Orta Karadeniz Bölgesinde ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinin verim ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi

Aydin, Nevzat; BAYRAMOĞLU, H. Orhan; MUT, Zeki; Özcan, Hasan

Orta Karadeniz Bölgesinde ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinin verim ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi

Zeki MUT, (Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Bölümü, Samsun, Türkiye)

Nevzat AYDIN, (Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Samsun, Türkiye)

Hasan ÖZCAN, (Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Samsun, Türkiye)

H. Orhan BAYRAMOĞLU (Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Samsun, Türkiye)

Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi

96 3

Yıl: 2005 Cilt: 22 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 85 - 93 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Orta Karadeniz Bölgesinde ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinin verim ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi

Öz:

Bu araştırma, 2003-2004 yetiştirme sezonunda 25 ekmeklik buğday genotipi (20 ileri hat ve 5 çeşit) ile Samsun ve Gökhöyük (Amasya) lokasyonlarında Tesadüf Blokları Deneme Desenine göre 4 tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Araştırmada çeşitlerin tane verimi, bitki boyu, bin tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, protein oranı ve Zeleny sedimantasyon değeri incelenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, iki lokasyonun ortalaması olarak genotiplerin tane verimleri 284.4 - 490.6 kg/da, bitki boyları 66.9 - 98.8 cm, bin tane ağırlıkları 28.4 - 38.9 g, hektolitre ağırlıkları 68.4 - 74.9 kg, protein oranları %10.4 - 13.6 ve Zeleny sedimantasyon değerleri 25.0 - 50.6 mi arasında değişmiştir. En yüksek tane verimi Samsun lokasyonunda 16, 22 ve 23 nolu genotiplerden, Gökhöyük lokasyonunda ise 1, 6, 7, 9, 10, 12 ve 16 nolu genotiplerden elde edilmiştir.

Anahtar Kelime: verim ögeleri Triticum aestivum verim kalite parametreleri protein içeriği tane verimi 1000 tane ağırlığı genotip Karadeniz Bölgesi bitki boyu buğday

Konular: Biyoloji Bahçe Bitkileri Çevre Bilimleri Ekoloji Ziraat Mühendisliği Bitki Bilimleri Biyoloji Çeşitliliğinin Korunması Ziraat, Toprak Bilimi

Determination of yield and some quality traits of bread wheat (Triticum aestivum L.) genotypes in the Middle Black Sea Region

Öz:

This research was carried out on 25 bread wheat genotypes in a Randomized Complete Block Design with four replications in 2003-2004 growing season in Samsun and Amasya locations. In trial, data on seed yield, plant height, 1000 kernel weight, test weight, protein content and Zeleny sedimentation were recorded. According to the results including two location averages; grain yields, plant height, 1000 kernel weight, test weight, crude protein content and Zeleny sedimentation value of genotypes, were between 284.4-490.6 kg/da, 66.9 - 98.8 cm, 28.4 - 38.9 g, 68.4 - 74.9 kg, 10.4 - 13.6% and 25.0 - 50.6 ml, respectively. The highest seed yield was obtained from 16, 22 and 23 numbered genotyped in Samsun location, while 1, 6, 7, 9, 10, 12 and 16 numbered genotypes gave the highest grain yield in Gökhöyük location.

Anahtar Kelime: 1000 seed weight genotypes Black Sea Region plant height wheat yield components Triticum aestivum yields quality parameters protein content grain yield

Konular: Biyoloji Bahçe Bitkileri Çevre Bilimleri Ekoloji Ziraat Mühendisliği Bitki Bilimleri Biyoloji Çeşitliliğinin Korunması Ziraat, Toprak Bilimi

