Yıl: 2019 Cilt: 0 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 215 - 315 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 24-04-2020

CEZA HUKUKUNDA ŞAHISTA HATA VE HEDEFTE SAPMA

Öz:
Şahısta hata ve hedefte sapma iki yakın kavram olmakla birlikte, hukuki sonuç bakımından birbirlerinden önemli ölçüde ayrılmaktadırlar. Zira hedefte sapma, şahısta hatadan farklı olarak, failin ceza sorumluluğunun belirlenmesinde dikkate alınmaktadır. Ne var ki bu iki kavramı birbirinden ayıran sınırın ne şekilde belirleneceği, bugüne kadar birçok tartışmayı beraberinde getirmiştir. Çalışmada öncelikle bu noktaya ilişkin görüşler incelenecektir. Ancak bu hususa dair açıklamalar, yanıtlanmaya çalışılacak diğer sorular için yalnızca bir çıkış noktası oluşturacaktır; zira çalışma esas olarak şahısta hata ve hedefte sapmaya ilişkin özel durumları incelemeyi amaçlamaktadır. Buna örnek olarak da, iştirak halinde işlenen suçlarda failin şahısta hataya düşmesinin veya hedefte sapmanın meydana gelmesinin diğer suç ortaklarının ceza sorumluluğuna nasıl etki edeceği verilebilir. Meşru müdafaa halinde işlenen eylemlerde ve haksız tahrik altında işlenen suçlarda bu kavramların nasıl etki doğuracağı ele alınacak diğer bir konudur. Failin mağduru görmediği olaylarda, örneğin belli bir mesafeden işlenen suçlarda, neticenin failin tasavvur ettiği kişi üzerinde değil, başka birinin üzerinde gerçekleşmesi hali de incelenecektir.
Anahtar Kelime:

Konular: Hukuk

ERROR IN PERSONA AND ABERRATIO ICTUS IN CRIMINAL LAW

Öz:
Although mistake in identity (error in persona) and mistake in the blow (aberratio ictus) are two closely interrelated concepts they diverge from each other in terms of legal consequences to a considerable extent. Because mistake in the blow, as different from mistaken identity, is taken into consideration in determining the criminal liability of the perpetrator. However, the question of how to determine the demarcation line between these two concepts brought along many discussions up to today. In this study, we will first examine the views on this issue. However, these explanations will only constitute a starting point for the discussion of other questions that we will try to answer in this study, because it mainly aims at examining the special cases related to mistake in identity and mistake in the blow. As an example for this, we may mention how the mistake in identity of the perpetrator or his/her mistake in the blow would affect the criminal liability of other persons as far as collective crimes are concerned. Another issue to be addressed is what kind of an impact these two concepts would give rise to as far as crimes committed in the state of self-defense and under unjust provocation is concerned. We will also examine the incidents where the perpetrator has not seen the victim, for example the crimes committed from a definite distance and the consequences of the crime occurs not on the person intended by the perpetrator but another person.
Anahtar Kelime:

Konular: Hukuk
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • AKBULUT Berrin, Ceza Hukuku Genel Hükümler, 3. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2016.
  • ARTUK Mehmet Emin/GÖKCEN Ahmet/ALŞAHİN M. Emin/ÇAKIR Kerim, Ceza Hukuku Genel Hükümler, 11. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2017.
  • ARTUK Mehmet Emin/GÖKCEN Ahmet/ALŞAHİN M. Emin/ÇAKIR Kerim, Ceza Hukuku Özel Hükümler, 16. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2017 (“Özel Hükümler”).
  • BAUMANN Jürgen/WEBER Ulrich/MITSCH Wolfgang/EISELE Jörg, Strafrecht Allgemeiner Teil, 12. Auflage, Verlag Ernst und Werner Gieseking, Bielefeld, 2016.
  • BUßMANN Heike, § 52 StGB, in: Matt, Holger/Renzikowski, Joachim, Strafgesetzbuch Kommentar (Matt/Renzikowski-StGB), 1. Auflage, Verlag Franz Vahlen, München, 2013.
