Sosyal Hakların “Maliyet”i: Avrupa Sosyal Şartı ve Türkiye
Yıl: 2019 Cilt: 7 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 185 - 198 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 20-05-2020
Sosyal Hakların “Maliyet”i: Avrupa Sosyal Şartı ve Türkiye
Öz: Bu çalışmada insan hakları ailesinin “üvey evladı” olarak görülen sosyal haklar, “hak temelli” bir bakış açısı ile ele alınmaktadır. Medeni ve siyasi haklarla karşılaştırıldığında, bu haklara ve onları hayata geçirecek koruma mekanizmalarına daha az önem verildiği görülmektedir. Bunun temel sebebi de, sosyal hakların ilk kuşak haklar olarak kabul edilen medeni ve siyasi haklardan farklı olarak “pozitif” nitelikte ve “maliyetli” olduğu iddiasıdır. Buna bağlı olarak da, bu haklar gibi hukuken talep edilebilir ve icra edilebilir olmadıkları düşünülmektedir. Oysa, medeni ve siyasi haklar alanında, söz konusu hakkın yaşama geçirilmesinde devletin pozitif yükümlülükleri ön plana çıksa da ya da bütçeden kaynak aktarımını gerektirse de, bu hakların niteliği tartışma konusu edilmemektedir. İnsan haklarının bu şekilde bir ayrıştırmaya tabi tutulmasının sonucu, insan hakları kavramının içeriğinin boşaltılması, bulanıklaştırılması ve hakların etkin şekilde korunamamasıdır. İnsan hakları alanındaki sınıflandırmalar, kategoriler belli bir amaçla ve odakla yapılmış olsalar da, insan haklarının karşılıklı bağımlılığı ve bölünmez karakteri söz konusu yapay ayrımların sınırlarını zorlamakta, onları geçersiz kılmaktadır. Çalışmada, bu bakış açısı ile, sosyal hakların anayasası olan Avrupa Sosyal Şartı ve Türkiye bağlamında, yargısal ve yarı yargısal mekanizmaların insan haklarının bütünselliği ilkesi çerçevesindeki tutumu değerlendirilmektedir.
Anahtar Kelime: Konular:
“Cost” of Social Rights: European Social Charter and Turkey
Öz: In this study, social rights, which have been described as the “stepchild of the human rights family”, have considered with “right-based” perspective. Yet, compared to civil and political rights, there has been considerably less attention placed on the need to develop the content of these rights and protection mechanisms to enforce them. As the main reason, it is said that social rights are inherently of a positive nature, resource dependent (“costly”) unlike civil and political rights, which are regarded as first generation rights. Accordingly, it is considered that social rights are non-justiciable rights and can not be invoked before courts of law and legally enforced. Whereas, in the field of civil and political rights, although the state’s positive obligations in the realization of the right come to the fore or require the transfer of resources from the budget, the nature of these rights is not debated. The result of such disaggregation of human rights is the unburdenning, blurring of the concept of human rights and the inability to protect rights effectively.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik
- Avrupa Sosyal Şartı: Avrupa İçin Yeni Bir Anayasa, (Koord. Olivier DE SCHUTTER), Avrupa Konseyi Yay., Ankara 2010.
- BEETHAM, David: Demokrasi ve İnsan Hakları, (Çev. Bilal Canatan), Liberte Yay., Ankara 2006.
- DONNELLY, Jack: Teoride ve Uygulamada Evrensel İnsan Hakları, (Çev. M. Erdoğan), Yetkin Yay., Ankara 1995.
- ERTAN, İzzet Mert: “Sosyal Hakların Özü: Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Komitesi Standartlarında Öz/Çekirdek Yükümlülükler”, Sosyal Adalet İçin İnsan Hakları: Sosyal Haklar, (Ed. Kıvılcım Akkoyunlu Ertan, Filiz Kartal, Yeliz Şanlı Atay), TODAİE Yay., Ankara 2014.
- FULLER, Lon: “The Forms and Limits of Adjudication”, Harvard Law Review, Vol: 92, 1978.
- GOMIEN Donna / HARRIS, David John / ZWAAK, Leo: Law and Practice of the European Convention on Human Rights and the European Social Charter, Council of Europe, Strasbourg 1996.
- GÜLMEZ, Mesut: “İnsan Hakları Olarak Sosyal Haklar ve Sosyal Haksızlıklar”, Uluslararası Sosyal Haklar Sempozyumu Bildiriler, Belediye-İş, Ankara 2009.
- HARRIS, David John / DARCY, John: The European Social Charter, Ardsley, New York 2001.
- HAYEK, Friedrich A.: Kanun, Yasama Faaliyeti ve Özgürlük: Sosyal Adalet Serabı, (Çev. M. Erdoğan), Türkiye İş Bankası Yayını, İstanbul 1995.
- KABOĞLU, İbrahim: “Anayasa’da Sosyal Haklar: Alanı ve Sınırları”, Sosyal Haklar Ulusal Sempozyumu II Bildiriler, Petrol-İş, İstanbul 2010.
