Türkiye Ekonomisinin Yapısal Sorunları, Finansal Kırılganlıklar ve Kriz Dinamikleri

ORHANGAZİ, Özgür

Türkiye Ekonomisinin Yapısal Sorunları, Finansal Kırılganlıklar ve Kriz Dinamikleri

Özgür Orhangazi (Kadir Has Üniversitesi, Ekonomi Bölümü, İstanbul, Türkiye)

Mülkiye Dergisi

39 5

Yıl: 2019 Cilt: 43 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 111 - 137 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 07-07-2020

Türkiye Ekonomisinin Yapısal Sorunları, Finansal Kırılganlıklar ve Kriz Dinamikleri

Öz:

Türkiye ekonomisi 2018 ortalarında bir döviz krizi ile karşı karşıya kalmış, ekonomiyavaşlamaya, enflasyon hızla artmaya ve borç ödemelerinde yaşanan sorunlaryoğunlaşmaya başlamıştır. Bu makalede, yaşanan bu gelişmelerin, 2000’li yıllardaTürkiye ekonomisine hâkim olan dış sermaye girişlerine bağımlı, borç artışına dayanan,inşaat odaklı büyüme modelinin yapısal bir krizi olduğu öne sürülecek, Türkiyeekonomisinin dış sermaye girişlerine bağımlı yapısı tartışıldıktan sonra, borç artışıve inşaat odaklı büyüme tercihleri incelenecektir. 2000’li yıllar boyunca dış sermayegirişlerinde yaşanan artışla birlikte ekonominin ani duruş veya çıkışlara karşı kırılganlığınıdaha da artmıştır. Özel sektörün toplam dış borcundaki artış, hem bankacılık sektörünühem de finansal olmayan işletmeleri döviz kurlarındaki oynamalara karşı kırılgan halegetirirken yurtiçi borçluluk oranlarındaki artış da ekonomik büyümenin faiz oranları vekredi genişlemesindeki değişimlere oldukça duyarlı olmasına yol açmıştır. Türk lirasınınreel olarak uzun süre değerli seyretmesi, üretimde ithal ara malı kullanımını arttırarak2000’li yıllarda büyümenin yüksek cari açıklarla birlikte gerçekleşmesine nedenolmuştur. Dolayısıyla dış sermaye girişlerine bağımlı, borç artışına dayanan, inşaatodaklı büyüme modeli iç ve dış şartlar olumlu olduğunda ekonomik büyüme yaratırkenzaman içerisinde ekonomideki kırılganlıkları arttırmış ve ekonomik istikrarsızlığa zeminhazırlamıştır. Bu şartlar altında ortaya çıkan döviz ve borç krizi sonrası ekonomininseyrinin ana belirleyicisi küresel likidite şartlarındaki gelişmeler olacaktır.

Anahtar Kelime:

Structural Problems of the Turkish Economy, Financial Fragilities, and Crisis Dynamics

Öz:

Turkey experienced a foreign exchange crisis in mid-2018, the economy started slowing down, inflation began rising and debt repayment problems intensified. I argue in this article that these developments are a manifestation of the structural crisis of the foreign capital inflow dependent, debt-led, construction focused growth model and first discuss the foreign capital dependency of the Turkish economy and then examine the increase in debt and the construction focused growth policies. The increase in the volume of foreign capital inflows led to an increase in the fragility of the economy against sudden stops and reversals. The increase in the total foreign indebtedness of the private sector rendered both the banking sector and the nonfinancial corporations more vulnerable against exchange rate movements while the increase in domestic indebtedness rendered the whole economy more vulnerable to changes in the credit expansion rate. The overvaluation of Turkish lira for an extended period of time in the 2000s caused economic growth to go with high current account deficits. Hence, while the foreign capital inflow dependent, debt-led, construction focused growth model generated economic growth when the domestic and global conditions were favorable, it also increased the fragilities within the economy and prepared the ground for instability. Under these conditions, the developments in the aftermath of the foreign exchange and debt crises will be essentially determined by the developments in global liquidity.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Acemoğlu D (2018). To go forward, Turkey must look back. Bloomberg, 30 Ağustos. Son erişim tarihi: 18/01/2019.
Alp B ve Yalçın C (2015). Liability Dollarization and Growth Performance of Nonfinancial Firms in Turkey. CBRT Working Paper 15/01.
Akyüz Y (2012). The Financial Crisis and the Global South: A Development Perspective, London: Pluto Press.
Akyüz Y (2015). Internationalization of Finance and Changing Vulnerabilities in Emerging and Developing Economies. South Center Research Papers, 2015/60.
BSB (Bağımsız Sosyal Bilimciler) (2015). AKP’li Yıllarda Emeğin Durumu. İstanbul: Yordam Kitap.
Başkaya S di Giovanni J Kalemli Özcan Ş Peydro J L ve Ulu M F (2017). Capital Flows and the International Credit Channel. Journal of International Economics, 108, 15-22.
BDDK (Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu) (2018). Türk Bankacılık Sektörü Temel Göstergeleri Eylül. Ankara: BBDK.
Bora T (2016). İnşaat Ya Resullullah. İstanbul: Birikim Kitapları.
Boratav K (2012). Türkiye İktisat Tarihi: 1908-2009, Ankara: İmge Kitabevi.
Brunnermeier M de Gregorio J Eichengreen B El-Erian M Fraga A Ito T Lane P R Pisani- Ferry J Prasad E Rajan R Ramos M Rey R Rodrik D Rogoff K Shin H S Velasco A di Mauro B D ve Yu Y (2012). Banks and Cross-Border Capital Flows: Policy Challenges and Regulatory Responses. Washington, DC: Brookings Institution.
Chandrasekhar C P (2008). Global Liquidity and Financial Flows to Developing Countries: New Trends in Emerging Markets and Their Implications. UNCTAD G24 Discussion Paper Series, No. 52.
Dufour M ve Orhangazi Ö (2009). The 2000-01 Financial Crisis in Turkey: A Crisis for Whom? Review of Political Economy, 21(1): 101-122.
Eğilmez M (2018). Yapısal Reformlar El Kitabı. (http://www.mahfiegilmez.com/2018/06/ yapsal-reformlar-el-kitab.html) Son erişim tarihi: 18/01/2019.
Lane P R ve McQuade P (2014). Domestic Credit Growth and International Capital Flows. The Scandinavian Journal of Economics, 116 (1): 218–252.
Frenkel R ve Rapetti M (2012). External Fragility or Deindustrialization: What is the main threat to Latin American countries in the 2010s? World Economic Review, 1: 37-57.
Orhangazi Ö (2008). Financialization and the US Economy. Cheltenham: Edward Elgar.
Orhangazi Ö (2014). Capital Flows and Credit Expansions in Turkey, Review of Radical Political Economics 46(4) 509–516.
Orhangazi Ö (2016). Contradictions of Capital Accumulation in the Age of Financialization. İçinde: T. Subasat (der.), The Great Global Meltdown of 2008: Systemic, Conjunctural or Policy-created? Cheltenham, UK: Edward Elgar, 248-265.
Orhangazi Ö (2017). Günümüz Kapitalizminde Finansın Rolü Üzerine Birkaç Not. İktisat ve Toplum, 86, 32-9.
Orhangazi Ö (2019). 2000’li Yıllarda Yapısal Dönüşüm ve Emeğin Durumu. Çalışma ve Toplum, 60, 325-348.
Orhangazi Ö ve Özgür G (2015). Capital Flows, Finance-Led Growth and Fragility in the Age of Global Liquidity and Quantitative Easing: The Case of Turkey. Political Economy Research Institute Working Paper, 397.
Öniş Z (2004). Turgut Özal and his Economic Legacy: Turkish Neo-liberalism in Critical Perspective. Middle Eastern Studies, 40(4): 113-134.
Özmen E (2015). Türkiye’de Cari Açıklar, Dış Ticaret ve Finansal Kırılganlıklar. İktisat, İşletme ve Finans, 30 (351): 35-72.
Palma J G (2012). How the Full Opening of the Capital Account to Highly Liquid Financial Markets led Latin America to Two and a Half cycles of ‘Mania, Panic and Crash.’ Cambridge Working Papers in Economics, No. 1201.
Rodrik D (2009). The Turkish Economy after the Crisis. Turkish Economic Association, Working Paper 2009-9, Ankara.
Sachs J (2013). ‘Why is Turkey thriving?’, Project Syndicate. (http://www.projectsyndicate. org/commentary/inside-the-turkish-economic-miracle-by-jeffrey-d–sachs) Son erişim tarihi: 18/01/2019.
Sönmez M (2015). AK Faşizmin İNŞAAT İskelesi. Ankara: NotaBene
Taymaz E Voyvoda E ve Yılmaz K (2011). Uluslararası Üretim Zincirlerinde Dönüşüm ve Türkiyenin Konumu. TÜSİAD- T/2011, 12: 522, Istanbul: TÜSİAD.
Van Rijckeghem C ve Üçer M (2009). The Evolution and Determinants of the Turkish Private Saving Rate: What Lessons for Policy? ERF Research Report Series, No. 09-01.
World Bank (2012). Turkey CEM Synthesis Report: Sustaining High Growth: The Role of Domestic Savings Report No 66301-TR. Washington, DC: World Bank.
World Bank (2013). Turkey Country Report. Washington, DC: World Bank.
Yeldan E (2011). Küreselleşme Sürecinde Türkiye Ekonomisi: Bölüşüm, Birikim ve Büyüme, İstanbul: İletişim Yayınları.

