• ÖZ

Küresel kentleşme ve nüfus artışı, gıda atık yönetimini zorlaştırmakta ve atıkların kontrolsüz bir şekilde birikmesine neden olmaktadır. Gıda üretim ve tedarik zinciri boyunca oluşan atıkların yüksek protein içeriklerinden dolayı doğru ve etkin bir şekilde kullanımının ve geri dönüşümünün sağlanması hem ülkemizde hem de tüm dünyada her geçen gün önem kazanmaktadır. Gıda endüstrisinde açığa çıkan yan ürünlerin değerlendirilmesi, yeni fonksiyonel ürünlerin geliştirilmesi ve endüstriyel boyutta daha büyük bir ekonomik getiri sağlaması açısından önemlidir. Bu doğrultuda proteince zengin bitkisel ve hayvansal atıklardan elde edilen biyoaktif peptitler ön plana çıkmaktadır. Biyoaktif peptitler fonksiyonel özellikler göstermeleri nedeniyle insan sağlığı açısından da büyük öneme sahiptir. Bu derleme kapsamında proteince zengin gıda atıklarından elde edilen biyoaktif peptitlerin fonksiyonel özellikleri ve insan gastrointestinal sisteminde sergiledikleri biyoyararlanım mekanizmaları üzerinde durulmuştur.

• ÖZ

Çilek karakteristik özellikleri ile tüm dünyada en çok tercih edilen meyveler arasında yer almaktadır. Taze çileğin morfolojik yapısı gereği hasat işleminden sonra soğukta depolama esnasında üründe kalite kayıpları gözlenmektedir. Bu nedenle, taze çileklerde yıkama işlemi özellikle mikrobiyal yükün azaltılması ve raf ömrünün artırılması adına önem arz etmektedir. Tüketici kaynaklı sağlık endişelerinden dolayı meyve ve sebzelerin endüstriyel yıkama işleminde kimyasal kullanımına alternatif olarak geliştirilen yöntemlere talep giderek artmaktadır. Ultrases yıkama, kimyasal yıkama işlemlerine kıyasla mikrobiyal yükün azaltılmasının yanında kalite özelliklerinin korunması açısından tercih edilmeye başlanan yenilikçi bir yöntem olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışma kapsamında hasat sonrasında taze çileklere ultrases (550 W/35 kHz) ve peroksiasetik asit (40 ppm) ile yıkama işlemleri uygulanmıştır. Yıkama işlemleri gerçekleştirilen çileklere soğukta depolama esnasında 14 gün boyunca pH, toplam asitlik, suda çözünür kuru madde (briks), C vitamini, toplam fenolik madde, antioksidan kapasite, toplam canlı mikroorganizma, küf ve maya sayısı analizleri uygulanmıştır. Ultrases yıkamanın, kavitasyon etkisi sayesinde çileklerde mikrobiyal yükün azaltılması ve biyoaktif özelliklerin korunumunda diğer yönteme kıyasla daha etkili olduğu belirlenmiştir.

• ÖZ

Susam kepeği endüstriyel bir atık olup günümüzde teknolojik olarak değerlendirilmemekte ya da sınırlı miktarda hayvan yemi olarak besicilere sunulmaktadır. Bu çalışmada, özellikle ülkemizde kavrulmuş susam, tahin ve tahin helvası işletmelerinde yoğun bir girdi olarak kullanılan susamın kuru ve ıslak hat adı verilen susam işleme hatlarından atık olarak açığa çıkan toplam üç farklı susam kepeklerinden protein ve antioksidan özellikli maddeleri geri kazandırma potansiyelleri incelenmiştir. Bu kapsamda, üç farklı noktadan çıkan kepek atıklarından (Kuru hat I, Kuru hat II ve Islak hat II) alkali yöntem ile protein özütlemesi yapılmış ve ayrıca susam kepeklerinden fenolik maddelerin özütlenmesinde %70’lik (v/v) aseton, etanol ve metanolün sulu çözeltilerinin etkileri incelenmiştir. Kuru hat susam kepeğinin ıslak hat kepekten daha düşük protein içeriğine sahip olduğu belirlenmiş; buna karşın kuru hat kepekten daha yüksek protein özütleme verimi elde edilmiştir. Kuru ve ıslak hat susam kepeklerine ait fenolik madde özütlerinin, alkali yöntem ile elde edilen protein özütlerinden daha yüksek toplam fenolik madde içeriğine ve antioksidan kapasite değerlerine (DPPH ve ABTS yöntemleri sonucu) sahip oldukları tespit edilmiştir. Susam kepeğinden fenolik maddelerin özütlenmesinde en etkili çözgenin %70’lik aseton çözeltisi olduğu belirlenmiş; etanol ve metanolün kullanıldığı özütlere ait sonuçlarda istatistiki olarak önemli farklılık bulunmamıştır.