TR Dizin Logo
+90 (312) 298 92 00

Yangın söndürme planı temel esaslarının belirlenmesi (Manavgat örneği)

Mehmet Ali BAŞARAN
(Batı Akdeniz Ormancılık Araştırma Müdürlüğü, Antalya, Türkiye)
Halil SARIBAŞAK
(Batı Akdeniz Ormancılık Araştırma Müdürlüğü, Antalya, Türkiye)
Yusuf CENGİZ
(Batı Akdeniz Ormancılık Araştırma Müdürlüğü, Antalya, Türkiye)
Yıl: 2004Cilt: 0Sayı: 18ISSN: 1302-3624Sayfa Aralığı: 1 - 96Türkçe
152 0
Yangın söndürme planı temel esaslarının belirlenmesi (Manavgat örneği)
Ülkemizde % 96'sı insanlar tarafından çıkarılan orman yangınları, kamuoyunun dikkatini en çok çeken maddi ve manevi önemli zararlara yol açan olaylardandır. Bu çalışmada, yangına duyarlı kuşakta yer alan Akdeniz Bölgesinde, en çok orman yangınına sahne olan ve bu nedenle çalışma alanı olarak seçilen Manavgat Orman İşletme Müdürlüğünde, yangın risk ve tehlikesinin coğrafi bilgi sistemleri (CBS) yardımıyla belirlenmesi amaçlanmıştır. Manavgat'ta toplam 90313.9 ha alanın 48483.4 ha'ı (%53.68) orman olup, 1978-2002 yıllarını kapsayan 25 yıllık dönemde çıkan 555 adet yangında 2908.0 ha orman alanının yandığı tespit edilmiştir. Çalışma alanı yangın tehlike sınıflamasında (YTS), yıllık ortalama 22.2 yangın adediyle, yangına 1. derece duyarlı, yine 0.046 sabit değeri ile orman yangını tehlikesi en yüksek yerlerden olduğu belirlenmiştir (Yücel, 1987). 1/25000 ölçekli paftalar ve orman amenajman planlarından, yangınların çıkışı ve gelişimini etkileyecek birçok parametre, CBS ortamında sayısallaştınlmıştır. Yangın tehlikesinin belirlenmesine yönelik birim alanda, yanıcı yükü, ölü örtü (ince ve kalın yanıcılar) ve diri örtüyü (kaplama alanı, ortalama boy ve türler) belirlemeye yönelik her meşcere tipini temsil edecek sayıda değişik yükseklik, bakı ve eğimden 270 adet deneme alanı alınmıştır. DİE ve DMİ'den alınan yöreye ait meteoroloji ve nüfus verileri yangın risk ve tehlike haritalarının oluşturulmasında kullanılmıştır. Çalışma alanında 1978-2002 yılları arasında çıkan bütün yangınlar; alan, çıkış tarihi, saati ve nedenleri bakımından incelendikten sonra, çalışma alanındaki bitki örtüsü ve meşcere tipleri ile ilişkilendirilmiştir. Yangının çıktığı noktalar koordinatlı olarak CBS ortamına girilmiştir. Çalışma alanında istatistiki değerlendirmelerin yapılabilmesi amacıyla 3x3 km (900 ha) boyutlarında, 136 kareden oluşan bir karelaj sistemi oluşturulmuştur. İstatistiki analizlerde yangın riski için yangın sayısı, yangın tehlikesi için yanan alan miktarları bağımlı değişken yanıcı madde (meşcere tipi, kuru ve yaş yanıcı özellikleri vb.), orman alanı, nüfus, yollar, ziraat ve yerleşim alanları, eğim, bakı ve yükseklik gibi parametreler bağımsız değişken olarak kullanılmıştır. Yapılan regresyon analizleri sonucunda çalışma alanının yangın risk ve tehlikesini bulmaya yönelik denklemler elde edilmiş ve bu denklemlerden yararlanılarak alanın yangın risk ve tehlike haritaları oluşturulmuştur.
