Samsun 2016, s.711-751.
  • ALAN, Gülbadi, “Amerikan Board Misyonerlerinin Diyarbakır’daki Çalışmaları ve Bölge Halkı Üzerindeki Etkileri”, Tanzimat’tan Günümüze Diyarbakır, Cilt 1, Editörler: Oktay Bozan, Hakan Asan, Hatip Yıldız, Mehmet Salih Erpolat, Manas Yayıncılık, Ankara 2019, s.410-449.
  • ALAN, Gülbadi, “Amerikan Board Örgütü’nün Ortadoğu Bölgesindeki Teşkilatlanmasında Asur Misyonu’nun Önemi (1851-1860)”, Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi (SBAD), Cilt 14-Sayı 1, Tokat 2019, s.17-49.
  • ANDERSON, Rufus, History of the Missions of the American Board of Commissioners for Foreign Missions to the Oriental Churches, Vol.II, Boston 1872.
  • ELMASTAŞ, Necmettin, M.Sait Şahinalp-Veysi Günal, “Bitlis İli Köy Adlarına Coğrafi Açıdan Bir Yaklaşım”, VII. Uluslararası Van Gölü Havzası Sempozyumu (04-07 Ekim 2011), Editör Oktay Belli-Vedat Evren Belli, Bursa 2013, s.576-593.
  • KUŞ, Ayşegül, “The Activities of the American Board in Harput with the Observations of Traveller Henry Fanshawe Tozer: The Euphrates”, History Studies, 8/4, 2016, s. 104- 116.
  • KUŞ, Ayşegül, “Lennep’e Göre Amasya”, Gazi Osman Paşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11/1, 2016, s. 253-276.
  • KUŞ, Ayşegül, “H.F.B. Lynch’ te 19. Yüzyılın Sonunda Bitlis”, TAD, C 38,/ 66, 2019, s.300- 325.
  • SMITH, Eli, H. G. O. Dwight, Missionary Researches in Armenia Including a Journey Through Asia Minor, And Into Georgıa And Persia, With a Visit To The Nestorian and Chaldean Christians of OOrmiah and Salmas, Londra 1834.
  • http://bantuhd.blogspot.com/2016/10/bitlis.html. (13.07.2018)
  • https://catalog.hathitrust.org/ (13.07.2018)
  • www.dlir.org/ Digital Library for International Research (DLIR) (E. T. 13.07.2018)
  • https://www.facebook.com/AnatolianArmenians/posts/1128965703865146:0 (13.07.2018)
  • https://www.houshamadyan.org/ (13.07.2018)
APA KUŞ A, ALAN G (2019). Amerikan Board ve Bitlis’teki Çalışmaları (Amerikan Board Belgeleri Işığında). , 1405 - 1431. 10.9737/hist.2019.771
Chicago KUŞ Ayşegül,ALAN GÜLBADİ Amerikan Board ve Bitlis’teki Çalışmaları (Amerikan Board Belgeleri Işığında). (2019): 1405 - 1431. 10.9737/hist.2019.771
MLA KUŞ Ayşegül,ALAN GÜLBADİ Amerikan Board ve Bitlis’teki Çalışmaları (Amerikan Board Belgeleri Işığında). , 2019, ss.1405 - 1431. 10.9737/hist.2019.771
AMA KUŞ A,ALAN G Amerikan Board ve Bitlis’teki Çalışmaları (Amerikan Board Belgeleri Işığında). . 2019; 1405 - 1431. 10.9737/hist.2019.771
Vancouver KUŞ A,ALAN G Amerikan Board ve Bitlis’teki Çalışmaları (Amerikan Board Belgeleri Işığında). . 2019; 1405 - 1431. 10.9737/hist.2019.771
IEEE KUŞ A,ALAN G "Amerikan Board ve Bitlis’teki Çalışmaları (Amerikan Board Belgeleri Işığında)." , ss.1405 - 1431, 2019. 10.9737/hist.2019.771
ISNAD KUŞ, Ayşegül - ALAN, GÜLBADİ. "Amerikan Board ve Bitlis’teki Çalışmaları (Amerikan Board Belgeleri Işığında)". (2019), 1405-1431. https://doi.org/10.9737/hist.2019.771
APA KUŞ A, ALAN G (2019). Amerikan Board ve Bitlis’teki Çalışmaları (Amerikan Board Belgeleri Işığında). History Studies, 11(5), 1405 - 1431. 10.9737/hist.2019.771
Chicago KUŞ Ayşegül,ALAN GÜLBADİ Amerikan Board ve Bitlis’teki Çalışmaları (Amerikan Board Belgeleri Işığında). History Studies 11, no.5 (2019): 1405 - 1431. 10.9737/hist.2019.771
MLA KUŞ Ayşegül,ALAN GÜLBADİ Amerikan Board ve Bitlis’teki Çalışmaları (Amerikan Board Belgeleri Işığında). History Studies, vol.11, no.5, 2019, ss.1405 - 1431. 10.9737/hist.2019.771
AMA KUŞ A,ALAN G Amerikan Board ve Bitlis’teki Çalışmaları (Amerikan Board Belgeleri Işığında). History Studies. 2019; 11(5): 1405 - 1431. 10.9737/hist.2019.771
Vancouver KUŞ A,ALAN G Amerikan Board ve Bitlis’teki Çalışmaları (Amerikan Board Belgeleri Işığında). History Studies. 2019; 11(5): 1405 - 1431. 10.9737/hist.2019.771
IEEE KUŞ A,ALAN G "Amerikan Board ve Bitlis’teki Çalışmaları (Amerikan Board Belgeleri Işığında)." History Studies, 11, ss.1405 - 1431, 2019. 10.9737/hist.2019.771
ISNAD KUŞ, Ayşegül - ALAN, GÜLBADİ. "Amerikan Board ve Bitlis’teki Çalışmaları (Amerikan Board Belgeleri Işığında)". History Studies 11/5 (2019), 1405-1431. https://doi.org/10.9737/hist.2019.771