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Ağdağ, M., Dok, M., Doğan H.M., Torun M. ve Çebi, H., 1997. Orta Karadeniz Geçit Bölgesi İçin Uygun Buğday Çesitlerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Arastırma. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi. 22- 25 Eylül, 21-25, Samsun.
Anıl, H., 2000. Samsun Ekolojik Sartlarında Yetistirilen Bazı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinde Verim, Verim Unsurları ve Kalite Kriterlerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniv. FBE, Samsun.
Anonim, 2004. http://www.fao.org
Atlı, A., 1999. Bugday ve Ürünleri Kalitesi. Orta Anadolu’da Hububat Tarımının Sorunları ve Çözüm Yolları Semp., 8-11 Haziran, 498-506, Konya.
Atlı, A., Koçak, N. ve Aktan, M., 1999. Ülkemiz Çevre Kosullarının Kaliteli Makarnalık Buğday Yetiştirmeye Uygunluk Yönünden Değerlendirilmesi. Orta Anadolu’da Hububat Tarımının Sorunları ve Çözüm Yolları Sempozyumu, 8-11 Haziran, 345-351, Konya.
Balla, L., Szunics, L. ve Bedo, Z., 1987. Hızlandırılmıs Bugday Islah Yöntemleri . TÜBTAK Türkiye Tahıl Sempozyumu, 6-9 Ekim, 415-428, Bursa.
Budak, H., Karaltın, S. ve Budak, F., 1997. Bazı Ekmeklik Bugday Çesitlerinin (Triticum aestivum L. Em Thell) Fiziksel Ve Kimyasal Yöntemlerle Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Türkiye 2. Tarla Bitkileri Kongresi, 22-25 Eylül, 534-536, Samsun.
Bushuk, W., 1982. Grains and Oilseeds. 3. Edition. Canadian International Grains Institute, Winnipeg, Manitoba.
Cook, R.J. ve Veseth, R.J., 1991. Wheat Health Management. The American Phytopathological Society, St. Paul, Minnesota 55121, USA.
Costa, J.M. ve Kronstad, W.E. 1994. Association of Grain Protein Concentration and Selected Traits in Hard Red Winter Wheat Populations in The Pacific Northwest. Crop Sci. 34: 1234-1239.
Çağlayan, M. ve Elgün, A., 1999. Değişik Çevre Şartlarında Yetiştirilen Ekmeklik Buğday Hat ve Çesitlerinin Bazı Teknolojik Özellikleri Üzerinde Arastırmalar. Orta Anadolu’da Hububat Tarımının Sorunları ve Çözüm Yolları Sempozyumu, 8-11 Haziran, 513-518, Konya.
Çölkesen, M., Arslan, S., Eren, N. ve Öktem, A., 1993. Sanlıurfa’da Sulu ve Kuru Kosullarda Farklı Dozlarda Uygulanan Azotun Diyarbakır 81 Makarnalık Bugday Çesidinin Verim ve Verim Unsurlarına Etkisi Üzerine Bir Arastırma. Makarnalık Bugday ve Mamülleri Sempozyumu, 30 Kasım – 3 Aralık, 486-495, Ankara.
Demir, İ., Bilgen, G., Altınbaş, M., Çelik, N. ve Abdel, S.M., 1987. İleri Buğday Varyetelerinin Agronomik ve Kalite Karakterleri. TÜBTAK Türkiye Tahıl Sempozyumu, 6-9 Ekim, TOAG, 49-58, Bursa.
Doğan, R. ve Yürür, N., 1992. Bursa Yöresinde Yetistirilen Buğday Çeşitlerinin Verim Komponentleri Yönünden Degerlendirilmesi. Uludağ Üniv. Ziraat Fak. Dergisi, 9:37-46, Bursa.
Dokuyucu, T., Akkaya A., Nacar, A ve İspir, B. 1997. Kahramanmaraş Koşullarında Bazı Ekmeklik Bugdayların Verim, Verim Unsurları ve Fenolojik Özelliklerinin İncelenmesi. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongesi, 22-25 Eylül, 16-20, Samsun.
Ercan, R., Seçkin, R. ve Velioglu, S., 1988. Ülkemizde Yetistirilen Bazı Bugday Çesitlerinin Ekmeklik Kalitesi. Gıda Dergisi, 13(5):107-114.
Genç, İ., Yağbasanlar T. ve Özkan, H., 1993. Akdeniz İklim Kusagına Uygun Makarnalık Buğday Çesitlerinin Belirlenmesi Üzerinde Araştırmalar. Makarnalık Bugday Mamülleri Sempozyumu, 30 Kasım – 3 Aralık, 127 – 141, Ankara.
Gençtan, T. ve Sağlam, N., 1987. Ekim Zamanı Ve Ekim Sıklığının Üç Ekmeklik Bugday Çesidinde Verim ve Verim Unsurlarına Etkisi. Türkiye Tahıl Sempozyumu, 6-9 Ekim, 171-183, Bursa.
Gökmen, S. ve Sencar, Ö., 1989. Tokat Yöresinde Sonbaharda Ekilen 28 Bugday Çesit Ve Hattında Verim ve Verim Ögeleri Üzerinde Araştırmalar. C.Ü. Üniv. Tokat Ziraat Fak. Dergisi, 1: 357-368.
Kırtok, Y., Genç, İ. ve Çölkesen, M., 1987. ICARDA Kökenli Bazı Arpa Çesitlerinin Çukurova Koşullarında Baslıca Tarımsal Karakterleri Üzerinde Araştırmalar. TÜBİTAK Türkiye Tahıl Sempozyumu, 6-9 Ekim, TOAG, 83-90, Bursa.
Kırtok, Y., Genç, İ., Yagbasanlar T., Çölkesen, M. ve Kılınç, M., 1988. Tescilli Bazı Ekmeklik (T. aestivum L. em Thell) ve Makarnalık (T. durum Desf.) Bugday Çesitlerinin Çukurova Koşullarında Başlıca Tarımsal Karakterleri Üzerinde Çalışmalar. Çukurova Üniv. Ziraat. Fak. 3 (3):96-105.
Korkut, K.Z. ve Ünay, A., 1987. Tahıllarda Basak Taslagı Gelişimi İle Verim Ögeleri Arasındaki İlişkiler Üzerine Araştırmalar. TÜBİTAK Türkiye Tahıl Sempozyumu, 6-9 Ekim, TOAG, 329-336, Bursa.
Korkut, K.Z., Sağlam, N. ve Başer, İ., 1993. Ekmeklik ve Makarnalık Bugdaylarda Verimi Etkileyen Bazı Özellikler Üzerine Araştırmalar. Trakya Üniv. Tekirdag Ziraat Fakültesi Dergisi, 2 (2): 111-118.
Kün, E., 1988. Serin İklim Tahılları, Ank. Üniv. Ziraat Fak. Yay. No: 1032, Ders Kitabı No: 299, Ankara.
Kün, E., 1996. Tahıllar-I (Serin İklim Tahılları). Ankara Üniv. Ziraat Fak. Yay., Yayın No:1451, Ankara.
McClung, A.N., Cantrell, R.G., Quick, J.S. ve Gregory, R.S., 1986. Influence of Rht1 Semidwarf Gene on Yield, Yield Components and Grain Protein in Durum Wheat. Crop Sci. 26: 1095-1099.
Mızrak, G., 1983. Türkiye İklim Bölgeleri ve Haritası. Orta Anadolu Bölge Zirai Arastırma Enstitüsü Yayın No:52, Ankara.
Özkaya, H., ve Kahveci, B., 1990. Tahıl ve Ürünleri Analiz Yöntemleri. Gıda Teknolojisi Dernegi Yayınları No: 14, Ankara.
Öztürk, A. ve Akkaya, A., 1996. Kıslık Bugday Genotiplerinde (Triticum aestivum L.) Tane Verim Unsurları ve Fenolojik Dönemler Üzerine Bir Arastırma Atatürk Üniv. Ziraat Fakültesi Dergisi, 27 (2):187-202.
Pelshenke, P. 1964. Standard-Methoden für Getreide, Mehl und Brot. Im Verlag Moritz Schaefer, Detmold.
Poehlman, J.M., 1987. Breeding Field Crops, Van Nostrand Reinhold Company Inc. 115 Fifth Avenue New York.
Roth, G.V., Marshall, H.G., Hatley, O.E. ve Hill, R.R., 1984. Effect of Management Practices on Grain Yield, Test Weight and Lodging of Soft Red Winter Wheat. Agron. J., 76:379- 383.
Sade, B., Topal, A. ve Soylu, S., 1999. Konya Sulu Kosullarında Yetistirilebilecek Makarnalık Bugday Çesitlerinin Belirlenmesi. Orta Anadolu’da Hububat Tarımının Sorunları ve Çözüm Yolları Sempozyumu, 8-11 Haziran, 91-96, Konya.
SAS Institute. 1998. INC SAS/STAT users’ guide release 7.0, Cary, NC, USA.
Schular, S.F., Bacon, R.K. ve Gbur, E.E. 1994. Kernel and Spike Character nfluence on Test Weight of Soft Red Winter Wheat. Crop Sci. 34: 1309-1313.
Sharma, R.C., 1992. Analysis of Phytomass Yield in Wheat. Agonomy Journal. 84(6): 926-929.
Şener, O., Kılınç, M., Yagbasanlar, T., Gözübenli, H. ve Karadavut, U., 1997. Hatay Kosullarında Bazı Ekmeklik (Triticum aestivum L. Em Thell) ve Makarnalık Bugday (Triticum durum Desf) Çesit ve Hatlarının Saptanması. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi, 22 – 25 Eylül, 1-5, Samsun.
Tosun, O. ve Yurtman, N., 1973. Ekmeklik Buğdaylarda (Triticum aestivum L. em Thell) Verime Etkili Morfolojik ve Fizyolojik Özellikler. Ankara Üniv. Ziraat Fakültesi Yıllıgı, 23: 418-434.
Tosun, O., 1987. Türkiye’nin Tahıl Yetisştirme Sorunları ve Bunların Çözüm Yolları. TÜBİTAK Türkiye Tahıl Sempozyumu, 6-9 Ekim, TOAG, 3-8, Bursa.
Tugay, M.E., 1978. Dört Ekmeklik Buğday Çeşidinde Ekim Sıklığı ve Azotun Verim, Verim Komponentleri ve Diger Bazı Özellikler Üzerine Etkileri. Ege Üniv. Ziraat Fak. Yayınları No: 316. Ünal, S., 1979. Bugdaylarda Kaliteyi Etkileyen Faktörler ve Birbirleri Arasındaki İlişkiler. Gıda Dergisi, 4(2): 72-79.
Zanetti, S., Winzeler, M., Feuillet, C., Keller, B. ve Messmer, M., 2001. Genetic Analysis of Bread- Making Quality in Wheat and Spelt. Plant Breeding 120, 13-19.
Zeleny, L. 1947. A Simple Sedimentation Test for Estimating the Bread-Baking and Gluten Qualities of Wheat Flour. Cereal Chem., 24, 465-475.