- KENNY, Tom: Sosyal Hakları Avrupa’nın Her Yerinde Uygulatalım, (Çev. Tekin Akıllıoğlu), AÜSBF İnsan Hakları Merkezi Yay., Ankara 1998.
- LANGFORD, Malcolm: “The Justiciability of Social and Economic Rights: An Updated Appraisal”, Aoife Nolan, Bruce Porter, Malcolm Langford, http://socialrightscura.ca/documents/publications/BP-justiciability-belfast.pdf, (E.T. 09.05.2018).
- LIEBENBERG, Sandra: “The International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights and its Implicave Tions for South Africa”, South African Journal on Human Rights, Vol: 11 (1995).
- LIEBENBERG, Sandra: Social and Economic Rights. Adjudication under a Transformative Constitution, Juta, Claremont 2010.
- MANTOUVALOU, Virginia: “The Case for Social Rights”, Debating Social Rights, (Ed. Conor Gearty and Virginia Mantouvalou), Hart Publishing, Oxford 2010.
- NOLETTE, Paul: “Lessons Learned from the South African Constitutional Court: Toward a Third Way of Judicial Enforcement of Socio-Economic Rights”, 12 Mich. St. J. International Law, 2003.
- ODER, Bertil Emrah / ÖZTÜRK, M. Utku: “Between Entrenchment and Ignorance: On Justiciability and Salient Issues of Constitutionalized Socio-Economic Rights From Soma to Cerattepe”, Research and Policy on Turkey, Vol.2, Issue.2, 2017.
- SEVER, Çiğdem: “Yargı Kararlarında Sağlık Hizmetlerinden Yararlanma Hakkı”, Sosyal Adalet İçin İnsan Hakları: Sosyal Haklar, (Ed. Kıvılcım Akkoyunlu Ertan, Filiz Kartal, Yeliz Şanlı Atay), TODAİE Yay., Ankara 2014.
- UYAR, Lerna: Birleşmiş Milletler’de İnsan Hakları Yorumları - İnsan Hakları Komitesi ve Ekonomik, Sosyal, Kültürel Haklar Komitesi, 1981-2006, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, No: 145.
- UYGUN, Oktay: “Küreselleşme ve Devletin Değişen Egemenlik Anlayışının Sosyal Haklara Etkisi”, Kamu Hukuku İncelemeleri, On İki Levha Yay., İstanbul 2011.
APA | ATASAYAN G (2019). Sosyal Hakların “Maliyet”i: Avrupa Sosyal Şartı ve Türkiye. , 185 - 198. |
Chicago | ATASAYAN Gözde Sosyal Hakların “Maliyet”i: Avrupa Sosyal Şartı ve Türkiye. (2019): 185 - 198. |
MLA | ATASAYAN Gözde Sosyal Hakların “Maliyet”i: Avrupa Sosyal Şartı ve Türkiye. , 2019, ss.185 - 198. |
AMA | ATASAYAN G Sosyal Hakların “Maliyet”i: Avrupa Sosyal Şartı ve Türkiye. . 2019; 185 - 198. |
Vancouver | ATASAYAN G Sosyal Hakların “Maliyet”i: Avrupa Sosyal Şartı ve Türkiye. . 2019; 185 - 198. |
IEEE | ATASAYAN G "Sosyal Hakların “Maliyet”i: Avrupa Sosyal Şartı ve Türkiye." , ss.185 - 198, 2019. |
ISNAD | ATASAYAN, Gözde. "Sosyal Hakların “Maliyet”i: Avrupa Sosyal Şartı ve Türkiye". (2019), 185-198. |
APA | ATASAYAN G (2019). Sosyal Hakların “Maliyet”i: Avrupa Sosyal Şartı ve Türkiye. Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 7(2), 185 - 198. |
Chicago | ATASAYAN Gözde Sosyal Hakların “Maliyet”i: Avrupa Sosyal Şartı ve Türkiye. Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 7, no.2 (2019): 185 - 198. |
MLA | ATASAYAN Gözde Sosyal Hakların “Maliyet”i: Avrupa Sosyal Şartı ve Türkiye. Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, vol.7, no.2, 2019, ss.185 - 198. |
AMA | ATASAYAN G Sosyal Hakların “Maliyet”i: Avrupa Sosyal Şartı ve Türkiye. Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2019; 7(2): 185 - 198. |
Vancouver | ATASAYAN G Sosyal Hakların “Maliyet”i: Avrupa Sosyal Şartı ve Türkiye. Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2019; 7(2): 185 - 198. |
IEEE | ATASAYAN G "Sosyal Hakların “Maliyet”i: Avrupa Sosyal Şartı ve Türkiye." Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 7, ss.185 - 198, 2019. |
ISNAD | ATASAYAN, Gözde. "Sosyal Hakların “Maliyet”i: Avrupa Sosyal Şartı ve Türkiye". Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 7/2 (2019), 185-198. |