yangınla savaşım yangın coğrafi bilgi sistemleri regresyon analizleri Antalya
Fen > Mühendislik > Orman Mühendisliği
Determination of the basic principles of a fire fighting plan (Manavgat case study)
In our country, forest fires, of which 96% were caused by humans, are the most important events resulting in economic and moral damages. In this study, the determination of the risk and danger of a fire by using Geographical Information Systems (GIS) was aimed at Manavgat local Forest Directoate in Mediterrannean Region, known very sensitive to wildfires. Of the total area of 90313.9 ha in Manavgat, 48483.4 ha (53.68 %) are covered with forest. It was reported that 555 wildfires occurred and 2908.0 ha. forest area burned at a period of 25 years comprising between 1978-2002. Considering the fire danger classifications, study area is one of the most sensitive areas to fires with the average number of 22.2. Based on the constants determined by Yücel 1987, this situation is confirmed with 0.046 value (Bilgili&Küçük, 2001). In the study, the maps with the scale of 1/25000 and many parameters having the effect on behavior of the fires was appraised in GIS. For determination of fire danger, dead material (thin and thick fuels) and living material (coverage, average height, species, etc.) were measured in each different stand. For this purpose, 270 sample plots were taken from different altitudes, directions and slopes. Demographic and meteorological values related to this region from Government Statistic Institute (DIE) and Government Meteorogical Office (DMI) were used at performing fire risk and danger maps. All fires over the 25 year period were examined in terms of number, area, date, hour, causes and established a relationship between vegetation and stand. The coordinates of fire starting points were recorded in GIS databases. In order to statistical evaluation a grid system in 3X3 km (900 ha) sizes were performed. In statistical analyzes, fire number and burnt area were taken as a dependent variable for determination of the fire risk and danger. As independent variables lots of parameters which are fuel characteristics, forest area, population, road and power line comunications, settlement and agricultural lands, slope, direction,1 altitude etc. were used. In the result of regretion analyses, forest risk and danger equations were performed. In addition, by using these equations, obtained maps related to wildfire risk and danger.
fire control fires geographical information systems regression analysis Antalya
SCIENCE > ENGINEERING > FORESTRY
DergiAraştırma MakalesiErişime Açık
  • ALEMDAĞ, Ş. 1962: Türkiye'de Kızılcam Ormanlarının Gelişimi, Hasılatı ve Amenajman Esasları. Ormancılık Araştırma Enstitüsü Yayını, Teknik Bülten No 1, Ankara.
  • ANDREWS, P. L. and CHASE, C. H. 1989: Fire behavior prediction and fuel modeling system. USDA Forest Service, General Technical Report INT-260, Utah.
  • ANONİM, 2002: OGM Antalya Orman Bölge Müdürlüğü Yangın Kayıtları
  • BAŞ, R. 1965: Türkiye'de Orman Yangınları Problemi ve Bazı Klimatik Faktörlerin Yangınlara Etkileri Üzerine Araştırmalar. OGM Yayınları, No:421/20. Ankara.
  • BAŞKENT, E. Z. 1996: Türkiye Ormancılığı İçin Nasıl Bir Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) Kurulmalıdır? Ön Çalışma ve Kavramsal Yaklaşım, Özel Çalışma, K.T.Ü. Orman Fakültesi, Trabzon.
  • BAŞKENT, E. Z. 1997: Türkiye Ormancılığı İçin Nasıl Bir Coğrafi Bilgi Sistemi Kurulmalıdır? Türkiye Tarım ve Ormancılık Dergisi 2,15, 493-506.
  • BİLGİLİ, E. 1995: Kanada Orman Yangınları Tehlike Oranı Sistemi ve Türkiye'de Uygulanabilme İmkanları. Orman Yangınlarının Önlenmesi ve Mücadelesi Semineri, İstanbul.
  • BİLGİLİ, E. 2000: Orman Yangınları Tehlike Oranları Sistemine Doğru. T.C. Orman Bakanlığı Teknik Bülten 1, 13-14. Ankara.
  • BİLGİLİ, E. ve KÜÇÜK, Ö. 2001: Yanıcı Madde Durumunun Yangın Hassasiyet Sınıflarının Belirlenmesindeki Önemi, Türkiye Ormancılar Derneği I. Ulusal Ormancılık Kongresi, s: 530-535, 19-20 Mart, Ankara.
  • BİLGİLİ, E., SAĞLAM, B., BAŞKENT, E. Z. 2001: Yangın Amenajman Planlarında Yangın Tehlike Oranları ve Coğrafi Bilgi Sistemleri. KSÜ, Fen ve Mühendislik Dergisi. 4, 2, 288-297.
  • BİLL, R. 1995: (Çeviren: Derya Maktav), Coğrafi Bilgi Sistemleri Uygulamaları, 5. Harita Kurultayı, s: 59-70, 31 Ocak-3 Şubat, Ankara.
  • BROWN, A.A. and DAVİS, W.S. 1939: A Fire Danger Meter for the Rocky Mountain Region. USDA Forest Service. Journal of Forestry.