APA	MUT Z, Aydin N, Özcan H, BAYRAMOĞLU H (2005). Orta Karadeniz Bölgesinde ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinin verim ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. , 85 - 93.
Chicago	MUT Zeki,Aydin Nevzat,Özcan Hasan,BAYRAMOĞLU H. Orhan Orta Karadeniz Bölgesinde ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinin verim ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. (2005): 85 - 93.
MLA	MUT Zeki,Aydin Nevzat,Özcan Hasan,BAYRAMOĞLU H. Orhan Orta Karadeniz Bölgesinde ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinin verim ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. , 2005, ss.85 - 93.
AMA	MUT Z,Aydin N,Özcan H,BAYRAMOĞLU H Orta Karadeniz Bölgesinde ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinin verim ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. . 2005; 85 - 93.
Vancouver	MUT Z,Aydin N,Özcan H,BAYRAMOĞLU H Orta Karadeniz Bölgesinde ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinin verim ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. . 2005; 85 - 93.
IEEE	MUT Z,Aydin N,Özcan H,BAYRAMOĞLU H "Orta Karadeniz Bölgesinde ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinin verim ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi." , ss.85 - 93, 2005.
ISNAD	MUT, Zeki vd. "Orta Karadeniz Bölgesinde ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinin verim ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi". (2005), 85-93.

