Dematel ve Moora Bütünleşik Yaklaşımı İle Bist Metal Eşya, Makine Endeks’indeki İşletmelerin Finansal Performanslarının Değerlendirilmesi
Yıl: 2019 Cilt: 11 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 2425 - 2441 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.20491/isarder.2019.750 İndeks Tarihi: 29-04-2020
Dematel ve Moora Bütünleşik Yaklaşımı İle Bist Metal Eşya, Makine Endeks’indeki İşletmelerin Finansal Performanslarının Değerlendirilmesi
Öz: Amaç – Bu çalışmada, Borsa İstanbul (BIST)’da işlem gören Metal Eşya, Makina Endeksi’ndeki 28 işletmenin finansal performanslarının analiz edilmesi ve sonuçların karşılaştırılması amaçlanmıştır.Yöntem – İlgili firmaların performanslarının analizi için Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemlerinden DEMATEL (The Decision Making Trial and Evaluation Laboratory) ve MOORA (Multi-Objective Optimization on the basis of Ratio Analysis) yöntemleri yardımıyla hibrid bir model uygulanmıştır.Bulgular – Endeksdeki İşletmelerin 2016-2018 yıllarını kapsayan 3 yıllık döneme ait likidite, faaliyet etkinliği, mali yapı ve kârlılık oranlarından oluşan on dört seçim kriteri belirlenmiş ve çalışmanın kapsamında seçilen uzmanlara 1 - 4 ölçeği çercevesinde anket yöneltilmiştir. Elde edilen cevaplar dikkate alınarak seçim kriterlerinin ağırlık değerleri DEMATEL yöntemi perspektifinde hesaplanmıştır. Uygulama kapsamındaki işletmelerin performansları ise MOORA yöntemiyle değerlendirilmiş ve firmalar her yılın performans değerlerine göre sıralandırılmıştır. Çalışmada son olarak Borda metodu kullanılarak firmaların performansı, tüm yıllara göre yeniden sıralandırılmıştır.Tartışma – İşletmelerin performanslarının değerlendirilmesi hem kendileri hem de sektördeki rakiplerinin durumunu görmeleri açısından önemlidir. Son yıllarda Borsa İstanbul’da faaliyet gösteren işletmelerin bağlı oldukları sektörler veya endeksler bazında yapılan çeşitli çalışmalar, hem bu işletmelere hem de bu işletmelerle ilgilenen paydaşlara değerli bilgiler ve yorumlar sunmaktadır. Çalışmada seçilen dönemler, kullanılan muhasebe oranları ve hibrid modele göre Metal Eşya, Makina Endeksi’ndeki 28 işletmenin performans analizi sonucunda, 3 yılın ortalaması olarak EMİNİŞ Ambalaj Sanayi ve Ticaret A.Ş. en iyi şirket olmuştur.
Anahtar Kelime: Konular:
(Analyasis on The Financial Performance of Companies in Bist Metalware And Machine Index by An Integrand Approach With Dematel And Moora)
Öz: Purpose – In this study, we examine the financial performance of 28 companies in metalware and machine index, listed in Borsa Istanbul. Design/methodology/approach – We aim to make analyses through and compare the results from a hybrid model which utilizes two multi-criteria decision-making methods, namely, DEMATEL (The Decision Making Trial and Evaluation Laboratory) and MOORA (Multi-Objective Optimization on the Basis of Ratio Analysis). Findings – Fourteen selection criteria on the ratios of liquidity, operating efficiency, financial structure and profitability are determined regarding the three-years period between 2016 and 2018. We make a questionnaire with a scale of 1 to 4 in a pool of selected experts in the field. Based on the responses, we calculate the weights of the selection criteria in DEMATEL method perspective. Financial performances are evaluated through MOORA method and companies are sorted with respect to financial performance each year. Discussion – Finally, companies are reordered for the whole period via the use of Borda method. As a result on the average financial performance of three years, Eminiş Ambalaj Sanayi ve Ticaret A.Ş. has shown best among all companies.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Ar, İ.M., Gökşen, H. ve Tuncer, M.A. (2015) “Kablo Sektöründe Tedarikçi Seçimi İçin Bütünleşik DEMATEL-AAS-VIKOR Yönteminin Kullanılması”, Ege Akademik Bakış, 15(2): 285-300.