  • CENTEL Nur/ZAFER Hamide/ÇAKMUT Özlem, Türk Ceza Hukukuna Giriş, 9. Baskı, Beta Basım Yayım, İstanbul, 2016.
  • DEĞİRMENCİ Olgun, “Ceza Hukukunda Yanılma Kavramı Ve Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Yanılma, in: Türkiye Barolar Birliği Dergisi (TBBD), Yıl 2014, Sayı, 110, s. 129-188.
  • DEHNE-NIEMANN Jan, “Zum fünfzigjährigen Jubiläum des Verfolgerfalls (BGHSt 11, 268) – Beteiligung des Tatopfers an einem gegen das Tatopfer gerichteten Mordversuch?”, in: Zeitschrift für das Juristische Studium (ZJS), Jahr 2008, s. 351-367.
  • DEHNE-NIEMANN Jan/WEBER Yannic, “Über den Einfluss des Irrtums im Objekte beim Morde und bei der Anstiftung zu diesem Verbrechen – Zum 150-jährigen Jubiläum des Falls Rose-Rosahl”, in: Juristische Ausbildung (Jura), Jahr 2009, Heft 5, s. 373-379.
  • DEMİRBAŞ Timur, Ceza Hukuku Genel Hükümler, 13. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2018.
  • DÖNMEZER Sulhi/ERMAN Sahir, Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku – Genel Kısım, Cilt II, 14. Baskı, Beta Basım Yayım, İstanbul, 2019.
  • EL-GHAZI Mohamad, “Die Abgrenzung von error in persona (vel obiecto) und aberratio ictus”, in: Juristische Schulung (JuS), 2016, s. 303-308.
  • EREM Faruk/DANIŞMAN Ahmet/ARTUK Mehmet Emin, Ceza Hukuku Genel Hükümler, 14. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 1997.
  • ERMAN Ragıp Barış, Yanılmanın Ceza Sorumluluğuna Etkisi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2006.
  • EROĞLU Fulya, “Sapma Kavramı ve Türk Ceza Hukukunda Sapma Halinde Uygulanacak Hükümler”, in: Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi – Özel Sayı: Prof. Dr. Duygun Yarsuvat’a Armağan, Yıl 2012, Cilt IX, Sayı, 2, s. 633-657.
  • FREUND Georg, Strafrecht Allgemeiner Teil – Personale Straftatlehre, 2. Auflage, Springer-Verlag, Heidelberg, 2009.
  • FRISTER Helmut, Strafrecht Allgemeiner Teil, 3. Auflage, Verlag C. H. Beck, München, 2008.
  • GAEDE Karsten, § 16 StGB, in: Matt, Holger/Renzikowski, Joachim, Strafgesetzbuch Kommentar (Matt/Renzikowski-StGB), 1. Auflage, Verlag Franz Vahlen, München, 2013.
  • GÖKTÜRK Neslihan, “Türk Hukuku’nda Suçların İçtimaı”, in: Ceza Hukuku ve Kriminoloji Dergisi (CHKD), Cilt 2, Sayı 1-2, Yıl 2014, s. 31-60.
  • GROPP Walter, Strafrecht Allgemeiner Teil, 6. Auflage, Springer-Verlag, Heidelberg, 2015.
  • HAFIZOĞULLARI Zeki/ÖZEN Muharrem, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 8. Baskı, US-A Yayıncılık, Ankara, 2015.
  • HAKERİ Hakan, Ceza Hukuku Genel Hükümler, 19. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2016.
  • HEINE Günther/WEIßER Bettina, §§ 25, 26 StGB, in: Schönke, Adolf/Schröder, Horst, Strafgesetzbuch Kommentar (S/S-StGB), 30. Auflage, Verlag C. H. Beck, München, 2019.
  • HEINRICH Bernd, Ceza Hukuku Genel Kısım I, Ünver, Yener (Editör), Adalet Yayınevi, Ankara, 2014.
