İzmir Körfezi' ndeki kalıcı ve toksik organik kimyasal madde kirliliğinin biyoteknolojik yöntemlerle belirlenmesi ve izlenmesi
Proje Grubu: YDABÇAG Sayfa Sayısı: 1 Proje No: 102Y044 Proje Bitiş Tarihi: 15.08.2004 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
İzmir Körfezi' ndeki kalıcı ve toksik organik kimyasal madde kirliliğinin biyoteknolojik yöntemlerle belirlenmesi ve izlenmesi
Öz: İzmir Körfezi 1960' lı yıllardan bu yana endüstriyel atıkların, şehir ve zirai bölgelerden dökülen atık suların, gemilerden yayılan petrol atıklarının ve nehirlerin kirli sularının taşıdığı ağır metaller ve kalıcı organik kirleticileride (POPs) içeren organik kimyasallarla ciddi boyutlarda kirlenmiştir. Kalıcı organik kirleticilerden olan PAH, PCB dibenzodioksinler ve dibenzodifuranlar besin zinciri ile konsantre olarak balıklara geçmekte, balıklarda birikmekte ve balıkları yiyen insanlar kirleticilere oldukça yüksek bir değerde maruz kalmaktadır. Bu kimyasallar balık karaciğerinde spesifik olarak sitokrom P4501A (CYP1A) izozimini indukler ki bu enzim PAH/PCB tipindeki prekarsinojen maddeleri toksik ve karsinojenik metabolitlerine dönüştürür. Balıklarda kirliliğe bağlı CYP1A protein miktarı ve ona bağımlı 7-etoksirezorufin O-deetilaz aktivilerindeki artış PAH/PCB ve dioksin tipindeki kirleticilerin varlğının belirlenmesinde en sensitif biyomarker olarak kullanılmaktadır. Bu yöntem ile hem adı geçen kirleticiye maruz kalınıp kalınmadığı hem de bu maruziyet sonucunda oluşabilecek toksik ve karsinojenik etki ölçülebilmektedir. İzmir Körfez'inde yürüttüğümüz bu çalışmamızda CYP1A protein miktarı ve EROD aktivitelerindeki artış faklı balık türlerinde saptanarak körfezdeki PAH/PCB ve dioksin tipindeki kalıcı organik kirliliğin boyutları tespit edilmiş ve körfezde yaşıyan balık türlerinin bu tip karsinojenik maddelere ne derecede maruz kaldıkları ortaya konmuştur. CYP1A protein düzeyi Western blot tekniği ile daha önce labaratuvarımızda saf kefal P4501A enzimine karşı üretilmiş poliklonal antikor (Arınç and Şen, Marine Environmental Research.; 48, 147, 1999) kullanılarak tayin edildi. Çalışmamızda yüzey (pelajik), dip (sediment/bentik) ve yüzey-dip (bentopelajik) balık türlerini temsil eden üc farklı balık türü kullanıldı bunlar sırası ile kefal (Uza saliens), dil (Solea vulgaris) ve isparoz (Diplodus annularisydur. İç Körfez'de endüstriyel faaliyetlerin ve şehirleşmenin en yoğun olduğu üç bölgeden -Liman, Üçkuyular ve Pasaport- yakalanan kefallerde oldukça yüksek CYP1A protein miktarı ve EROD aktivitesi saptandı. Enzim aktiviteleri Dış Körfez'deki referans bölgesiyle karşılaştırıldığında sırası ile 104,80 ve 73 kat fazla bulundu. Dış Körfez' de bulunan Hekim adasından yakalanan kefallerde gözlenen yüksek EROD aktivitesi (referans bölgesiyle kıyaslandığında 43 kez fazla) bu bölgede PAH/PCB tipi kimyasaların yoğun olarak bulunduğunu göstermektedir. Bu kirliliğin 1976-1990 yılları arasında İzmir İç Körfezi' nin en kirli sedimanlarınm Hekim adasına dökülmesi sonucu oluştuğu düşünülmektedir. Körfez boyunca beş farklı bölgeden yakalanan İzmir Körfezi 1960' lı yıllardan bu yana endüstriyel atıkların, şehir ve zirai bölgelerden dökülen atık suların, gemilerden yayılan petrol atıklarının ve nehirlerin