- Ata, H.A. ve Yakut, E. (2011) “Finansal Performansa Dayalı Etkinlik Ölçümü: İmalat Sektörü Uygulaması”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,18: 80-100.
- Brauers, W.K.M. ve Zavadskas, E.K. (2006) “The MOORA Method and its Application to Privatization in a Transition Economy”. Control and Cybernetics, 35(2):, 445-469.
- Brauers, W.K.M. ve Zavadskas, E.K. (2009) “Robustness of The Multi- Objective MOORA Method With A Test for the Facilities Sector”, Technological And Economic Development of Economy, 15(2): 352-375.
- Contuk, F.Y., Burucu, H. Kaya, A. ve Güngör, B. (2013) “Measurement of Financial Performance in Productıon Sector”, Sakarya İktisat Dergisi, 2013/4: 63-84.
- Çelik, İ. ve Ayan, S. (2017) “Veri Zarflama Analizi ile İmalat Sanayi Sektörünün Finansal Performans Etkinliğinin Ölçülmesi: Borsa İstanbul’da Bir Araştırma”, Süleyman Demirel Üniversitesi, Vizyoner Dergisi, 8(18): 56-74.
- Dinçer, H., Hacıoğlu, Ü. ve Yüksel, S. (2017) “Balanced Scorecard Based Performance Measurement of European Airlines Using A Hybrid Multicriteria Decision Making Approach Under the Fuzzy Environment”, Journal of Air Transport Management, 63: 17-33.
- Dinçer, H., Yüksel, S. ve Martíne, L. (2019), “Interval Type 2-Based Hybrid Fuzzy Evaluation of Financial Services in E7 Economies With DEMATEL-ANP and MOORA Methods” Applied Soft Computing Journal, 52: 186-202.
- Fontela, E. ve Gabus, A. (1974) “DEMATEL, Innovative Metods”, Report No 2 Structural Analysis of the World Problematique”, Battelle Geneva Research Institute, 67-69.
- Gümüş Y., Özdağoğlu, A. Kurt, G.G. ve Özdağoğlu, G. (2017) “Bilanço ve Gelir Tablolarının TOPSIS Yöntemi İle Analizi: Borsa İstanbul Uygulaması”, Muhasebe ve Denetime Bakış, (50) : 79-96.
- Helder, G. ve Costa, H.G. (2017) AHP-De Borda: A Hybrid Multicriteria Ranking Method”, Brazilian Journal of Operations & Production Management, 14(3): 281-287.
- Huang, C.Y., Shyu, J.Z. ve Tzeng, G.H. (2007) “Reconfiguring The Innovation Policy Portfolios for Taiwan’s SIP Mall Industry”, Technovation, 27(12): 744–765.
- Karaatlı, M., Ömürbek, N. Işık, E. ve Yılmaz E. (2016) “Performans Değerlemesinde DEMATEL ve Bulanık TOPSIS Uygulaması”, Ege Akademik Bakış, 16(1): 49-64.
- Karaoğlan, S. ve Şahin, S. (2016) “DEMATEL ve AHP Yöntemleri ile İşletmelerin Satın Alma Problemine Bütünleşik Bir Yaklaşım, DSLR Kamera Örneği”, İşletme Araştırmaları Dergisi 8(2): 359-375.
- Kabadayı, N. ve Dağ S. (2017) “Bulanık DEMATEL ve Bulanık PROMETHEE Yöntemleri ile Kablo Üretiminde Makine Seçimi”, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 7(14) : 239-260.