  • BYRAM, G. M. 1954: Athmospheric condition related to blow up fires. U.S. Forest Service. Southeast Forest Expt. Sta. 35 p.
  • BYRAM, G. M. 1959: Combustion of forest fuels in Fforest Fire: Control and use. By K.P.Davis (ed), New-York. 61-89 p.
  • CHENEY, N. P. 1975: Industrial Forestry Plantations, Turkey forest fire protection. FO/DP/TJR/71/521. Working Document No: 14.
  • COHEN, J. D. and DEEMING, J. E. 1985: The National Fire-Danger Rating Systems:basic equations. USDA Forest Service, General Technical Report, PSW-82.
  • COUNTRYMAN, C. M. 1971: This Humidity Business. U.S. Forest Service. Pasific Southwest Forest and Range Exp. Sta. Berkeley, California.
  • COUNTRYMAN, C. M. 1974: Moisture in Living Fuels Affects Fire Behavior, Fire Manage. 35, 10-14.
  • ÇANAKÇIOĞLU, H. 1981: Orman Koruma. İ.Ü. yayın no: 2838, Orman Fakültesi yayın no: 295, İstanbul.
  • ÇANAKÇIOĞLU, H. 1990: Ormancılığın 150. Yılında Orman Yangınları. Türk Ormancılığı Paneli. Ankara.
  • ÇANAKÇIOĞLU, H. 1993: Orman Koruma. İ.Ü. Orman Fak. yayın no: 3624, Fak. Yay. No: 41.1, İstanbul.
  • ÇANAKÇIOĞLU, H. ve ÖZKAZANÇ, O. 1997: What can we do to reduce forest fire hazards in the Mediterranean Region? XL Dünya Ormancılık Kongresi, Vol. 1, T6, S, Antalya.
  • ÇEPEL, N. ve TEKEREK, Ö. 1980: Antalya Orman Bölge Müdürlüğü Yöresinde Bazı Saf Kızılcam Meşcerelerinin Ölü Örtü Miktarı Üzerine Araştırmalar. İ.Ü. Orman Fak. Dergisi, Seri A,Cilt 30, Sayı 1, 111-124. İstanbul.
  • DEEMING, J. E., BURGAN, R. E., COHEN and J. D. 1978: The National Fire-Danger System. USDA General Technical Report, INT-39.
  • DİE, 1998: Devlet İstatistik Enstitüsü Antalya Bölge Müdürlüğü Kayıtları.
  • DİE. 2002: Devlet İstatistik Enstitüsü Antalya Bölge Müdürlüğü Kayıtları.
  • DMİ. 2002: Devlet Meteoroloji İşleri Antalya Bölge Müdürlüğü Kayıtları
  • DPT. 2001: VIII. Beş Yıllık Kalkınma Planı Ormancılık Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara.
  • ERDİN, K. 1988: Türkiye Ormancılığında Temel Altlık Harita Sorunu ve Bilgisayar Destekli Orman Bilgi Sisteminin (ORBİS) Oluşturulması, İ.Ü. Orman Fakültesi Dergisi, seri B, sayı 3, cilt 38, s: 64-71, İstanbul.
  • ERDİN, K. ve KOÇ, A. 1996: Doğal Kaynakların Yönetiminde Bilgi Sistemi, Doğal Kaynak Kullanımında Alternatif Yöntemler Yeni Yaklaşımlar, Sempozyumu, s: 1-11, 19-21 Nisan, Uludağ-Bursa.
  • ERDİN, K, KOÇ, A., SELİK, C, YENER, H. ve YILMAZ, Y. 1995: Uzaktan Algılama (Remote Sensing) Verilerinin Orman Bilgi Sistemi İle Entegrasyonu, I. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi, Bildiriler, 4. Cilt, s: 324-332, 23-25 Ekim, Trabzon.
  • ERKAN, N. 1996: Kızılcamda Meşcere Gelişiminin Simülasyonu. Orman Bakanlığı GDA Ormancılık Arş. Müd. Teknik Bülten no:l. Elazığ.
  • FRİTSCH, D. 1992: Geo-Informationssysteme in den neunziger Jahren Realitat und Herausforderung für die Geo-Wissenchaften.-in: Schilder, M.(Hrsg.): Geo-informatik, Siemens, pp. 13-26, Berlin.