kirli sularının taşıdığı ağır metaller ve kalıcı organik kirleticileride (POPs) içeren organik kimyasallarla ciddi boyutlarda kirlenmiştir. Kalıcı organik kirleticilerden olan PAH, PCB dibenzodioksinler ve dibenzodifuranlar besin zinciri ile konsantre olarak balıklara geçmekte, balıklarda birikmekte ve balıkları yiyen insanlar kirleticilere oldukça yüksek bir değerde maruz kalmaktadır. Bu kimyasallar balık karaciğerinde spesifik olarak sitokrom P4501A (CYP1A) izozimini indukler ki bu enzim PAH/PCB tipindeki prekarsinojen maddeleri toksik ve karsinojenik metabolitlerine dönüştürür. Balıklarda kirliliğe bağlı CYP1A protein miktarı ve ona bağımlı 7-etoksirezorufin O-deetilaz aktivilerindeki artış PAH/PCB ve dioksin tipindeki kirleticilerin varlğının belirlenmesinde en sensitif biyomarker olarak kullanılmaktadır. Bu yöntem ile hem adı geçen kirleticiye maruz kalınıp kalınmadığı hem de bu maruziyet sonucunda oluşabilecek toksik ve karsinojenik etki ölçülebilmektedir. İzmir Körfez'inde yürüttüğümüz bu çalışmamızda CYP1A protein miktarı ve EROD aktivitelerindeki artış faklı balık türlerinde saptanarak körfezdeki PAH/PCB ve dioksin tipindeki kalıcı organik kirliliğin boyutları tespit edilmiş ve körfezde yaşıyan balık türlerinin bu tip karsinojenik maddelere ne derecede maruz kaldıkları ortaya konmuştur. CYP1A protein düzeyi Western blot tekniği ile daha önce labaratuvarımızda saf kefal P4501A enzimine karşı üretilmiş poliklonal antikor (Arınç and Şen, Marine Environmental Research.; 48, 147, 1999) kullanılarak tayin edildi. Çalışmamızda yüzey (pelajik), dip (sediment/bentik) ve yüzey-dip (bentopelajik) balık türlerini temsil eden üc farklı balık türü kullanıldı bunlar sırası ile kefal (Uza saliens), dil (Solea vulgaris) ve isparoz (Diplodus annularisydur. İç Körfez'de endüstriyel faaliyetlerin ve şehirleşmenin en yoğun olduğu üç bölgeden -Liman, Üçkuyular ve Pasaport- yakalanan kefallerde oldukça yüksek CYP1A protein miktarı ve EROD aktivitesi saptandı. Enzim aktiviteleri Dış Körfez'deki referans bölgesiyle karşılaştırıldığında sırası ile 104,80 ve 73 kat fazla bulundu. Dış Körfez' de bulunan Hekim adasından yakalanan kefallerde gö
Anahtar Kelime: Konular:
İzmir Körfezi' ndeki kalıcı ve toksik organik kimyasal madde kirliliğinin biyoteknolojik yöntemlerle belirlenmesi ve izlenmesi
Öz: Since 1960s, industrial waste waters, urban and agricultural run-off discharges from ships, and waters of rivers have contaminated the İzmir Bay by heavy metals and organic chemicals including persistent organic chemicals (POPs). Among the POPs, PAHs, PCBs, dibenzodioxins and dibenzodifurans are bioaccumulated in fısh through the food chain and can be consumed by humans in this bioconcentrated form. in fish liver, they specifically induce cytochrome P4501A (CYP1A) that oxidatively metabolize these compound to carcinogenic metabolites. Induction of hepatic CYP1A and its associated monooxygenase activity: 7-ethoxyresorufin O-deethylase (EROD) in fish by PAH, PCB and dioxins are used as biomarkers which measure both exposure and resulting toxic and carcinogenic effects of these xenobiotics. in this study, fısh liver CYP1A protein levels and EROD activity were used as biomarker for the determination of exposure