APA	ORHANGAZİ Ö (2019). Türkiye Ekonomisinin Yapısal Sorunları, Finansal Kırılganlıklar ve Kriz Dinamikleri. , 111 - 137.
Chicago	ORHANGAZİ Özgür Türkiye Ekonomisinin Yapısal Sorunları, Finansal Kırılganlıklar ve Kriz Dinamikleri. (2019): 111 - 137.
MLA	ORHANGAZİ Özgür Türkiye Ekonomisinin Yapısal Sorunları, Finansal Kırılganlıklar ve Kriz Dinamikleri. , 2019, ss.111 - 137.
AMA	ORHANGAZİ Ö Türkiye Ekonomisinin Yapısal Sorunları, Finansal Kırılganlıklar ve Kriz Dinamikleri. . 2019; 111 - 137.
Vancouver	ORHANGAZİ Ö Türkiye Ekonomisinin Yapısal Sorunları, Finansal Kırılganlıklar ve Kriz Dinamikleri. . 2019; 111 - 137.
IEEE	ORHANGAZİ Ö "Türkiye Ekonomisinin Yapısal Sorunları, Finansal Kırılganlıklar ve Kriz Dinamikleri." , ss.111 - 137, 2019.
ISNAD	ORHANGAZİ, Özgür. "Türkiye Ekonomisinin Yapısal Sorunları, Finansal Kırılganlıklar ve Kriz Dinamikleri". (2019), 111-137.

APA	ORHANGAZİ Ö (2019). Türkiye Ekonomisinin Yapısal Sorunları, Finansal Kırılganlıklar ve Kriz Dinamikleri. Mülkiye Dergisi, 43(1), 111 - 137.
Chicago	ORHANGAZİ Özgür Türkiye Ekonomisinin Yapısal Sorunları, Finansal Kırılganlıklar ve Kriz Dinamikleri. Mülkiye Dergisi 43, no.1 (2019): 111 - 137.
MLA	ORHANGAZİ Özgür Türkiye Ekonomisinin Yapısal Sorunları, Finansal Kırılganlıklar ve Kriz Dinamikleri. Mülkiye Dergisi, vol.43, no.1, 2019, ss.111 - 137.
AMA	ORHANGAZİ Ö Türkiye Ekonomisinin Yapısal Sorunları, Finansal Kırılganlıklar ve Kriz Dinamikleri. Mülkiye Dergisi. 2019; 43(1): 111 - 137.
Vancouver	ORHANGAZİ Ö Türkiye Ekonomisinin Yapısal Sorunları, Finansal Kırılganlıklar ve Kriz Dinamikleri. Mülkiye Dergisi. 2019; 43(1): 111 - 137.
IEEE	ORHANGAZİ Ö "Türkiye Ekonomisinin Yapısal Sorunları, Finansal Kırılganlıklar ve Kriz Dinamikleri." Mülkiye Dergisi, 43, ss.111 - 137, 2019.
ISNAD	ORHANGAZİ, Özgür. "Türkiye Ekonomisinin Yapısal Sorunları, Finansal Kırılganlıklar ve Kriz Dinamikleri". Mülkiye Dergisi 43/1 (2019), 111-137.