  • HEINRICH, Bernd, Ceza Hukuku Genel Kısım II, Ünver, Yener (Editör), Adalet Yayınevi, Ankara, 2015.
  • HEUCHEMER Michael, “Zur funktionelen Revision der Lehre vom konkreten Vorsatz: Methodische und dogmatische Überlegungen zur aberratio ictus”, in: Juristische Arbeitsblätter (JA), 2005, s. 275-280.
  • HEUSER Martin, “Aberratio ictus als error in persona vel in objecto in der Sphäre des § 16 Abs. 1 StGB (!) – Anmerkungen zur Begriffsbildung und Unterscheidungsfähigkeit strafrechtlicher Irrtumsdogmatik”, in: Zeitschrift für das Juristische Studium (ZJS), Jahr 2019, Heft 3, s. 181-192.
  • HILLENKAMP Thomas, 32 Probleme aus dem Strafrecht Allgemeiner Teil, 12. Auflage, Luchterhand Fachverlag, Neuwied, 2006.
  • İÇEL Kayıhan, Ceza Hukuku Genel Hükümler, 7. Baskı, Beta Basım Yayım, İstanbul, 2016.
  • JÄGER Christian, Vor § 52 StGB, in: Systematischer Kommentar zum Strafgesetzbuch (SK-StGB), Loseblattsammlung, Carl Heymanns, Köln, Stand: 01.10.2010.
  • JAKOBS Günther, Strafrecht Allgemeiner Teil, Die Grundlagen und die Zurechnungslehre – Lehrbuch, 2. Auflage, Walter de Gruyter, Berlin, 1993.
  • JESCHECK Hans-Heinrich/WEIGEND Thomas, Lehrbuch des Strafrechts – Allgemeiner Teil, 5. Auflage, Duncker&Humblot, Berlin, 1996.
  • JOECKS Wolfgang, § 16 StGB, in: Münchener Kommentar zum Strafgesetzbuch (MüKo-StGB), 3. Auflage, Verlag C. H. Beck, München, 2017.
  • KARAASLAN Reşit, “Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Koşullarında Hata”, in: Legal Hukuk Dergisi (LHD), Cilt 15, Yıl 2017, Sayı 172, s. 1665-1721.
  • KARAASLAN Reşit, “Suça Etki Eden Ağırlatıcı Ve Hafifletici Nedenlerin Şeriklere (Azmettiren Ve Yardım Eden) Sirayeti”, in: Legal Hukuk Dergisi (LHD), Cilt 15, Yıl 2017, Sayı 173, s. 2295-2360.
  • KAŞIKARA M. Serhat, “Türk Ceza Hukukunda Şahısta Hata ve Hedefte Sapma”, in: Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Temmuz 2010, Yıl 1, Sayı 2, s. 346-384.
  • KOCA Mahmut/ÜZÜLMEZ İlhan, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 11. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2018.
  • KOCA Mahmut/ÜZÜLMEZ İlhan, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, 4. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2017 (“Özel Hükümler”).
  • KUDLICH Hans/KOCH Jennifer, “Tatbestandsirrtum – error in persona – aberratio ictus”, in: Juristische Arbeitsblätter (JA), 2017, s. 827-832.
  • KÜHL Kristian, Strafrecht Allgemeiner Teil, 8. Auflage, Verlag Vahlen, München, 2017.
  • LEU Nicolas, “Zur Abgrenzung zwischen aberratio ictus und error in obiecto”, in: Schweizerische Zeitschrift für Strafrecht (ZStrR), 2014, s. 383402.
  • MAHMUTOĞLU Fatih Selami/KARADENİZ Serra, Türk Ceza Kanunu Genel Hükümler Şerhi, 1. Baskı, Beta Basım Yayım, İstanbul, 2017.
  • MAURACH Reinhart/GÖSSEL Karl Heinz/ZIPF Heinz/DÖLLING Dieter/LAUE Christian/RENZIKOWSKI Joachim, Strafrecht Allgemeiner Teil, Teilband 2, Erscheinungsformen des Verbrechens und Rechtsfolgen der Tat, 8. Auflage, C. F. Müller Juristischer Verlag, Heidelberg, 2014.
