12 2

Proje Grubu: MAG Sayfa Sayısı: 151 Proje No: 116M692 Proje Bitiş Tarihi: 01.03.2019 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 11-03-2020

Sayısal Görüntü İşlemeyle Jeoteknik Karot Loglama

Öz:
Elmaslı sondajla elde edilen karotlar kaya kütlesini sınıflandırmak amacıyla jeoteknik olarak loglanır. Maden endüstrisinde yaygın olarak kullanılan RMR, Q ve GSI olmak üzere üç farklı kaya kütlesi sınıflandırma sistemi vardır. Bu sistemler her ne kadar birbirinden farklı olsalar da, sınıflandırma yapabilmek için benzer verilerin toplanmasına ihtiyaç duyarlar. Veriler sondaj karotlarının kayaç dayanımı, süreksizlik aralıkları ve durumları, yer altı suyu durumu ve gerilme durumu incelenerek elde edilir. Elde edilen veriler tahkimat gereksinimleri ya da elastik malzeme özelliklerinin tahminini sağlayan kaya kütlesini puanlandırmak amacıyla kullanılır. Jeoteknik karot loglama, arazide karotlardaki süreksizlikleri inceleyip ölçerek ilgili kaya kütlesi sınıflandırma sistemleri tarafından ihtiyaç duyulan verileri elde etmek amacıyla manuel olarak yapılan uzun süren yorucu bir işlemdir. El ile yapılan bu işlem ölçeklenebilir değildir. Bu çalışma, kaya kütlesi sınıflandırma sistemleri tarafından ihtiyaç duyulan RQD, eklem pürüzlülük katsayısı ve eklemler arası mesafe değerlerinin görüntü analizi yöntemleri kullanılarak otomatik olarak belirlenmesini ve sonuç olarak RMR, Q ve GSI puanlarının hesaplanması kapsamaktadır. RQD değeri, karot sandığının fotoğrafının üç farklı açıdan farklı ışık kaynakları altında çekilerek, oluşan gölgelerin analiz edilmesi ile karotların segmentasyonu yapıldıktan sonra, karotların silindirik yüzeylerinin ve eklem yüzeylerinin belirlenmesi ve bu bilgiler kullanılarak eksen uzunluğunun hesaplanması yöntemiyle belirlenmiştir. Burada elde edilen bilgiler yardımıyla eklemler arasındaki mesafe de ölçülmüştür. Eklem yüzeylerinin pürüzlülük katsayıları stereofotogrametri yöntemi kullanılarak ölçülmüştür. Bu işlem için bir kamerayı kamera kaydırıcı üzerinde otomatik olarak milimetrik hassasiyette kaydıran ve otomatik olarak fotoğraf çekilmesini sağlayan bir sistem hazırlanmıştır. Bu sistem kullanılarak yan yana yerleştirilmiş birçok karotun stereofotogrametri analizine uygun fotoğrafları çekilmiştir. Oluşturulan bu sistemler kullanılarak RQD ve eklemler arası mesafe değerleri maksimum %5 hata payı ile, eklem pürüzlülük katsayısı ise 1,98 kök ortalama kare hatası ile bulunmuştur. Çalışmanın sonucunda, fotoğraflardan RMR, Q ve GSI değerlerini hesaplayan bir masaüstü yazılımı hazırlanmıştır.
Anahtar Kelime: jeoteknik loglama stereofotogrametri görüntü analizi Q GSI RMR

