• ÖZ

Mevlânâ Celaleddin Rûmî’nin (d. 604/1207 - ö. 672/1273) türbesi günümüze kadar farklı zamanlarda onarımlar geçirmiştir.2018 yılında başlayan son onarım sürecinde türbenin iç yüzeyini kaplayan kalemişleri üzerinde yapılan raspa çalışmalarındaen alt tabakaya ulaşılmaya çalışılmıştır. Bu titiz çalışmalar esnasında kubbeyi taşıyan filpâyelerin üst kısımlarında iki tanesigüney ayaklarda, dört tanesi kuzey ayaklarda olmak üzere altı adet devrinin üslubunu gösteren özgün resimler bulunmuştur.Yaklaşık beş yüz yıllık bir geçmişi olan bu resimler, Mevlânâ’nın düşüncesi ile benzerlik gösteren ve İşrakî felsefenin de önderikabul edilen Eflatun düşüncesinin izlerini taşımaktadır. Bilginin aydınlanma yoluyla ve manevi tecrübenin birleşimiyle ortayaçıkması anlamında olan İşrakî felsefe aynı zamanda kişinin ilahi nurla aydınlanarak kemale ermesi manasına gelmektedir.İşrakî anlayışa sahip sanatkâr veya sanatkârlarca tasarlandığını düşündüğümüz resimlerde mistik düşünce sembolleriustaca kurgulanmıştır. Tasvirlerde kullanılan ağaç figürleri veya mimari yapılarda görülen kandil ve perde gibi eşyalaraait resimler bu kanaatimizi desteklemektedir. Figürlerin yanı sıra resimlerde kullanılan renklerin de psikolojik ve teolojiketkileri saptanarak bu makalede anlatılmak istenen İşrakî felsefe ile bu resimler arasındaki bağlantı kurulmaya çalışılmıştır.Resimlerin üzerinin yıllarca kapalı olmasından dolayı bugüne kadar ilim ve sanat erbabı tarafından herhangi bir yorum,değerlendirme yapılmadığı gibi üzerlerinin ne zaman ve niçin kapatıldığı konusu da meçhuldür. Gün yüzüne çıkartılan buresimler ilk defa bu çalışmada yorumlanmış, uzun uğraşılarla elde ettiğimiz bilgiler doğrultusunda öncelikle teknik açıdanardından da Eflatun, Sühreverdî, Mevlânâ denkleminde felsefi açıdan analiz edilmiştir.

• ÖZ

Geleneksel sanatlar içerisinde yer alan kalem işi sanatı mimari yapılarımızın iç mekân tezyini için her dönemde kullanılmıştır. Tezyinat tarihi içerisinde değerlen-dirdiğimizde sivil veya dini mimaride olsun hemen her yapıda, iç mekânların kubbe, tavan ve duvar yüzeyleri gibi alanların bezenmesinde tercih edilen yöntem olmuş-tur.Kalem işi sanatı mimaride uygulandıkları zeminin malzemelerine göre isimlendi-rilmiştir. Bunlar sıva üzeri, ahşap üzeri, deri ve bez üzeri, taş ve mermer üzeri kalem işi olarak bilinmektedir. Sözünü ettiğimiz bu tekniklere ait örnekleri sivil mimarinin yanında özellikle dini mimarimizin ana yapısı olan camilerde çok fazla görmek mümkündür.Günümüzde değişen şartlar ve gelişen inşa teknolojileri sayesinde, klasik cami mimarimizde de farklı boyutta örnekler ortaya çıkmaya başlamıştır. Yapı hacminde-ki fiziki değişiklikler, beraberinde sanatçıları iç mekân tezyinatında da değişim ara-yışlarına sevk etmiştir. Söz konusu çağın ve teknolojinin getirdiği imkânların tezyi-nat alanında kullanılmasıyla kalem işi sanatında da bir takım yeniliklerin vücûd bul-duğu gözlemlenmektedir.Klasik cami mimarimizde kullanılagelen kalem işi tekniğine ilave bugün farklı malzeme ve tekniklerle yapılan “naht tekniği” kalem işleri almıştır. Bu uygulamanın en güzel örneklerinden biri Ankara Ahmet Hamdi Akseki Camii’nde görülmektedir.Cami iç mekân dekorasyonunda bugüne kadar kullanılmayan naht tekniği ilk de-fa bu camide uygulanmıştır. Bu itibarla caminin tezyinatı görsellik ve yenilik bağla-mında çok farklı bir konuma sahiptir.