  • OTTO Harro, Grundkurs Strafrecht, Allgemeine Strafrechtslehre, 7. Auflage, Walter de Gruyter, Berlin, 2004.
  • ÖNDER Ayhan, Ceza Hukuku Dersleri, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1992.
  • ÖZBEK Veli Özer/DOĞAN Koray/BACAKSIZ Pınar/TEPE İlker, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 9. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2018.
  • ÖZBEK Veli Özer/DOĞAN Koray/BACAKSIZ Pınar/TEPE İlker, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, 13. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2018 (“Özel Hükümler”).
  • ÖZGENÇ İzzet, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 14. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2018.
  • ÖZTÜRK Bahri/ERDEM Mustafa Ruhan, Uygulamalı Ceza Hukuku ve Emniyet Tedbirleri Hukuku, 18. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2018.
  • PUPPE Ingeborg, § 16 StGB, in: Nomos Kommentar zum Strafgesetzbuch (NKStGB), 5. Auflage, Nomos Verlag, Baden-Baden, 2017.
  • RISSING-VAN SAAN Ruth, Vor § 52 StGB, in: Leipziger Kommentar zum Strafgesetzbuch (LK-StGB), 12. Auflage, Walter de Gruyter, Berlin, 2006.
  • ROXIN Claus, Strafrecht Allgemeiner Teil, Band I, Grundlagen – Der Aufbau der Verbrechenslehre, 4. Auflage, Verlag C. H. Beck, München, 2006.
  • ROXIN Claus, Strafrecht Allgemeiner Teil, Band II, Besondere Erscheinungsformen der Straftat, 1. Auflage, Verlag C. H. Beck, München, 2003.
  • RÖNNAU Thomas/HOHN Kristian, § 32 StGB, in: Leipziger Kommentar zum Strafgesetzbuch (LK-StGB), 12. Auflage, Walter de Gruyter, Berlin, 2007.
  • RUDOLPHI Hans-Joachim/STEIN Ulrich, § 16 StGB, in: Systematischer Kommentar zum Strafgesetzbuch (SK-StGB), Loseblattsammlung, Carl Heymanns, Köln, Stand: 01.10.2010.
  • RÜCKERT Christian, “Tatplan, Vorsatz und Irrtum des Mittäters – Zugleich Besprechung von BGH, Urteil vom 1. August 2018 – 3 StR 651/17 = HRRS 2019 Nr. 84”, in: Onlinezeitschrift für Höchstrichterliche Rechtsprechung zum Strafrecht (HRRS), Jahr 2019, s. 245
  • SCHÜNEMANN Bernd, Vor § 25, Vor § 26, §§ 25, 26, 27, StGB, in: Leipziger Kommentar zum Strafgesetzbuch (LK-StGB), 12. Auflage, Walter de Gruyter, Berlin, 2007.
  • SOYASLAN Doğan, Ceza Hukuku Genel Hükümler, 7. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2016.
  • STERNBERG-LIEBEN Detlev/BOSCH Nikolaus, Vor § 52 StGB, in: Schönke, Adolf/Schröder, Horst, Strafgesetzbuch Kommentar (S/S-StGB), 30. Auflage, Verlag C. H. Beck, München, 2019.
  • STERNBERG-LIEBEN Detlev/SCHUSTER Frank, § 15 StGB, in: Schönke, Adolf/ Schröder, Horst, Strafgesetzbuch Kommentar (S/S-StGB), 30. Auflage, Verlag C. H. Beck, München, 2019.
  • ŞENOL Cem, “5237 Sayılı TCK’ya Göre Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Maddi Koşullarında Hata”, in: Terazi Hukuk Dergisi, Cilt 14, Sayı 149, Ocak 2019, s. 60-69.
  • TEZCAN Durmuş/ERDEM Mustafa Ruhan/ÖNOK R. Murat, Teorik ve Pratik Ceza Özel Hukuku, 16. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2018.