to PAH/PCB and dioxin type carcinogenic pollutants along the İzmir Bay, on the Aegean Sea Coast, Turkey after the Great Canal Project. CYP1A protein levels were determined by Western blot analysis using a polyclonal antibody produced in our laboratory against purified leaping mullet liver cytochrome P4501A (Arınç and Şen, Marine Environmental Research.; 48, 147, 1999). Three different fısh species were used throughout this study, namely leaping mullet (Lîza saliens), annular seabream (Diplodus annularis) and common sole (Solea vulgaris) which were representatives of pelagic, benthopelagic and benthic fısh, respectively. Leaping mullet sampled from three highly urbanized and industrial sites of the Inner Bay - Liman, Üçkuyular and Pasaport- exhibited signifıcantly induced CYP1A protein levels and highly elevated EROD activities which were 104, 80 and 73 times higher than counterparts sampled from reference sites located at Outer Bay. Leaping mullet caught from Hekim Island had also significantly high EROD activity (47 times than that of reference site) probably as a result of continuos dumping of sediments excavated from the most polluted innermost İzmir Bay between 1976 and 1990. Hepatic CYP1A protein levels and EROD activities of annular seabream caught along the pollutant gradient at fıve sites in the Bay exhibited pollution related induction-an inverse relationship was found between the EROD activities in annular seabream and the distance between the catch sites and the innermost part of the Bay. in addition hepatic CYP1A protein levels and EROD activities of benthic fish, common sole sampled from six different sites indicates that sediment of the Inner Bay and some areas along the Outer Bay like mouth of Gediz River, discharges from vvhich is one of the major anthrophogenic input into the Outer Bay- were contaminated with CYP1A inducing chemicals. İzmir Great Canal Project has been active since 2000 to prevent the direct discharges of domestic and industrial waste water into the Bay. in this project, the biomonitoring studies conducted in 2002 and 2003 follovving the operation of Canal Project. Highly elevated CYP1A protein levels and EROD activities of fish from the Inner Bay indicated that the concentration of these chemicals in the Bay are as high as before the Great Canal Project. Greater CYP1A induction in the fish species living in that regions result in the formation of high levels of activated carcinogens in the liver of the fish that can bind to DNA and form DNA adducts and fınally cause to mutagenesis and carcinogenesis. This pose high risk for the health status of the resident fish species as well as for the fish consumption vvhich may result in toxic effect and even carcinogenecity in humans. in this vvork, besides the biomonitoring studies, biocatalytic properties of annular seabream liver microsomal cytochrome P450 dependent mixed function oxidases (MFO) vvere determined according to their ability to catalyze O-demethylation of methoxyresorufın (MROD), N-demethylation of ethylmorphine and benzphetamine and aniline 4-hydroxylation. To our knovvledge, this has been the first study in vvhich these MFO enzymes are characterized in annular seabream in the world.