  • GEMALMAZ, H. A., DEMİRBÜKEN, H., AZTOPAL H. ve ÇALIŞ, N. 1994: Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama Teknikleri Uygulanarak Erozyon Riski Taşıyan Alanların Belirlenmesi: Türkiye İçin Bir Örnek Uygulama, II. Uzaktan Algılama ve Türkiye'deki Uygulamaları Semineri, s: 73-82, 15-17 Mayıs, Uludağ-Bursa.
  • GERAY, U. 1994: Orman Yangınları ve Beşinci Üretim Faktörü. Orman Müh. Dergisi. Sayı 3-4-5-6 Ankara.
  • HAYES, G. L. 1944: Where and When to Measure Forest Fire Danger. USDA Forest Service
  • KOÇ, A. 1993: Coğrafi Bilgi Sistemlerinde Veriler ve Elde Ediliş Yöntemleri, İ.Ü. Orman Fakültesi Dergisi, seri B, cilt 43, sayı 1-2, s: 117-134, İstanbul.
  • KOÇ, A. 1995: Bilgisayar Destekli Konusal Orman Haritalarının Üretimi ve Orman Bilgi Sisteminin Oluşturulması, İ.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Orman İnşaatı, Geodezi ve Fotogrametri Programı Doktora Tezi, İstanbul.
  • KÖPPEN, W. 1931: Grundriss der Klimakunde. 2 nd Ed., Walter de Gruyter and Co., Berlin.
  • KÖSE, S. ve BAŞKENT, E. Z. 1993: Coğrafi Bilgi Sistemlerinin Ormancılığımızda Önemi, I. Ormancılık Şurası, Tebliğler ve Ön Çalışma Grubu Raporları, Cilt 3, Seri No: 13, Yayın No:006, s: 195-211, 1-5 Kasım, Ankara.
  • KÖSE, S., BAŞKENT, E. Z., GÜL, A. Ü. ve ÖZKAN, M. 1995: Orman İşletmelerinde Veri Tabanı Oluşturulması, I. Ulusal Ormancılık Kongresi, Bildiriler, cilt:4, s: 308-315, 23-25 Ekim, Trabzon.
  • KÖSE, S., ÇAKIR, G. ve SİVRİKAYA, F. 2001: Ormancılığımızda Uzaktan Algılamanın Önemi, Türkiye Ormancılar Derneği I. Ulusal Ormancılık Kongresi, s: 96-104, 19-20 Mart, Ankara.
  • KÜÇÜKOSMANOĞLU, A. 1987: Türkiye Ormanlarında Çıkan Yangınların Sınıflandırılması İle Büyük Yangınların Çıkma Ve Gelişme Nedenleri. OGM Yayın No 662, Seri 28, Ankara.
  • LAWSON, B.D., STOCKS, B.J., ALEXANDER, M.E. and VAN WAGNER, C.E. 1985: A System for Predicting Fire Behavior in Canadian Forests, In Proc. 8 th Conf. Fire and Forest Meteorology. Soc, Am for., Maryland SAF Publ. 85-04.
  • LYON, T. B. 1984: Wildland Fire Management Terminology. USDA Forest Service. Washington
  • MARTIN, R. E., KAUFFMAN , J. B and LANDSBERG, J. D. 1989: Use of the prescribed fire to reduce wildfire potential. USDA Forest Service, General Technical Report PS W-109, Washington. 17-21 pp.
  • McARTHUR, A. G. 1976: Fire danger Rating Systems. FAO Consultation on Fires in the Mediterranean Region. Rome.
  • McCUTCHAN, M.H. 1977: Climatic Features as a Fire Determinant. USDA Forest Service. General Technical Report WO-3.
  • MOL, T. 1988: Yangın Tehlike Oranları. OGM Yayın No: 29, Seri No: 672, 130-139. Ankara.
  • NAVEH, Z. 1974: Effects of Fire in the Mediterranean Region. In T.T.-Kozlowski and C.E. Ahlgren (ed.). Fire and Ecosystems P 401-434 Academic Press Inc. New York.
  • NAVEH, Z. 1977: The role of fire in the Mediterranean landscape of Israel. USDA Forest Service, General Technical Report, WO-3.
  • NEYİŞÇİ, T. 1985: Antalya Doyran Yöresi Kızılcam (Pinus brutia Ten.) Ormanlarında Yangınların Tarihsel Etkileri. Orman Araştırma Enst. Yayınları. Teknik Rapor No: 29/1986.
  • NEYİŞÇİ, T., AYAŞLIGİL, Y., AYAŞLIGİL, T. ve SÖNMEZIŞIK, S. 1999: Yangına Dirençli Orman Kurma İlkeleri. Tübitak-Togtag -1342, TMMOB Orman Müh. Odası Yayın No:21. Ankara.