Konular: Maden İşletme ve Cevher Hazırlama Jeokimya ve Jeofizik
Erişim Türü: Erişime Açık
  • Barton, N., & Choubey, V. (1977). The shear strength of rock joints in theory and practice. Rock mechanics, 10(1-2), 1-54.
  • 1- Estimation of RQD by digital image analysis using a shadow-based method (Makale - İndeksli Makale), 2- Core Segmentation and Fracture Path Detection using Shadows (Bildiri - Uluslararası Bildiri - Sözlü Sunum), 3- DETERMINATION OF RQD BY DIGITAL IMAGE ANALYSIS (Tez (Araştırmacı Yetiştirilmesi) - Yüksek Lisans Tezi),
  • Barton, N., Lien, R., & Lunde, J. (1974). Engineering classification of rock masses for the design of tunnel support. Rock mechanics, 6(4), 189-236.
  • Bieniawski, Z. T. (1973). Engineering classification of jointed rock masses. Civil Engineer in South Africa, 15(12).
  • Bieniawski, Z. T. (1976). Rock mass classification in rock engineering. Exploration for rock engineering, proc. of the symp., (ed. Z.T. Bieniawski) 1, 97-106. Cape Town, Balkema.
  • Bieniawski, Z. T. (1989). Engineering rock mass classifications: a complete manual for engineers and geologists in mining, civil, and petroleum engineering. John Wiley & Sons.
  • Bondy, J. A., & Murty, U. S. R. (1976). Graph Theory with Applications. New York, NY, USA: Elsevier Science Publishing Co., Inc.
  • Brown, E. T. (1981). Rock characterization, testing & monitoring: ISRM suggested methods.
  • Canny, J. (1986). A computational approach to edge detection. IEEE Transactions on pattern analysis and machine intelligence, (6), 679-698.
  • Cormen, T. H., Leiserson, C. E., Rivest, R. L., & Clifford, S. (2009). Introduction to Algorithms (Third Edition). Cambridge, Massachusetts, USA: The MIT Press.
  • Deere, D. U., & Deere, D. W. (1989). Rock Quality Designation (RQD) After Twenty Years. Springfield: U.S. Department of Commerce.
  • Deere, D.U., Hendron, A.J., Patton, F.D., Cording, E.J. 1967. “Design of surface and near surface construction in rock”, Failure and breakage of rock, proc. 8th U.S. symp. rock mech., C. Fairhurst, 237-302.
  • Dijkstra, E. W. (1959). A note on two problems in connexion with graphs. Numerische mathematik, 1(1), 269-271.
  • Hoek, E.; Kaiser, P.K. & Bawden, W.F. 1995: Support underground excavations in hard rock. Balkema.
  • Hough, P. V. C. (1962). Method and means for recognizing complex patterns (No. US 3069654).
  • ISRM (1978). The ISRM Commission on Standardization of Laboratory and Field Tests. Int. J. Rock Mech. Min. Sci. & Geomech. Abst. Vol. 15. Pp. 319-368. Pergamon Press Ltd. İlsever, M., & Unsalan, C. (2012). Two-dimensional change detection methods: Remote sensing applications. Springer Science & Business Media.
  • Kim, D. H., Poropat, G. V., Gratchev, I., & Balasubramaniam, A. (2015). Improvement of photogrammetric JRC data distributions based on parabolic error models. International Journal of Rock Mechanics and Mining Sciences, 80, 19-30.
  • Lemy, F., Hadjigeorgiou, J., Côté, P., & Maldague, X. (2001). Image analysis of drill core. Mining Technology, 110(3), 172-177.
  • Linder, W. (2009). Digital photogrammetry. Berlin: Springer.
  • Marinos, P., & Hoek, E. (2000). GSI: a geologically friendly tool for rock mass strength estimation. In ISRM International Symposium. International Society for Rock Mechanics. Myers, N. O. (1962). Characterization of surface roughness. Wear, 5(3), 182-189.
  • Olson, L., Samson, C., & McKinnon, S. D. (2015). 3-D laser imaging of drill core for fracture detection and Rock Quality Designation. International Journal of Rock Mechanics and Mining Sciences, 73, 156-164.
  • Pololu (2019). Minimal wiring diagram for connecting a microcontroller to an A4988 stepper motor driver carrier (full-step mode) [png]. Retrieved from https://www.pololu.com/product/1182
APA Ozturk H (2019). Sayısal Görüntü İşlemeyle Jeoteknik Karot Loglama. , 1 - 151.
Chicago Ozturk Hasan Sayısal Görüntü İşlemeyle Jeoteknik Karot Loglama. (2019): 1 - 151.
MLA Ozturk Hasan Sayısal Görüntü İşlemeyle Jeoteknik Karot Loglama. , 2019, ss.1 - 151.
AMA Ozturk H Sayısal Görüntü İşlemeyle Jeoteknik Karot Loglama. . 2019; 1 - 151.
Vancouver Ozturk H Sayısal Görüntü İşlemeyle Jeoteknik Karot Loglama. . 2019; 1 - 151.
IEEE Ozturk H "Sayısal Görüntü İşlemeyle Jeoteknik Karot Loglama." , ss.1 - 151, 2019.
ISNAD Ozturk, Hasan. "Sayısal Görüntü İşlemeyle Jeoteknik Karot Loglama". (2019), 1-151.
APA Ozturk H (2019). Sayısal Görüntü İşlemeyle Jeoteknik Karot Loglama. , 1 - 151.
Chicago Ozturk Hasan Sayısal Görüntü İşlemeyle Jeoteknik Karot Loglama. (2019): 1 - 151.
MLA Ozturk Hasan Sayısal Görüntü İşlemeyle Jeoteknik Karot Loglama. , 2019, ss.1 - 151.
AMA Ozturk H Sayısal Görüntü İşlemeyle Jeoteknik Karot Loglama. . 2019; 1 - 151.
Vancouver Ozturk H Sayısal Görüntü İşlemeyle Jeoteknik Karot Loglama. . 2019; 1 - 151.
IEEE Ozturk H "Sayısal Görüntü İşlemeyle Jeoteknik Karot Loglama." , ss.1 - 151, 2019.
ISNAD Ozturk, Hasan. "Sayısal Görüntü İşlemeyle Jeoteknik Karot Loglama". (2019), 1-151.