APA	MUT Z, Aydin N, Özcan H, BAYRAMOĞLU H (2005). Orta Karadeniz Bölgesinde ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinin verim ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22(2), 85 - 93.
Chicago	MUT Zeki,Aydin Nevzat,Özcan Hasan,BAYRAMOĞLU H. Orhan Orta Karadeniz Bölgesinde ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinin verim ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 22, no.2 (2005): 85 - 93.
MLA	MUT Zeki,Aydin Nevzat,Özcan Hasan,BAYRAMOĞLU H. Orhan Orta Karadeniz Bölgesinde ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinin verim ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, vol.22, no.2, 2005, ss.85 - 93.
AMA	MUT Z,Aydin N,Özcan H,BAYRAMOĞLU H Orta Karadeniz Bölgesinde ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinin verim ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 2005; 22(2): 85 - 93.
Vancouver	MUT Z,Aydin N,Özcan H,BAYRAMOĞLU H Orta Karadeniz Bölgesinde ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinin verim ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 2005; 22(2): 85 - 93.
IEEE	MUT Z,Aydin N,Özcan H,BAYRAMOĞLU H "Orta Karadeniz Bölgesinde ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinin verim ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi." Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22, ss.85 - 93, 2005.
ISNAD	MUT, Zeki vd. "Orta Karadeniz Bölgesinde ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinin verim ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi". Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 22/2 (2005), 85-93.