• ÖZ

Dört Kapı kavramı, Aleviliğin temel eğitim müfredatında merkezi bir öneme sahiptir. İnsanı en ham halinden alıp insan-ı kâmil haline getiren bu eğitim programı, dört ana basamaktan oluşur. Bu ana basamaklar Şeriat, Tarikat, Marifet ve Hakikat adlarını taşır. Dört Kapı kavramı şimdiye kadar çok sayıda çalışmaya konu olmuştur. Doğrudan ve dolaylı şekilde bu eğitim programını araştırma konusu edinen çalışmaların çoğu, konunun sadece belirli yönüne ışık tutmuştur. Bu kavramın bir bütün halinde kaynaklarına eğilen çalışmalar oldukça kısıtlıdır. Bu çalışma, Dört Kapı kavramının ana yapısına eğilmekte ve bu yapının kaynaklarını incelemektedir. Çalışmada kullanılan ana kaynaklar Kur’an-ı Kerim ile Hazreti Muhammed’in ve On İki İmam’ın buyruklarını içeren hadis kitaplarıdır. Ayrıca Alevilikte Dört Kapı kavramını anlatan iç metinlere de başvurulmuştur. Bu yazının temel tezi, Alevilikteki Dört Kapı kavramının İslami dayanaklarla inşa edildiğidir. Dört Kapı kavramının, Kur’an-ı Kerim ile Hz. Muhammed ve On İki İmam’ın buyrukları referans alınarak yapılandırıldığıdır. Bu çalışmada Dört Kapının Kur’an-ı Kerim ayetlerinde bir dayanağı olup olmadığı, varsa bunların doğrudan mı yoksa dolaylı olarak mı dayanak teşkil ettiği sorularına cevap aranmıştır. Hadis ve buyruk kitaplarında bu kavrama zemin hazırlayan metinler olup olmadığı araştırılmıştır. Çalışmada bütün bunlardan hareketle Dört Kapı kavramını Kur’an-ı Kerim’e, Hz Muhammed’in ve On İki İmam’ın buyruklarına dayandırılmasının mümkün olup olmadığı da ele alınmıştır.

• ÖZ

Aleviliğin eğitim müfredatının merkezinde yer alan Dört Kapı, bireysel olduğu kadar toplumsal eğitimin de mihenktaşıdır. İnsanı, olgun yani kâmil hâlegetirmeyi, toplumu ise rızalık temelindeinşa etmeyi hedefleyen bu eğitim programı, inancın içselleştirilmesi ve davranışa dönüştürülmesi için takip edilensüreci ifade eder.Bu çalışmada Aleviliğin yazılı kaynakları, yani buyruk adı altında toplananeserler, erkânnâmeler, velayetnâmeler,icazetnâmeler, şecereler ile Alevi ariflerine ait risaleler ve şiirler esas alınarakAlevilikteki Dört Kapı programı incelenmiştir. Programın kaynakları, temelözellikleri, ana çerçevesi, hangi mecazlarla ifade edildiği gibi birçok konuAleviliğin iç metinlere bakılarak karşılaştırılmış, benzer ve farklı yönleri ortaya konulmuştur.Makalede cevabı aranan sorular şunlardır: Aleviliğin yazılı kaynaklarındaDört Kapı kavramının kökeni nereyedayandırılmıştır? Dört Kapı programının temel özellikleri nelerdir? Dört Kapıkavramı hangi mecazlarla ifade edilmiştir? Dört Kapı kavramının ana hatlarınasıl çizilmiştir? Dört Kapı ile kişininhangi hedeflere ulaşması öngörülmüştür? Şeriat, Tarikat, Marifet ve Hakikat(Sırr-ı Hakikat) kapıları birbirindenbağımsız mı, yoksa birbirini takip eden süreçler şeklinde mi ele alınmıştır?Çalışmada Aleviliğin yazılı kaynaklarında Dört Kapı’nın dayanakları, temelözellikleri, mecazları, hedefleri ve anaçerçevesi hakkında birbirini tamamlayan genel bir uyum olduğu sonucunaulaşılmıştır.