Polijenetik bir volkanizma ve petrografik-jeokimyasal özellikleri: Harput (Elazığ) Karataş tepe volkanizması

ÖZBULUT, Esen; URAL, Melek; Kürüm, Sevcan

Polijenetik bir volkanizma ve petrografik-jeokimyasal özellikleri: Harput (Elazığ) Karataş tepe volkanizması

Sevcan KÜRÜM, (Fırat Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Elazığ, Türkiye)

Esen ÖZBULUT, (Fırat Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Elazığ, Türkiye)

Melek URAL (Fırat Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Elazığ, Türkiye)

Geosound

22 0

Yıl: 2007 Cilt: 0 Sayı: 50-51 Sayfa Aralığı: 47 - 64 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Polijenetik bir volkanizma ve petrografik-jeokimyasal özellikleri: Harput (Elazığ) Karataş tepe volkanizması

Öz:

Elazığ ve çevresinde geniş yaydım sunan Üst Miyosen-Pliyosen yaşlı volkanitler, Harput çevresinde daha çok piroklastik kay aç özelliğindedir. Şiddetli bir patlamaya sahip volkanizmanın ilk ürünlerine işaret eden bu piroklastikler, kahverengimsi kırmızı, koyu gri, siyah renkli olup, üst seviyelere doğru gidildikçe yoğun oksitlenme gösterirler. Bu seviyelerde sıklıkla gözlenen devamlı olmayan merceğimsi yapı şekillerinde gelişen blok ve/veya lavlarla birlikte, yuvarlaklaşmış ve değişik boyutlu tekil blokların bulunması ve bu blokların soğumaya bağlı olarak soğan kabuğu yapısı göstermeleri, volkanik aktivite sırasında malzemenin olasılıkla gölsel ortamda çökelmiş olabileceğine işaret etmektedir. Piroklastiklerin çok geniş yayılımlı olmaları, topografik şekilleri, istif içerisinde yer yer lav akıntılarıyla birlikte, toplanma-yapışma yapıları ve soğan kabuğu yapısı gösteren bombaların bulunması, volkanizmanın esas olarak stromboli ve eşlik eden vulkano? tipte patlamayla oluşmuş, polijenetik bir volkanizma şeklinde geliştiğinin göstergesi olarak kabul edilmektedir. Piroklastiklerin üstünde, kalınlıkları değişken olmakla birlikte, genellikle ince seviyeler halinde lav akıntıları bulunmaktadır. Bu lavlardan yapılan tüm kayaç kimyasal analiz sonuçları, bu kayaçların kabuksal kirlenmeye uğramış bir magmatik aktivite sonucunda oluşmuş alkali bazalt bileşiminde kayaçlar olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelime:

Konular: Jeoloji

A polygenic volcanism and petrographic-geochemical characteristics: The Harput (Elazığ) Karataş hill volcanism

Öz:

Upper Miocene-Pliocene volcanics widely exposing around Elazığ are represented by pyroclastic rocks in the vicinity of Harput. These pyroclastics that represent the first products of explosive volcanism are brownish red, dark gray, black colored and display intense oxidation to the upper levels. The presence of block and/or lavas developing as non-continuous lenticular forms and individual rounded blocks in various sizes, which display onion-shape structure depending due to cooling indicate that the volcanic materials were probably deposited in a lacustrine environment. The wide distribution and topographic features of pyroclastics as well as the presence of accretionary structures, lava flows and onion crust structure may imply that volcanism was mainly of strombolian and vulcanian type, which developed in a polygenetic character.Pyroclastics are overlain by thin levels of lava flows. Results of whole rock analyses conducted on lavas indicate that they are alkali basalt type rocks that were affected from the crustal contamination.

Anahtar Kelime:

Konular: Jeoloji

Belge Türü: Makale Makale Türü: Diğer Erişim Türü: Bibliyografik

Akgül, B., 1993, Piran Köyü (Keban) çevresindeki magmatik kayaçların petrografik ve petrolojik incelenmesi, Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 128s.
Akgül, B., Kürüm, S. ve Erdem, E., 2001. Elazığ volkanitlerinin petrografik ve jeokimyasal özellikleri, Yerbilimleri/ Geosound. 39, 69-83.
Aydar, E., 2001. Fiziksel ve dinamik volkanizma, Magmatik Petrojenez (ed:Boztuğ, D* ve Otlu, N.) 220-244.
Baykendi, O., 1998. Tadım, Dedeyolu, Badempınarı (Elazığ) köyleri çevresinin jeolojisi ve magmatik kayaçların petrografik özelliklen. Fırat Üniv. Jeoloji Mühendisliği Eğitiminin 20. Yılı Sempozyumu Bild., 345-355.
Beyarslan, M., 2000. S erince-Harput (Elazığ) çevresindeki granitik kayaçlar ve kökeni, Yerbilimleri/Geosound. 37, 105-117.
Bingöl, A. F., 1984, Geology of the Elazığ area in the Eastern Taurus region. Proceedings of the Intern. Symp. on the Geol. of the Taurus Belt, 209-217.
Ercan, T. ve Asutay, H.J., 1993, Malatya-Elazığ-Tunceli-Bingöl-Diyarbakır dolaylarındaki Neojen-Kuvaterner yaşlı volkanitlerin petrolojisi. Suat Erk Semp. Ankara Üniv. Fen Fak. Jeoloji Müh. Böl.291-303.
Fisher, R.V. and Schmincke H.U.,1984. Pyroclastic rocks. Springer--Verlag. New York. 472pp.
Harker, A., 1909. The natural history of igneous rocks. Methuen, London. Irvine, T. N. and Baragar, W.R.A., 1971. A guide to the chemical classification of common volcanic rocks. Can. Jour. Earth Sciences 8:523-548.
İnceöz, M., 1994. Harput (Elazığ) yakın kuzeyi ve doğusunun jeolojik özellikleri. Doktora tezi, Fırat Üniv. Fen Bil. Enst., 112s.
Kürüm, S. ve Taşkın, AH., 2000. Elazığ yakın kuzeyindeki magmatitlerin petrografik ve jeokimyasal özellikleri. Yerbilimleri/Geosound. 36, 53-64.
McDonough, W.F. and Frey, F.A., 1989. Rare earth elements in upper mantle rocks. In:Lipin BR and McKay GA (eds), Geochemistry and Mineralogy of Rare Earth Elements.
Reviews in Mineralogy 21, Mineralogical Society of America, Washington DC,. 99-145.
Naz, H., 1979, Elazığ-Palu dolayının jeolojisi. TPAO. Rapor No: 1360. (yayınlanmamış).
Turan, M., Aksoy, E., ve Bingöl, A.F., 1993, Doğu Torosların jeodinamik evrimininin Elazığ civarındaki özellikleri. Hacettepe Üniv. Yer Bil. 25. YılSemp.
Rollinson, H.R., 1993. Using geochemical data: Evoluation, presentation, interpretation. Longman Scientific and Technical, John Willey and Sons, 352p.
Sun, S.S., 1982, Chemical composition and origin of the earth's primitive mantle. Geochem. Cosmochem. Acta, 46,179-192.
Wilson, M., 1989. Igneous Petrogenesis. Unwin Hyman, London. 466pp.
Winchester, J.A. and Floyd, P.A., 1977. Geochemical discrimination of different Magma series and their differentiation products using immobile elements. Chemical Geology, 20, 325-343.

APA	Kürüm S, ÖZBULUT E, URAL M (2007). Polijenetik bir volkanizma ve petrografik-jeokimyasal özellikleri: Harput (Elazığ) Karataş tepe volkanizması. , 47 - 64.
Chicago	Kürüm Sevcan,ÖZBULUT Esen,URAL Melek Polijenetik bir volkanizma ve petrografik-jeokimyasal özellikleri: Harput (Elazığ) Karataş tepe volkanizması. (2007): 47 - 64.
MLA	Kürüm Sevcan,ÖZBULUT Esen,URAL Melek Polijenetik bir volkanizma ve petrografik-jeokimyasal özellikleri: Harput (Elazığ) Karataş tepe volkanizması. , 2007, ss.47 - 64.
AMA	Kürüm S,ÖZBULUT E,URAL M Polijenetik bir volkanizma ve petrografik-jeokimyasal özellikleri: Harput (Elazığ) Karataş tepe volkanizması. . 2007; 47 - 64.
Vancouver	Kürüm S,ÖZBULUT E,URAL M Polijenetik bir volkanizma ve petrografik-jeokimyasal özellikleri: Harput (Elazığ) Karataş tepe volkanizması. . 2007; 47 - 64.
IEEE	Kürüm S,ÖZBULUT E,URAL M "Polijenetik bir volkanizma ve petrografik-jeokimyasal özellikleri: Harput (Elazığ) Karataş tepe volkanizması." , ss.47 - 64, 2007.
ISNAD	Kürüm, Sevcan vd. "Polijenetik bir volkanizma ve petrografik-jeokimyasal özellikleri: Harput (Elazığ) Karataş tepe volkanizması". (2007), 47-64.

APA	Kürüm S, ÖZBULUT E, URAL M (2007). Polijenetik bir volkanizma ve petrografik-jeokimyasal özellikleri: Harput (Elazığ) Karataş tepe volkanizması. Geosound, 0(50-51), 47 - 64.
Chicago	Kürüm Sevcan,ÖZBULUT Esen,URAL Melek Polijenetik bir volkanizma ve petrografik-jeokimyasal özellikleri: Harput (Elazığ) Karataş tepe volkanizması. Geosound 0, no.50-51 (2007): 47 - 64.
MLA	Kürüm Sevcan,ÖZBULUT Esen,URAL Melek Polijenetik bir volkanizma ve petrografik-jeokimyasal özellikleri: Harput (Elazığ) Karataş tepe volkanizması. Geosound, vol.0, no.50-51, 2007, ss.47 - 64.
AMA	Kürüm S,ÖZBULUT E,URAL M Polijenetik bir volkanizma ve petrografik-jeokimyasal özellikleri: Harput (Elazığ) Karataş tepe volkanizması. Geosound. 2007; 0(50-51): 47 - 64.
Vancouver	Kürüm S,ÖZBULUT E,URAL M Polijenetik bir volkanizma ve petrografik-jeokimyasal özellikleri: Harput (Elazığ) Karataş tepe volkanizması. Geosound. 2007; 0(50-51): 47 - 64.
IEEE	Kürüm S,ÖZBULUT E,URAL M "Polijenetik bir volkanizma ve petrografik-jeokimyasal özellikleri: Harput (Elazığ) Karataş tepe volkanizması." Geosound, 0, ss.47 - 64, 2007.
ISNAD	Kürüm, Sevcan vd. "Polijenetik bir volkanizma ve petrografik-jeokimyasal özellikleri: Harput (Elazığ) Karataş tepe volkanizması". Geosound 50-51 (2007), 47-64.