Anahtar Kelime: Konular:
Erişim Türü: Erişime Açık
| APA | Arınç E, BOYUNEĞMEZ T, BOZCAARMUTLU A, CİHANGİR B (2004). İzmir Körfezi' ndeki kalıcı ve toksik organik kimyasal madde kirliliğinin biyoteknolojik yöntemlerle belirlenmesi ve izlenmesi. , 1 - 1. |
| Chicago | Arınç Emel,BOYUNEĞMEZ Tuğba,BOZCAARMUTLU AZRA,CİHANGİR Bülent İzmir Körfezi' ndeki kalıcı ve toksik organik kimyasal madde kirliliğinin biyoteknolojik yöntemlerle belirlenmesi ve izlenmesi. (2004): 1 - 1. |
| MLA | Arınç Emel,BOYUNEĞMEZ Tuğba,BOZCAARMUTLU AZRA,CİHANGİR Bülent İzmir Körfezi' ndeki kalıcı ve toksik organik kimyasal madde kirliliğinin biyoteknolojik yöntemlerle belirlenmesi ve izlenmesi. , 2004, ss.1 - 1. |
| AMA | Arınç E,BOYUNEĞMEZ T,BOZCAARMUTLU A,CİHANGİR B İzmir Körfezi' ndeki kalıcı ve toksik organik kimyasal madde kirliliğinin biyoteknolojik yöntemlerle belirlenmesi ve izlenmesi. . 2004; 1 - 1. |
| Vancouver | Arınç E,BOYUNEĞMEZ T,BOZCAARMUTLU A,CİHANGİR B İzmir Körfezi' ndeki kalıcı ve toksik organik kimyasal madde kirliliğinin biyoteknolojik yöntemlerle belirlenmesi ve izlenmesi. . 2004; 1 - 1. |
| IEEE | Arınç E,BOYUNEĞMEZ T,BOZCAARMUTLU A,CİHANGİR B "İzmir Körfezi' ndeki kalıcı ve toksik organik kimyasal madde kirliliğinin biyoteknolojik yöntemlerle belirlenmesi ve izlenmesi." , ss.1 - 1, 2004. |
| ISNAD | Arınç, Emel vd. "İzmir Körfezi' ndeki kalıcı ve toksik organik kimyasal madde kirliliğinin biyoteknolojik yöntemlerle belirlenmesi ve izlenmesi". (2004), 1-1. |
| APA | Arınç E, BOYUNEĞMEZ T, BOZCAARMUTLU A, CİHANGİR B (2004). İzmir Körfezi' ndeki kalıcı ve toksik organik kimyasal madde kirliliğinin biyoteknolojik yöntemlerle belirlenmesi ve izlenmesi. , 1 - 1. |
| Chicago | Arınç Emel,BOYUNEĞMEZ Tuğba,BOZCAARMUTLU AZRA,CİHANGİR Bülent İzmir Körfezi' ndeki kalıcı ve toksik organik kimyasal madde kirliliğinin biyoteknolojik yöntemlerle belirlenmesi ve izlenmesi. (2004): 1 - 1. |
| MLA | Arınç Emel,BOYUNEĞMEZ Tuğba,BOZCAARMUTLU AZRA,CİHANGİR Bülent İzmir Körfezi' ndeki kalıcı ve toksik organik kimyasal madde kirliliğinin biyoteknolojik yöntemlerle belirlenmesi ve izlenmesi. , 2004, ss.1 - 1. |
| AMA | Arınç E,BOYUNEĞMEZ T,BOZCAARMUTLU A,CİHANGİR B İzmir Körfezi' ndeki kalıcı ve toksik organik kimyasal madde kirliliğinin biyoteknolojik yöntemlerle belirlenmesi ve izlenmesi. . 2004; 1 - 1. |
| Vancouver | Arınç E,BOYUNEĞMEZ T,BOZCAARMUTLU A,CİHANGİR B İzmir Körfezi' ndeki kalıcı ve toksik organik kimyasal madde kirliliğinin biyoteknolojik yöntemlerle belirlenmesi ve izlenmesi. . 2004; 1 - 1. |
| IEEE | Arınç E,BOYUNEĞMEZ T,BOZCAARMUTLU A,CİHANGİR B "İzmir Körfezi' ndeki kalıcı ve toksik organik kimyasal madde kirliliğinin biyoteknolojik yöntemlerle belirlenmesi ve izlenmesi." , ss.1 - 1, 2004. |
| ISNAD | Arınç, Emel vd. "İzmir Körfezi' ndeki kalıcı ve toksik organik kimyasal madde kirliliğinin biyoteknolojik yöntemlerle belirlenmesi ve izlenmesi". (2004), 1-1. |