  • TOROSLU Nevzat/TOROSLU Haluk, Ceza Hukuku Genel Kısım, 23. Baskı, Savaş Yayınevi, Ankara, 2016.
  • TUNÇ Kübra, “Karar İncelemesi – Telefonla İşlenen Suçlarda Şahısta Hata”, in: Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt 25, Sayı 1, Haziran 2019, s. 471-480.
  • VOGEL Joachim, § 16 StGB, in: Leipziger Kommentar zum Strafgesetzbuch (LK-StGB), 12. Auflage, Walter de Gruyter, Berlin, 2007.
  • VON HEINTSCHEL-HEINEGG Bernd, § 52 StGB, in: Münchener Kommentar zum Strafgesetzbuch (MüKo-StGB), 3. Auflage, Verlag C. H. Beck, München, 2016.
  • WALTRAUD Nolden, Examensrelevante Irrtümer im Strafrecht, 1. Auflage, Verlag Personal, Recht Ltd, Birmingham, 2010.
  • WESSELS Johannes/BEULKE Werner/SATZGER Helmut, Strafrecht Allgemeiner Teil – Die Straftat und ihr Aufbau, 44. Auflage, C. F. Müller Juristischer Verlag, Heidelberg, 2014.
  • YENİSEY Feridun/PLAGEMANN Gottfried, Alman Ceza Kanunu, 2. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2015.
  • ZAFER Hamide, Ceza Hukuku Genel Hükümler TCK m. 1-75, 6. Baskı, Beta Basım Yayım, İstanbul, 2016.
APA Karaaslan R (2019). CEZA HUKUKUNDA ŞAHISTA HATA VE HEDEFTE SAPMA. , 215 - 315.
Chicago Karaaslan Reşit CEZA HUKUKUNDA ŞAHISTA HATA VE HEDEFTE SAPMA. (2019): 215 - 315.
MLA Karaaslan Reşit CEZA HUKUKUNDA ŞAHISTA HATA VE HEDEFTE SAPMA. , 2019, ss.215 - 315.
AMA Karaaslan R CEZA HUKUKUNDA ŞAHISTA HATA VE HEDEFTE SAPMA. . 2019; 215 - 315.
Vancouver Karaaslan R CEZA HUKUKUNDA ŞAHISTA HATA VE HEDEFTE SAPMA. . 2019; 215 - 315.
IEEE Karaaslan R "CEZA HUKUKUNDA ŞAHISTA HATA VE HEDEFTE SAPMA." , ss.215 - 315, 2019.
ISNAD Karaaslan, Reşit. "CEZA HUKUKUNDA ŞAHISTA HATA VE HEDEFTE SAPMA". (2019), 215-315.
APA Karaaslan R (2019). CEZA HUKUKUNDA ŞAHISTA HATA VE HEDEFTE SAPMA. Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 0(2), 215 - 315.
Chicago Karaaslan Reşit CEZA HUKUKUNDA ŞAHISTA HATA VE HEDEFTE SAPMA. Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 0, no.2 (2019): 215 - 315.
MLA Karaaslan Reşit CEZA HUKUKUNDA ŞAHISTA HATA VE HEDEFTE SAPMA. Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, vol.0, no.2, 2019, ss.215 - 315.
AMA Karaaslan R CEZA HUKUKUNDA ŞAHISTA HATA VE HEDEFTE SAPMA. Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2019; 0(2): 215 - 315.
Vancouver Karaaslan R CEZA HUKUKUNDA ŞAHISTA HATA VE HEDEFTE SAPMA. Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2019; 0(2): 215 - 315.
IEEE Karaaslan R "CEZA HUKUKUNDA ŞAHISTA HATA VE HEDEFTE SAPMA." Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 0, ss.215 - 315, 2019.
ISNAD Karaaslan, Reşit. "CEZA HUKUKUNDA ŞAHISTA HATA VE HEDEFTE SAPMA". Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2 (2019), 215-315.