  • NEYİŞÇİ, T., ŞİRİN, G. ve SARIBAŞAK, H. 2002: Batı Akdeniz Bölgesinde Orman Yangını Tehlikesinin Düşürülmesinde Denetimli Yakma Tekniğinin Uygulanma Olanakları. TOD Yayın No 2. Ankara.
  • OGM, 1999: BM Gıda ve Tarım Örgütü Raporu. Ankara.
  • OGM, 2003: Orman Yangınları ile Mücadele Faaliyetleri Değerlendirme Raporu. T.C. Orman Bakanlığı, OGM, Ankara.
  • PERRY, D. G. 1990: Wildland Firefighting. Fire Behavior, Tactics and Command. Fire Publications, Inc. California.
  • PHILPOT, C. W. 1977: Vegetative Features as Determinants of Fires Frequency and Intensity. USDA Forest Service Technical Reports WO-3.
  • QUEZEL, P. 1977: Forests of the Mediterranean Basin. In "Mediterranean Forests and Maquis" Ecology, Conservatiin and Management. MAB Technical Notes 2.
  • RYAN, B.C. 1977: A Mathematical Model for Diagnosis and Prediction of Surface Winds in Mountainous Terrain. J. Appl. MCT. 16, 571-584
  • RYAN, B.C. 1983: WNDCOM: Estimating Surface Winds in Mountains Terrain. USDA Forest Service General Technical Report PSW-73.
  • SAĞLAM, B. 2002: Meteorolojik Faktörlere Bağlı Yanıcı Madde Nem İçerikleri ve Maki Tipi Yanıcı Maddelerde Yangın Davranışı. K.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü. Doktora Tezi. Trabzon.
  • SARIBAŞAK, H. 2000: Batı Akdeniz Yöresinde Orman Yangınlarının Topografik, Meteorolojik, Ekolojik ve Sosyo-Ekonomik Açılardan Değerlendirilmesi. Akdeniz Üniv. Fen Bilimleri Fak.Yüksek Lisans Tezi. Antalya.
  • TEIE, C. W. 1994: Firefighter's Handbook on Wildland Firefighting. Strategy, Tactics and Safety. Deer Valley Press Rescue, California.
  • TEIE, C. W. 1997: Fire Officier's Handbook on Wildland Firefighting. Deer Valley Press Rescue, California.
  • TOMLINSON, R. F. 1972: Geographical Data Handling, UNESCO/IGU Second Symposium on Geographical Information Systems, Ottawa.
  • TRABAUD, L. 1981: Effects of Past and Present Fires on the Vegetation of French Mediterranean Region. USDA Forest Service General Technical Report PSW-58.
  • TURNER, J. A. 1973: A Fire Load Index for British Columbia. Canadian Forestry Service. Victoria, B.C.
  • TUROĞLU, H. 2000: "Coğrafi Bilgi Sistemlerinin Temel Esasları" İstanbul
  • VAN WAGNER, C. E. 1974: Structure of the Canadian Forest Fire Weather Index. Canadian Forestry Service. Publication No 1333. Ottawa.
  • VELEZ, R. 1993: High Intensity Forest Fires in the Mediterranean Basin: Natural and Socio-economic Causes. Disaster Management. Volume 5 Number 1, Madrid.
  • VELEZ, R. 1997: The challenge of the forest fire prevention in a global environment: the case of the Mediterranean Basin by the end of the 20 th Century. In proc. XL World Congress, Antalya.
  • WALTER, H. 1968: Die Vegetation der Erde. Bd. 2 Die Geniassigten und arkischen Zonen. G. Fischer, Jena,1001.p.
  • YEŞİL, A. 1992: Değişik Sıklık ve Bonitetteki Kızılcam Meşcerelerinin Yaşa Göre Gelişimi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul
  • YILMAZ, O. Y. 1994: Orman Bilgi Sisteminin Oluşturulmasında Uzaktan Algılama Verileri II. Uzaktan Algılama ve Türkiye'deki Uygulamaları Semineri, s: 83-94, 15-17 Mayıs, Uludağ-Bursa.
  • YÜCEL, M. 1987: Fethiye Yöresi Ormanlarında Yangınların Gözetlenmesi ve Yangın Söndürme Ekiplerinin Planlanması, Ormancılık Araştırma Enstitüsü, Teknik Bülten no: 187, Ankara.
İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

Sürüm: 4.3.0-6769aa237

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © 2019 Tüm Hakları Saklıdır.