- Kaya, A. ve Gülhan, Ü. (2010) “Küresel Finansal Krizin İşletmelerin Etkinlik ve Performans Düzeylerine Etkileri: 2008 Finansal Kriz Örneği”, İstanbul Üniversitesi, İktisat Fakültesi, Ekonometri ve İstatistik Dergisi, 11 : 61-89.
- Kaya, A., Öztürk, M. ve Özer, A. (2010) “Metal Eşya, Makine ve Gereç Yapım Sektördeki İşletmelerin Veri Zarflama Analizi ile Etkinlik Ölçümü”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(1): 129-147.
- Kısakürek, M.M., Bircan, H. ve Aydın, Y. (2013). “Analitik Hiyerarşi Yönetimi ile Şirket Kredibilite Değerlendirilmesi, Metal Eşya Makine ve Gereç Yapım Sektöründe Bir Uygulama”, Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2): 204-219.
- Nuray, R. ve Can, F. (2006) “Automatic Ranking of Information Retrieval Systems Using Data Fusion”, Information Processing and Management, 42: 595-614.
- Soba, M., Akcanlı, F. ve Erem, I. (2012) “İMKB’ye Kayıtlı Seçilmiş İşletmelere Yönelik Etkinlik Ölçümü ve Performans Değerlemesi: Veri Zarflama Analizi ve TOPSIS Uygulaması”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 27: 229-243.
- Taghzadeh, M.R., Amrollahı, B.N. ve Mohammadı, B.A. (2017) “Analyzıng the Relatıonshıps Between Green Supply Chaın Management Implementatıon Factors and Rankıng The Organızatıo)"Ns In the Supply Chain (Case Study: Ceramıc Tıle Industry in Yazd Provınce)”, Journal Of Industrıal Management (Management Knowledge), 8(4): 555-574.
- Topaloğlu, E.E. (2014) “Finansal Krizlerin BIST Metal Eşya, Makina Endeksi’nde Faaliyet Gösteren Firmaların Mali Performanslarına Etkisinin TOPSIS Yöntemi İle Ölçülmesi” Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 22: 286-305.
- Uygurtürk, H. ve Korkmaz, T. (2012) “Finansal Performansın TOPSIS Çok Kriterli Karar Verme Yöntemi ile Belirlenmesi: Ana Metal Sanayi İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 7 (2): 95-115.
- Yılmaz, T., Ekinci, S. ve Aksoy, E. (2018) “Metal Eşya Makine ve Gereç Yapı Sektöründe Faaliyet Gösteren İşletmelerin Kârlılık Oranlarının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemiyle Karşılaştırılması”, Journal Of Social And Humanities Sciences Research (JSHSR), 5(31): 4598-4610.
- Yüksel, S., Dinçer, H. ve Emir, Ş. (2017) “Comparing The Performance of Turkish Deposit Banks by Using DEMATEL, Grey Relational Analysis (GRA) and MOORA Approaches”, World Journal of Applied Economics, 3(2): 26-47.
- Wu, H., Chen, H.K. ve Shieh, J. (2010) ”Evaluating Performance Criteria of Employment Service Outreach Program Personnel by DEMATEL Method”, Expert System with Applications, 37(7): 5219–5223.
- Wu, H.H. ve Tsai, Y.N. (2011) “An Integratedapproach of AHP and DEMATEL Methods in Evaluating the Criteria of Auto Spare Parts Industry”, International Journal of Systems Science”, 43(11): 2114-2124.
| APA | canakcioglu m (2019). Dematel ve Moora Bütünleşik Yaklaşımı İle Bist Metal Eşya, Makine Endeks’indeki İşletmelerin Finansal Performanslarının Değerlendirilmesi. , 2425 - 2441. 10.20491/isarder.2019.750 |
| Chicago | canakcioglu mustafa Dematel ve Moora Bütünleşik Yaklaşımı İle Bist Metal Eşya, Makine Endeks’indeki İşletmelerin Finansal Performanslarının Değerlendirilmesi. (2019): 2425 - 2441. 10.20491/isarder.2019.750 |
| MLA | canakcioglu mustafa Dematel ve Moora Bütünleşik Yaklaşımı İle Bist Metal Eşya, Makine Endeks’indeki İşletmelerin Finansal Performanslarının Değerlendirilmesi. , 2019, ss.2425 - 2441. 10.20491/isarder.2019.750 |
| AMA | canakcioglu m Dematel ve Moora Bütünleşik Yaklaşımı İle Bist Metal Eşya, Makine Endeks’indeki İşletmelerin Finansal Performanslarının Değerlendirilmesi. . 2019; 2425 - 2441. 10.20491/isarder.2019.750 |
| Vancouver | canakcioglu m Dematel ve Moora Bütünleşik Yaklaşımı İle Bist Metal Eşya, Makine Endeks’indeki İşletmelerin Finansal Performanslarının Değerlendirilmesi. . 2019; 2425 - 2441. 10.20491/isarder.2019.750 |
| IEEE | canakcioglu m "Dematel ve Moora Bütünleşik Yaklaşımı İle Bist Metal Eşya, Makine Endeks’indeki İşletmelerin Finansal Performanslarının Değerlendirilmesi." , ss.2425 - 2441, 2019. 10.20491/isarder.2019.750 |
| ISNAD | canakcioglu, mustafa. "Dematel ve Moora Bütünleşik Yaklaşımı İle Bist Metal Eşya, Makine Endeks’indeki İşletmelerin Finansal Performanslarının Değerlendirilmesi". (2019), 2425-2441. https://doi.org/10.20491/isarder.2019.750 |
| APA | canakcioglu m (2019). Dematel ve Moora Bütünleşik Yaklaşımı İle Bist Metal Eşya, Makine Endeks’indeki İşletmelerin Finansal Performanslarının Değerlendirilmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 11(4), 2425 - 2441. 10.20491/isarder.2019.750 |
| Chicago | canakcioglu mustafa Dematel ve Moora Bütünleşik Yaklaşımı İle Bist Metal Eşya, Makine Endeks’indeki İşletmelerin Finansal Performanslarının Değerlendirilmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi 11, no.4 (2019): 2425 - 2441. 10.20491/isarder.2019.750 |
| MLA | canakcioglu mustafa Dematel ve Moora Bütünleşik Yaklaşımı İle Bist Metal Eşya, Makine Endeks’indeki İşletmelerin Finansal Performanslarının Değerlendirilmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi, vol.11, no.4, 2019, ss.2425 - 2441. 10.20491/isarder.2019.750 |
| AMA | canakcioglu m Dematel ve Moora Bütünleşik Yaklaşımı İle Bist Metal Eşya, Makine Endeks’indeki İşletmelerin Finansal Performanslarının Değerlendirilmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi. 2019; 11(4): 2425 - 2441. 10.20491/isarder.2019.750 |
| Vancouver | canakcioglu m Dematel ve Moora Bütünleşik Yaklaşımı İle Bist Metal Eşya, Makine Endeks’indeki İşletmelerin Finansal Performanslarının Değerlendirilmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi. 2019; 11(4): 2425 - 2441. 10.20491/isarder.2019.750 |
| IEEE | canakcioglu m "Dematel ve Moora Bütünleşik Yaklaşımı İle Bist Metal Eşya, Makine Endeks’indeki İşletmelerin Finansal Performanslarının Değerlendirilmesi." İşletme Araştırmaları Dergisi, 11, ss.2425 - 2441, 2019. 10.20491/isarder.2019.750 |
| ISNAD | canakcioglu, mustafa. "Dematel ve Moora Bütünleşik Yaklaşımı İle Bist Metal Eşya, Makine Endeks’indeki İşletmelerin Finansal Performanslarının Değerlendirilmesi". İşletme Araştırmaları Dergisi 11/4 (2019), 2425-2441. https://doi.org/10.20491/isarder.2019.750 |
